İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

3656- qqTALAK »Ÿ0 : Boşamak. Boşanmak. *Bağlı olan bir şeyi çöz­mek, ayırmak. *Nikahlı eşini bırakmak. (Bak:174-176.p.lar)

«Talakın sebebi: Karı ile kocanın ahlâkı birbirine uymadığı zaman hisse­dilen ayrılma ihtiyacı ve Allah’ın emirlerini ifaya engel olacak dargınlığın ârız olmasıdır... (Bak: 3615.p.ın ilk yarısı)

Ashab-ı kiramdan çok kadın boşadıkları rivayet edilenler, hep zaruret ve ihtiyaç karşısında bu kapıya başvurmuşlardır. Zaruret yokken kadın boşamak ise, küfran-ı nimet ve su-i edeb olduğundan mekruhtur. Bununla beraber “Talak Babı”ındaki âyet ve hadislerin mutlak oluşlarına bakarak, ona “mübahtır” diyenler de olmuştur...

Ülemadan bazıları talakı hüküm itibariyle beş kısma ayırmışlardır. Bun­lar: Vacib, mendub, caiz, haram ve mekruhtur.

Mezkûr taksime göre: Karı koca arasında düşmanlık varsa o kadını bo­şamak vacib; kadın namuslu değilse boşamak mendub; erkek kadını istemi­yor ve ondan istifade edemediği için de nafakasına katlanmaktan çekiniyorsa caizdir. Bu suretlerde talakın mekruh olmadığını Şafiîlerdan İmam-ül Harameyn (419-478) tasrih etmiştir. Nevevi (631-676) ise caiz olan kısmı kabul etmemektedir. Kadını hayız halde iken boşamak gibi bid’î talak ha­ramdır. Boşanmaya bir sebeb yokken boşamak mekruhtur. İşte helal ol­makla beraber, hoş görülmeyen kısım budur.» (Büluğ-ul Meram cild:3, sh::359-362)

3657- Bilhassa karı-koca arasında geçici olan hissî değişikliklerde hemen boşamaya teşebbüs edilmemelidir. Zira erkeği, aybaşı gibi veya cima’dan sonra zevceye olan meylin azaldığı geçici hallerde boşamaya iten hissî du­rumlar bulunabilir. Böyle durumlar geçici değil de devamlı olması veya ta­raflar arasında fikrî hususta ve bilhassa diyanette zıtlık gibi manevi imtizaç­sızlıkların ıslahı mümkün olmaması halinde tatlik meşru olur. Yoksa geçici olan mezkûr hissî hallerdeki talak, sünnete uygun olmaz. Nitekim bir hadis-i şerif mealinde şöyle buyurulur: «Sünnete uygun olan boşama, karısı (aybaşı ve lohusalık halinden) temiz iken ve onunla cinsî temasta bulunmaksızın er­keğin ettiği boşamadır.» (İbn-i Mace 10.Kitabün Nikah, 2.bab. 2020. hadis meali) Bu 2.bab, Sünnete uygun boşamaya aittir.

İslâm hukukunda boşama hakkı erkeklerde olmakla beraber nikâh ak­dinde kadın, kendisinin de boşama hakkına sahib olmasını isteyebilir ve bu hakka sahib olabilir. Tafsilat için H.İ. 2.ci. sh::37 deki bölümde 159. mes’eleye ve sah 228.de talaka ehliyet bahsine ve N.İ. münakahat ve müfarakat bahsi olan 3. kısmın (Talakın Tevfizi) bahsine bakınız.