Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika

Tok kuchi. 
Zanjirining elektrik xususiyatlarini baxolovchi asosiy 
parametrlaridan biri tok kuchidir. Om qonuniga ko‘ra elementdan o‘tayotgan tok 
kuchi shu elemen uchlaridagi kuchlanishning element qarshiligiga nisbatiga teng
R
U
I

Tok kuchining o‘lchov birligi Amper (qisqacha A yoziladi) bo‘lib 1 Amper 
tok kuchi deganda o‘tkazgich kesim yuzasidan 1 s da 1 Kulon miqdorda zaryad 
o‘tishi tushuniladi
U – kuchlanish - Volt (V) 
R – qarshilik - Om (Om) 
I – tok kuchi - Amper (A) 

---

8 
t
q
I

q - zaryat miqdori, t -vaqt 
Agar elektronning zaryadi e = 1,6 • 19
-19
Kulonligini hisobga olsak, 
o‘tkazgichdagi tok kuchi 1 A bo‘lishi uchun undan 1 s da
N=q / e= 1 Kl / 1,6 • 19 
-19 
Kl = 6,25 • 19 
18 
ta 
elektron o‘tib turishi kerak.
1 A tok kuchi amalda juda katta tok hisoblanadi, masalan 20 mA tokni inson 
tanasi sezadi, 50 mA tok xavfli hisoblanadi. Oddiy 100 Vt quvvatli lampa 220 V 
kuchlanishda ishlab turganda lampa tolalar orqali 0,45 A tok oqib turadi. 
Quvvat. 
Elektr energiyasidan foydalanishda elektr tokining quvvati asosiy amaliy 
ahamiyatga ega. Quvvat deb kuchlanishning tok kuchiga ko‘paytmasiga aytiladi. 
Quvvatning o‘lchov birligi sifatida Vatt qabul qilingan , qisqacha Vt yoziladi. 
U
I
P


Iste’molchi uchlaridagi kuchlanish 1 V bo‘lib undan 1 A tok oqib o‘tayotgan bo‘lsa 
bu iste’molchidagi elektr tokining quvvati 1 Vt bo‘ladi: 1 Vt = 1 • 1 A.
Elektr tokining bajargan ishi yoki energiya. 
Elektr tokining bajargan ishi, yoki 
egnergiyasi deb quvvatning vaqtga ko‘paytmasiga aytiladi: 
A = R • t = I • U • t . 
Energiyaning, yoki ishning o‘lchov birligi sifatida Joul (qisqacha J yoziladi) qabul 
qilingan. 1 Vt quvvatli iste’molchidan 1 s da 1 J energiya ajralib chiqadi, yoki 1 J 
ish bajaradi. Masalan 11 rasmdagi R qarshilikli lampaning quvvati 0,6 Vt, demak 
bu lampa 1 s da 0,6 J, 10 s da 6 J, 1 soatda 2160 J va hokazo, ish bajaradi, yoki 
energiya sarflaydi. Ish va energiya fizik jihatdan bitta manoni bildiradi. Odatda 
manbaga nisbatan aytilganda energiya, iste’molchiga nisbatan aytilsa ish 
tushunchalari qo‘llaniladi. Masalan 11- rasmdagi sxemaga nisbatan qo‘llasak:
akkumulyatordan 1 soatda 2160 J energiya ajralib chiqmoqda, yoki boshqacha 
aytganda, sxemadagi R qarshilik 1 soatda 2160 J ish bajaradi.