Issiqlik va ish; izotеrmik, izoxorik, izobarik jarayonlar. Tеrmodinamikaning nolinchi qonuni. Jarayon issiqlik effеktining haroratga bog`liqligi. Kirxgoff qonuni

Issiqlik va ish; izotеrmik, izoxorik, izobarik jarayonlar. Tеrmodinamikaning nolinchi qonuni. Jarayon issiqlik effеktining haroratga bog`liqligi. Kirxgoff qonuni.

Bajardi : muminova fotima

Reja

• izotеrmik, izoxorik, izobarik jarayonlar.
• Tеrmodinamikaning nolinchi qonuni.
• Jarayon issiqlik effеktining haroratga bog`liqligi. Kirxgoff qonuni.

Izoxorik jarayon

• Izoxorik jarayon

Izoxorik jarayon deb, gazning o’zgarmas xajmda bir xolatdan boshqa holatga o’tishiga aytiladi. Izoxorik jarayonni tasavvur qilish uchun ideal gazni berk idishda qamalgan deb faraz qillaylik. Silindrni va unga qamalgan gazni qizdiramiz. Gaz tashqi kuchlar ustidan ish bajara olmaydi. Termodinamikaning birinchi qonuniga ko’ra:

Q=∆U+A

Biroq A = 0. Shuning uchun izoxorik jarayonda gazning ichki energiyasini o’zgarishi gazga berilgan issiqlik miqdoriga teng:

Q = ∆U.

Izobarik jarayon

• Izobarik jarayon deb, gazning o’zgarmas bosimda bir holatdan boshqa holatga o’tishiga aytiladi. Izobarik jarayonni amalga oshirish uchun porsheni erkin kuzg’ala oladigan silindrga gaz qamaymiz. Gaz qizdirilganda unga Q issiqlik miqdori beriladi. Termodinamikaning birinchi bosh qonuniga binoan sistemalarga berilgan energiya qisman sistemaning ichki - energiyasiga aylanadi xamda qisman porshenni siljitishda bajarilgan ishga sarf bo’ladi (mexanik energiyaga aylanadi):

Q = ∆U + A

Izotermik jarayon

• Izotermik jarayon deb, o’zgarmas temperaturada gazning bir holatdan boshqa holatga o’tish jarayoniga aytiladi. Izotermik jarayonni amalga oshirish uchun gazni oson ko’zg’aluvchan porshenli silindr ichiga, silindrning o’zini esa qat’iy ravishda o’zgarmas temperatura (rasmda shtrixli chizik,) saqlanib turadigan — termostat ichiga joylashtiramiz.
• Gazni asta-sekin siqamiz. Bunda biz A ish bajaramiz. Termodinamikaning birinchi qonuniga binoan issiqlik miqdori quyidagiga teng bo’ladi:
• Q = ∆U+A.
• Gaz temperaturasi o’zgarmas bo’lgani uchun uning ichki energyasi xam o’zgarmas bo’ladi: U = const, ∆U= 0.
• Shuning uchun gaz ustida bajarilgan ish gaz termostatga berishi mumkin bo’lgan Q issiqlik miqdoriga teng:

Q = A

Termodinamikaning nol qonuni

• Ushbu qonun oxirgi bo'lib ishlagan va quyidagicha o'qilgan: agar

A = C va B = C bo'lsa, unda A = B

 Bu termodinamikaning boshqa uchta qonunining asosiy va asosiy qoidalarini belgilaydi. Bu termal muvozanat qonunining nomi bilan taxmin qilinadi. Ya'ni, agar tizimlar boshqa tizimlar bilan mustaqil ravishda issiqlik muvozanatida bo'lsa, ular bir-biri bilan termal muvozanatda bo'lishi kerak. Ushbu qonun harorat tamoyilini o'rnatishga imkon beradi. Ushbu tamoyil issiqlik muvozanatida topilgan ikki xil jismning issiqlik energiyasini bir-biri bilan taqqoslash uchun xizmat qiladi. Agar bu ikki tanada issiqlik muvozanati bo'lsa, u keraksiz bir xil haroratda bo'ladi. Agar boshqa tomondan, ikkalasi ham uchinchi tizim bilan termal muvozanatni o'zgartirsa, ular ham bir-birlari bilan bo'ladi.

Issiqlik sig‘imining temperaturaga bog‘liqligi. 

• Termodinamik hisoblarda reaksiyada qatnashayotgan moddalarning issiqlik sig‘imini va uning haroratga bog‘liqligini bilish kerak. Turli haroratlar uchun issiqlik sig‘imi tajribada aniqlanadi yoki nazariy hisoblanadi. Issiqlik sig‘imining turli haroratlardagi tajribaviy qiymatlari quyidagi empirik darajali qatorlar bilan ifodalanadi (interpolyasion tenglamalar): Cp = a+bT+c`/T2 yoki

Cp = a+bT+cT2+dT3 bu yerda a, b, c, c`, d – empirik konstantalar.

Kirxgoff qonuni.

• Har qanday reaksiya entalpiyasi дH- reaksiya mahsulotlari va dastlabki moddalarning hosil bo`lish entalpiyalari yig`indilari orasidagi ayirmaga teng bo`ladi:

дH(reak)=дH(mahs)-дH(dast.mod.)

• Bu tenglama Kirgoff qonunining tenglamasidir. Yuqoridagi tenglamani integrallash natijasida quyidagi ifoda kelib chiqadi:лН,=ДН,+дСр(Т2-Т,) лН2=ДН1+дСр(Т2-Т1)

Bu yerda дН2 va ДН1 reaksiya entalpiyasining T1 va T2 dagi qiymatlari. Agar dastlabki holat standart holatdan boshlanadigan bo`lsa va Cр lar harorat o`zgarishi bilan o`zgarmasa, u holda Kirgoff formulasi quyidagi ko`rinishni oladi:

ДН2 =ДН1+ДСр(Т-298) Ko`pchilik moddalarning issiqlik sig`imlari harorat bilan o`zgaradi. Bunday hollarda Cp uchun quyidagi empiric formulalardan foydalanish mumkin:

Ср=а0(+ а1*Т+а2*Т2+...

bu yerda a0, a1, a2 koeffitsientlar С = 10.8 + 0,0087 T ko`rinishga ega.

E`tiboringiz uchun raxmat.