İsmail hakki iZMİRLİ 4 İsmail hakki tekkesi 4

İSRAİL (BENÎ İSRAİL)

Tevrat ve Kur'an'da Hz. Ya'küb'un (İsrail) çocuklarına ve onların soyundan gelenlere verilen ad.

Kur'an'da iki yerde geçen ⁵⁴² ve Hz. Ya'küb'un ikinci adı veya lakabı olan İsrail'den dolayı, onun soyundan gelenlere Tevrat'ta Beney Yis­rael, Kur'an'da Benû Benî İsrâîl (İsrâiloğulları) denilmektedir. Tevrat'a göre Ya'kûb'un soyundan gelenler, gerek Mısır'da gerekse Mısır'dan çıktıktan sonra çölde ve Ken'ân diyarında İsrail ve İsrâiloğulları diye de adlandırılmıştır. Saul'ün ölü­müne kadar bu iki isim, on iki kabileden oluşan halkın tamamını kapsamak üze­re kullanılırken zamanla siyasî ve coğrafî şartlar kelimenin çeşitli dönemlerde farklı anlamlar kazanmasına sebep olmuştur. Krallığın ikiye bölünmesinin (m.ö. 930) ardından on kabileden oluşan kuzeydeki krallık İsrail adını almış ⁵⁴³ bununla birlikte o dönemde ⁵⁴⁴ ve Bâbil esareti sonrasında İsrail bü­tün kabileleri kuşatıcı anlamını da mu­hafaza etmiş, geçmişin şanlı hâtıralarını çağrıştıran ve gelecekteki mesihî krallık hayalini canlandıran bir kavram olarak varlığını sürdürmüştür. Kohen veya Levili olmayan yahudileri belirtmek için de kul­lanılan bu kelime günümüzde, Mûsâ ön­cesi liderlerden neşet eden ve aynı Tann'ya inanan halkın tamamını ifade et­mektedir.⁵⁴⁵ Tevrat'a göre İsrail'in oğulları Ruben, Şi-meon, Levi, Yahuda, İssakar, Zebulun, Yûsuf, Benyamİn (Binyamîn), Dan, Naftali, Gad ve Aşer adlarını taşımakta, bunlar­dan her biri aynı addaki kabilenin atası sayılmakta ve böylece İsrâiloğullan on iki kabileden oluşmaktadır. Ancak Yûsuf'un iki oğlu Efraim ve Manasse'nin soyu iki ayrı kabile olarak kabul edilmekte, Levi ise özel statüsü sebebiyle on ikinin dışın­da tutulmaktadır.

Ahd-i Atîk'te İsrâiloğullan bir taraftan Tann'nın kavmi, mukaddes millet olarak takdim edilirken ⁵⁴⁶ diğer ta­raftan kötü davranışları sebebiyle bizzat İsrail Tanrısı onları tenkit etmektedir. Çünkü onlar Mûsâ ve Harun'a karşı gelmiş ⁵⁴⁷ Rabb'in gözünde kö­tü olanı yapmış, Yahve'yi bırakıp Baal ve Molok gibi ilâhlara, bu arada altın buzağıya tapmış ⁵⁴⁸ zina etmiş ⁵⁴⁹ Allah'a verdikleri sözü tut­mamış, ahidlerini bozmuş, ibadethane­leri yıkmış, peygamberleri öldürmüş ⁵⁵⁰ başka ilâhlardan korkmuş, Allah'ın şeriatını bırakıp diğer milletlerin kanunlarını benimsemişlerdir.⁵⁵¹ Ahd-i Atîk'e göre İsrail dönek. Yahuda haindir.⁵⁵² "Öküz kendi sahibini, eşek de efendisinin yemliğini bilmekte, fakat İs­rail rabbini bilmemektedir.⁵⁵³ Yahudi kutsal kitabı, İsrâiloğulları'nın doğru yoldan sapmaları ve başka ilâhlara kulluk etmeleri sebebiyle peygamber­ler tarafından kınandıklarını ve azapla tehdit edildiklerini gösteren örneklerle doludur.

Kur'an'da yahudilerden hem Benî İsrail olarak hem de hûd, yehûd ve hâdû keli­meleriyle bahsedilmekte, ancak yehûd kelimesi sadece Medenî sûrelerde geç­tiği halde Benî İsrail Mekkî sûrelerde de yer almakta ve daha çok İslâm Öncesi dö­nemlerde vuku bulan olayların söz konu­su edildiği âyetlerde geçmektedir. İslâmî kaynaklarda Benî İsrail, Ya'küb'un soyun­dan gelen ve irken yahudi olanları, yehûd ise hem bunları hem de başka ırklardan olup bu dine girenleri ifade etmektedir.⁵⁵⁴ Kur­'an'da kırk bir yerde geçen Benî İsrail terkibi, Ya'küb'un çocukları ve onların so­yundan gelenler, Hz. Musa'nın kavmi, bi­rinci ve ikinci mâbed dönemi yahudileri ve Hz. îsâ'nın kavmi gibi ⁵⁵⁵ geçmişte yaşamış insanların yanında Hz. Muham-med zamanında başta Medine olmak üzere Arap yarımadasında yaşayan yahu­dileri de ifade etmektedir. Âyetlerde, İs­râiloğullan diye adlandırılan ve on iki kabileye ayrıldığı bildirilen ⁵⁵⁶ Ya'küb'un on iki oğlunun Hz. Yûsuf zama­nında Mısır'a yerleşmesinden başlayarak Hz. Mûsâ sonrası dönemlerdeki faaliyet­lerine kadar çeşitli olaylar nakledilmekte olup bu bilgiler büyük ölçüde Tevrat'ta da mevcuttur.

Mekke'de yahudi nüfusu yok denecek kadar az olduğu için hicretten önce nazil olan sûrelerin hiçbirinde "ey İsrâiloğulla-rı" diye bir hitap yer almamaktadır. İsrâ-iloğullan'ndan bahseden sûrelerde onla­rın geçmişte yaşadıkları olaylardan. Özel­likle de Musa'nın Firavun'la mücadelesi ve İsrâiloğullan'nı kurtarmasından, Al­lah'ın elçisi Musa'ya inanmayıp karşı çı­kanların kötü akıbetinden söz edilmekte. geçmişte İsrâiloğullan'na verilen nimet­ler sayılmakta, Özellikle âlemlere üstün kılındıkları belirtilmektedir.⁵⁵⁷

İsrail halkının millî şuur kazanmasının temelinde millî tanrı inancı bulunmakta­dır; İsrail halkı Yahve'nin seçilmiş milleti olduğuna ve Tanrı ile aralarında özel ahid yapıldığına inanmaktadır. İsrail'in Yahve'­nin seçilmiş halkı olduğu fikri daha sonra Kudüs mâbediyle alâkalandırılmış ve çağ­lar boyunca yahudilerin millî şuurlarının temelini bu dinî inanç teşkil etmiştir.⁵⁵⁸ Bir taraftan İsrâiloğulları'nın atası olan Ya'küb'un Tanrı veya O'nun meIeğiyle güreşmesi dolayısıyla gücü ve da­yanıklılığı, diğer taraftan Tann'nın seçil­miş kavmi oldukları inancı, İsrâiloğulları'-nın gurura kapılıp ırkî üstünlük iddiasın­da bulunmalarına yol açmış, onlar imti­yazlı olduklarını vurgulamış, âdeta ken­dilerinin dışındaki insanları hakir görmüş­lerdir.⁵⁵⁹ Kur'an, İsrâİloğuIian'nın bu iddialarına karşılık bir zamanlar âlemlere üstün kılın­dıklarını, fakat bunun ırkla ilgili olmadı­ğını belirtmekte, onlara Allah'a verdikle­ri sözü ve diğer yükümlülüklerini hatırla­tarak üstünlüğün ancak bunlarla olabile­ceğini bildirmektedir.

Mekkî sûrelerde İsrâiloğulları'ndan bah­sedilmesi, geçmiş olaylarla ilgili kıssalara aşina olan ve müslümanlarla mücadele­de yahudilerden bilgi desteği alan Mek­ke müşriklerinin kıssadan hisse almaları içindir. Bu dönemde nazil olan âyetlerde Allah'ın birliği, âlemlerin rabbine inan­manın gerekliliği, âyetleri inkâr edenlerin akıbeti Mûsâ ve Firavun kıssasından ör­neklerle vurgulanmakta, geçmiş peygam­berlerin ve kitapların kabul ve tasdik edil­mesi üzerinde durulmakta, peygamber­leri yalanlayanların, âhireti inkâr eden ve putlara tapanların cezalandırılacağı İsrâ­iloğullan tarihinden örneklerle belirtil­mekte, zulüm ve kibrin fayda vermeyece­ği ifade edilmekte, böylece Mekke müş­rikleri uyarılmaktadır. Allah'ın birliği, ya­hudilerin üzerinde ısrarla durdukları en Önemli inanç idi. Öte yandan anılan pey­gamberlerin çoğu İsrâİloğulları arasından çıkmıştı. Bu sebeple İsrâiloğulları'nın yü­celtildiği, çeşitli konularda şahit tutuldu­ğu Mekke döneminde onların müslüman­larla bir çatışması olmamıştır. Medine'de ise yahudiler kalabalık halde bulunuyor­lardı ve burası onların önemli merkezlerinden biriydi. Resûl-i Ekrem Medine'ye hicret edip burada güç kazanınca men­faatlerinin zedelendiğini gören yahudiler müslümanlara karşı düşmanca tavır al­dılar; bunun üzerine Kur'an'ın onlara kar­şı üslûbu değişti.⁵⁶⁰ Böylece Kur'an'da yahudilerin İslâmî davet karşısındaki inatçı ve inkarcı tavır­ları. Allah'ın kelâmına kulak vermemele­ri eleştirildiği gibi kutsal kitaplarını tah­rif etmeleri, peygamberlerini yalanlama­ları, öldürmeleri gibi kendi tarihlerine ait kötülükleri söz konusu edildi.⁵⁶¹

Kur'an, İsrâiloğullarfna hitap ederken onların geçmişteki durumlarını ve kendilerine verilen nimetleri hatırlatmaktadır. Firavun'un zulmünden ve denizde boğul­maktan kurtulmaları, çöldeki yiyecekler, kayadan su fışkırması, Tûr'un üzerlerine kaldırılması bu nimetlerden bazılarıdır.⁵⁶² Diğer taraftan vaktiyle İsrâiloğulla-n'ndan Allah'a kulluk etme, anaya baba­ya, yakın akrabaya, yetimlere, yoksullara iyilikyapma. insanlara güzel söz söyleme, namaz kılıp zekât verme, peygamberlere inanıp onları destekleme gibi konularda söz alınmış; karşılığında günahlarının ba­ğışlanacağı, cennet gibi bir ülkeye kavuş­turulacakları vaad edilmişti.⁵⁶³ Fakat onlar verdik­leri sözü tutmamışlar, peygamberleri İn­kâr etmiş ve onları öldürmüşler, Allah'ı unutup putlara ve buzağı heykeline tap­maya başlamışlar, yeryüzünde bozgun­culuk çıkarmışlardır.⁵⁶⁴ İsrâiloğulları'na kitap, hüküm ve peygam­berlik verilmiş ⁵⁶⁵ Musa'ya indirilen kitap onlar için rehber kılınmış ⁵⁶⁶ ancak onlar söz dinlemeyip haddi aş­mışlardır.⁵⁶⁷ Benî İsrail âlim­leri Kur'an'ı bilmekte ⁵⁶⁸ ve Kur'an, İsrâiloğullan'nın ihtilâf ettikle­ri pek çok şeyi açıklamaktadır.⁵⁶⁹

Hadislerde de Benî İsrail'den çeşitli ve­silelerle bahsedilmektedir. Benî İsrail'in çıplak yıkandığı ve bu âdete uymadığı için Hz. Musa'yı ayıpladıkları, kadınlarının mescide gitmekten menedildiği, âşûrâ gününün Benî İsrail'in düşmandan kur­tuluş günü olduğu ve bu günde oruç tut­tukları, onlardan bir grubun tarihten si­lindiği, İsrail hukukunda kısasın bulun­duğu, ancak diyetin olmadığı, İsrâiloğul-ları'nın peygamberleri tarafından idare edildiği, onların dinî hükümleri sadece yoksul kesime uyguladıkları, tâûnun on­lara gönderilmiş bir azap olduğu husu­sunda hadisler rivayet edilmiştir. Ahkaf sûresinin 10. âyetinin, yahudi iken İslâm'ı benimseyen Abdullah b. Selâm'la ilgili ola­rak indiği de nakledilmektedir.⁵⁷⁰ Tefsir, tarih, tabakat ve kısas-ı enbiyâ türü eserlerde İsrâiloğullanyla ilgili pek çok riva­yet yer almakta olup bunlardan bir kısmı yahudi dinî literatüründen, birçoğu da apokrif kitaplardan kaynaklanmaktadır.⁵⁷¹

Bibliyografya :

Müsned, I, 273-274, 278, 291; Buhârî, "Ğu-sül", 20, "Enbiyâ5", 1, 25, 28,50,"Ezan", 153, "Şavm", 69, "Menâkıbü'l-enşâr", 19, 52, "Bed'ü'1-halk", 15, "Fezâ'ilüaşhâbi'n-nebî", 6, 18, "Tefsir", 2/23; Müslim. "Hayz", 75, "Fe-zâ'il",155, 156,"Şalâr,141,"Küsûf',5,9,"Şı-yâm", 127, "İmâre", 44, "Şayd", 50, 51, "Zühd'\ 61, "Selâm", 92; Sa'lebî. 'Arâ'isü'l-mecâlis.s. 101; E. Mangenot "Israel", DB, 1)1/1, s. 995-1005; M. İzzet Derveze, Târîhu Benî Isrâ'U min esfûnhim, Beyrut 1969, s. 398-404; Cevâd Aİİ, el-Mufaşşal, VI, 512-568; Hamîdullah. İslam Peygamberi, !, 587-613; A. Haldar. "Israel", IDB, 11, 765-766; A. J. VVensinck, "israil", İA, V/ 2, s. 11 28; S. D. Goİtein, "Bana Isrâ'll", El2 (Fr.).l, 1051-1053; R. De Vaux."Israel", DBS, IV, 730-731; Süleyman Ateş, Kur'an Ansiklo­pedisi, İstanbul, ts. (Kur'an Bilimleri Araştırma Vakfı), X, 330-499.rri