İsmail arabaci kiMDİR

TÜRKMEN HALKI
Türkmenistan’da bugün yaşamakta olan Türkmenler esas itibariyle 9. yüzyılda Salır, Kınık, Yazır, Kayı, Bayat boylarından oluşan Oğuzlardan gelmekle beraber, Türkmen medeniyetinin oluşmasında bu topraklarda hüküm sürmüş olan Massagitler, Dahlar, Parfiyalılar, Alanlar, Sakalar ve Hazarlar gibi bir çok kültür ve halkın etkisi olduğu kabul edilmelidir. Nitekim, bugünkü Türkmen kültüründe binlerce yıldan bu yana süzülen rengarenk kültür unsurları bulunmaktadır.

Türkmen etnik adının 7. yüzyıldan itibaren ortaya çıktığı, ancak halk olarak bu adın kullanılmasının 10. ve 11. yüzyıllarda başladığı bilinmektedir. Türkmen sözcüğünün anlamı için çeşitli yorumlar yapılmıştır. Avrupalı tarihçiler Türkmen adını “Saf kanlı Türk” olarak nitelendirirken, Türk tarihçileri “Özen Türk” yanı “Türk halklarının kökü” diye değerlendirmektedirler. Arap kaynaklarının ifadesine göre, Müslüman olmayan Oğuzlar, Müslüman olan Oğuzlara “İnançlı Türk” anlamına gelen “Türk-iman” adını vermişler. Bu da zamanla “Türkmen” şekline dönüşmüştür.

Türkmen adı bugün dar manada Türkmenistan Cumhuriyetinde, İran, Irak, Afganistan, Suriye ve Türkiye’deki bazı Türk boylarına mensup olanlar için kullanılmaktadır.

Türkmenler, Azerbaycan ve Türkiye ile birlikte, Türk dilinin Oğuz Türkçesini dil olarak kullanmaktadırlar.

Oğuzlar Merkezî Orta Asya’nın güneyi olan Türk halklarının en sonuncusudur. Onlar Türkmen ve birçok halklara kendi dilini, kültürünü, adetini veren, İslam dinini kabul eden büyük bir Türk milletidir. Rivayete göre, Oğuzhan çok yıl yaşamış, çok ülkeleri fethetmiştir. Onun altı oğlu olmuş ve her birisinin de dört oğlu olup, 24 torunu olmuş.

Oğuzhan’ın nesil ağacının şeması:

 

    Kayı          Yazır          Avşar            Bayındır       Salır            İğdir

    Bayat        Döğer         Kızık             Beçene         Eymir          Büğdüz

    Alkaevli     Dodurga     Beğdili          Çavuldur       Alayontlı     Yiva

    Karaevli   Yaparlı       Karkin          Çepni            Üreğir          Kınık
Oğuz han’ın 24 torununun her biri Oğuz boylarından birer boya başı olup, adlarını vermişlerdir.

Türkmen halkının etnik yapısında 24 Oğuz boyundan 12’sinin ismini bulabiliyoruz. Kayı, Bayat, Yazır (karadaşlı), Dodurga, Avşar, Karkin, Bayındır, Çovdur, Salır, Eymir, İğdir ve Yiva.

Moğollardan sonraki Türkmenler her ne kadar farklı boylarla anılsalar da bir çok meselelerde birlikte hareket etmişler. Hiva’da, Buhara’da, İran’da, Afganistan’da yaşasalar da etnik ayrılıkları söz konusu olmamış.

Türkmenistan’ın Rusya’ya birleştirilmesinin en önemli zararlarından biri de, önce sadece boy ve kabilelere bölünen bir milletin, bir halkın daha sonra sınırlarla birbirinden ayrılmasıdır.