İYİLİĞİ emredip köTÜLÜkten sakindirmak (Emr bi'l Maruf ve Nehy-i An'il Münker) muhsin kiraatî

Toplumsal Konulara Dikkat Etme

Kur'an-i Kerim onlarca ayette toplumu ilgilendiren konulara özel bir ilgi göstermiş, halkı toplumsal maruflara teşvik etmiştir; burada onların bir bölümünün fıhristini sıralayıp her biriyle ilgili ayeti dipnotta kaydedeceğiz:

- Söz ve davranışlarda adalet.4

- İnsanların arasını düzeltmek.1

1      - "Onlann mallanndan, kendilerini temizleyeceğin, yücelteceğin bir sadaka al ve onlara du'â et; çünkü senin du'ân, onlara huzûr verir." Tevbe, 103.

2  - "Kitapta İbrahim'i de an." Meryem, 41; "Kitapta Meryem'i de an." Meryem, 16.

3  - "Kendi kendilerine zarar verecek ve bir fayda sağlamayacak bir şey öğreniyorlardı." Bakara, 102

4 - "De ki: Rabbim adâleti emretti." A'raf, 29.

336

- Düşmana dikkat etmek.2

- İyilerle birlikte olmak.3

5

- İyi kişileri izlemek.4

- Hayır işlerde yarışmak.'

- Barış önerisini kabullenmek.6

Toplumun emniyetini bozan suçluları cezalandırmak.7

- İnsanın kendisine karşı yapılan kusurlan affetmek.8

- Borç verme.9

Malî Yardımlarla Başkalarının Gönlünü Almak

-  Zekatın bir bölümünü harcayarak esirleri ve borçlu mahkumları serbest bırakmak, yolda kalmış yolcuları kurtarmak;10

- İyiliklerde öncülük yapanlara değer vermek;11

1  - "Aranızı düzeltin." Enfal, 1.

2 - "Onlardan sakının." Teğabun, 14.

3  - "Ve doğrularlaberaberolun." Tevbe, 119.

4 - "Onlannyolunauy." En'am, 90.

5  - "Öyleyse hayırlı işlerde yanşın." Maide, 48.

6 - "Eğer onlar banşa yanaşırlarsa sende onayanaş." Enfal, 61.

7   - "Hırsızhk eden erkek ve kadının, yaptıklanna karşılık Allah'tan bir cezâ olarak ellerini kesin!" Maide, 38.

8 - "Affedin, hoş görün." Bakara, 109.

9  - "Kimdir o adam ki, Allah'a (Allah kullanna) güzel bir borç versin." Bakara, 245.

10    - "Zekâtlar Allah'tan bir farz olarak ancak fakirlere, düşkünlere, onlar üzerinde çalışan (zekât toplayan) memurlara, kalbleri (İslâm'a) ısındırılacak olanlara, kölelik altında bulunanlara, borçlulara, Allâhyoluna ve yolcuya mahsustur." Tevbe, 60.

11  - "İyilik yarışında önceliği kazananlar..." Tevbe, 100

337

Önder ve halk ilişkisi, salat ve selam derin ve sürekli olmalıdır; korku ve tehditle değil.1

-  Haktan sapanlan boykot etmek;2 Resul-i Ekrem'in (s.a.a) emriyle Müslümanlar umumi seferberliğe katılmayan üç kişiye karşı boykot ettiler ve Müslümanlardan hiç biri onlarla konuşmadı; nihayet tövbe edince boykot sona erdi.

- İstişare;3

-   Birbirlerini sabırlı ve merhametli olmaya davet etmek;4

- Yetimlerin elinden tutmak;5

-   Geçmişlere rahmet dileme ve müminlere karşı tertemiz bir kalbe sahip olmak.6

Salih Kişileri Anma ve Onların Anılarını Yaşatma7

Zaruret durumunda ayrılık, fakat güzellikle8 (kadının kocasından, kiracının kira sahibinden, işçinin iş sahibinden, ortağın ortağından aynlışı güzellikle

1  - "Ve onlara duâ et; çünkü senin duân, onlara huzûr verir." Tevbe, 103.

2  - "Ve (savaştan) geri kalmış o üç kişinin de tevbesini kabul buyurdu." Tevbe, 118.

3  - "Onlann işleri, aralannda danışma iledir." Şura, 38.

4   - "Birbirlerine sabır tavsiye eden ve merhamet tavsiye edenlerdenolmak." Beled, 17.

5  - "Öyleyse sakın öksüzü ezme." Zuha, 9.

6  - "Rabbimiz, bizi ve bizden önce inanmış olan kardeşlerimizi bağışla, kalblerimizde inananlara karşı bir kin bırakma!" Haşr, 10.

7 - "Onlarbize kulluk edenkimselerdir." Enbiya, 73.

8 - "Güzelce salıvermek." Bakara, 229.

338

olmalıdır).

- Halka ihlasla hizmet etmek;1

- Değerleri korumak;2

- Mustazaflan kurtarmak;3

- Sim açmamak;4

- Kutsal hedefler için güç kazanmak;5

- Halkla birlikte olma6

- Şirk izlerini yok etme7

- İşçilere sıkı tutmamak8

-   Güç ve hükümet sahiplerinin mahrum bölgelere yolculuk yapip onlann sikintilarim gidermelen9

- Yapıcılıkta halkla yöneticilerin iş birliği10

- Fakirlerden ücret beklememek11

1    - "Derken orada yıkılmak tizere bulunan bir duvarla karşılaştılar. (Hızır) hemen onu doğrulttu." Kehf, 77.

2 - "Ayetlerimi az bir karşılık ile satmayin." Bakara, 41.

3  - "İsrâil oğullannıbizimle gönder, onlara azâb etme." Tâhâ, 47.

4  - "Rü'yânı kardeşlerine anlatma, sonra sana bir tuzak kurarlar." Yusuf, 5.

5  - "Ve onu işime ortak kıl. Böylece seni bol bol tesbih edelim." Tâhâ, 31-32.

6 - "İnsanlann (sel gibi) aktığı yerden siz de akin." Bakara, 199

7  - "Yemin ederim, biz onu yakacağız; sonra da onu parça parça edip denize savuracağız!" Tâhâ, 97.

8 - "Yoksa sana ağırlık vermek istemem." Kasas, 27.

9  - "Nihâyet iki sed arasına ulaşınca" (Zulkarney doğuya ve batiya yolculuk yapip halkın sorunlannı çözüyordu). Kehf, 93.

10  - "Siz bana kuwetinizle destek olun." (Zulkarneyn, halka, "Bana yardım edecek olursanız sizin için sağlam bir sed yapanm" dedi) Kehf, 95.

11   - "Rabbimin, beni içinde bulundurduğu imkânlar, (sizin vereceğinizden) daha hayırlıdır." Kehf, 95.

339

- Başkalarına düşünme ve araştırma fırsatı tanımak1 Bunun gibi onlarca toplumsal marufa değinebiliriz.

- Bilgisiz kişilere karşı yumuşak davranmak2

- Başkalarının zahmetlerine karşı teşekkür etmek3

- Kaybolanı aramak4

- Yaşlılara karşı mütevazı olmak5

- Kafırlerin uykusunu kaçırmak6

- Azgınlan ezmek7

- Malından yoksullar için bir pay ayırmak8

- Gariplerin elinden tutma9

-  Sınırlı yerlerde yeni gelen kişilere yer vermek veya orayı terk etmek10

-  İnsanlan hikmet, güzel öğüt ve güzel mücadeleyle Allah yolunda hareket etmeye davet etmek11

1  - "Ve eğer müşriklerden biri senden aman (araştırma fırsatı) dilerse, Allah'ın kelâmını işitip dinlemesi için ona aman (fırsat) ver, sonra onu güven içinde bulunacağı biryere ulaştır." Tevbe, 6.

2 - "Câhiller kendilerine laf atarsa "Selâm" derler." Furkan, 63.

3   - "Babam seni çağınyor, bizim için (hayvanları) sulamanın ücretini verecek." Kasas, 25.

4 - "Hudhud'u niçin göremiyorum?" Neml, 20.

5   - " Ve sana uyan mü'minlere kanadını indir (onlara karşı mütevâzı ve şefkatli davran)." Şuera, 215.

6  - "Onlara karşı kâfirleri de öfkelendirir bir durama geldi." Fetih, 29.

7  - "Şâyet biri ötekine saldırırsa Allâh'ın buyruğuna dönünceye kadar saldıran tarafla vuruşun" Hucura, 9.

8 - "Mallannda dilenci ve yoksul için hak vardı." Zariyat, 19.

9 - "Kendilerine göç edip gelenleri severler." Haşr, 9.

10  - "Size "Meclislerde yer açın" denilince yer açın ki Allah da size genişlikversin." Mücadele, 11.

11  - "Hikmetie ve güzel öğütle Rabbinin yoluna çağır ve onlarla

340

- Ahdine vefa ve sözünde durmak1