Kaba yapi elemanlari metraj ve keşFİ kalip metraj ve keşFİ

KABA YAPI ELEMANLARI METRAJ VE KEŞFİ

1. KALIP METRAJ VE KEŞFİ

Kâgir yığma veya betonarme karkas yapılarda lento, kiriş, döşeme ve merdivenlerin betonları döküldüğünde, beton prizini tam olarak yapıncaya kadar ağırlığını kalıplar taşır. Betonarme temel, kolon, duvar ve hatıllarda ise kalıplar yan basınçları karşılar.

Bir kalıp sistemini meydana getiren kısımlar fonksiyonlarına göre, kaplama ve iskele olmak üzere iki kısma ayrılır.

1. 
   Kalıp Kaplaması: Beton veya betonarme yapı elemanına istenilen seklin verilmesini sağlayan, doğal veya yapık tahta veya metal levhalarla yapılan kalıp yüzeyidir.
   
2. 
   Kalıp İskelesi: Yeni dökülen betonun kalıp kaplamasına yapağı basınç ve yükleri taşıyan kısımdır. Kalıp iskelesi ahşap kama, dikme, kiriş, çapraz kuşaklardan ve ayarlı boru dikmelerle yapılır.
   

1.1. Kalıp Alma Süreleri
Kalıp sökülmesinden hemen sonra, hesaplarda göz önüne alınan yüklere eşit bir yük taşıması düşünülen yapı bölümlerine özellikle dikkat edilmelidir (üstteki katın betonu daha sertleşmeden altındaki döşemenin veya çatısı yapılmaya başlanan yapıda çatı altı döşemelerin durumları gibi). Sertleşme sırasında donma olursa, kalıp alma süresi en az donma süresi kadar uzatılmalıdır. 24 saat içinde, gölgedeki sıcaklık 0 ^oC’ ye düşerse o gün için don olayı var kabul edilmelidir.
Yedek dikmeler kalıp söküldükten sonra çimento türü de göz önünde bulundurularak yeterli bir süre daha yerlerinde bırakılmalıdır. Bu sürelerde sıcaklığın +5 ^oC den aşağı düştüğü günler hesaba katılmamalıdır. Özel durumlarda kontrol (denetim) mühendisi bu süreleri azaltabilir. Ancak o anda betonda aranan dayanımın emniyetli bulunduğu deney ile doğrulanmalıdır.
Yapı Elemanlarında Kalıp Alma Süreleri

Kalıp Yeri	Kalıp Alma Süresi
Kemer Kalıpları	14 gün
Kiriş Alt Kalıpları	21 gün
Döşeme Alt Kalıpları	21 gün
Kolon Yan Yüzey Kalıpları	3 gün
Kiriş Yan Yüzey Kalıpları	3 gün
Betonarme Perde Yan Yüzey Kalıpları	3 gün

1.2. Kalıpların Sınıflandırılması

• 
  Boyutuna Göre Kalıplar
  

• 
  İki boyutlu kalıplar
  
• 
  Üç boyutlu kalıplar
  

• 
  Taşınma Özelliklerine Göre Kalıplar
  

• 
  Hafif kalıp sistemleri
  
• 
  Ağır kalıp sistemleri
  

• 
  Malzemelerine Göre Kalıplar
  

• 
  Ahşap kalıplar
  
• 
  Metal kalıplar
  
• 
  Plastik kalıplar
  

• 
  Yapım Yöntem ve Tekniklerine Göre Kalıplar
  

• 
  Klasik sistem kalıplar
  
• 
  Çelik pano modüler sistem kalıpları
  
• 
  Tırmanır ve kayar kalıp sistemleri
  
• 
  Tünel kalıp sistemleri
  

1.3. Kolon ve Perde Duvar Kalıbı Metraj ve Keşfi

Kolonlarda kalıp, beton dökülürken yanlardan basıncı önler. Betonarme kolonlar kare, dikdörtgen, çokgen ve daire kesitinde yapılır. Kalıp kaplama tahtaları Kolon yüksekliğince 40-90 cm aralıklarla çakılan, kuşaklarla çevrilerek bir çember meydana getirilir.

Kalıp yapılırken kolon kalıbının içine dökülecek talaş ve diğer pislikleri tabandan dışarı almak İçin kalıbın bir yüzeyinde alttan 15-20 cm’lik yükseklikte açık bırakılır. Beton dökülmeye başlamadan önce bu boşluk parça tahta ile kapatılır. Kolonlar sonradan sıvanmayacak ise kanat yapımında rendeli tahta kullanılır ve yağlanır. Kare ve dikdörtgen kesitli kolonlarda kanat için bir tahta genişliği yeterli değil ise iki veya daha fazla tahta yan yana getirilir ve üzerlerine 40-60 cm aralıklarla klapalar çakılır. Betonarme çelik donatımı sık olan ve aşağıya betonun dökülmesi zor olan kolonlarda bir kanat açık bırakılır ve beton yukarıdan aşağıya doğru döküldükçe parça tahtalar çakılır.

Daire kesitli kolon kalıplan için atermit borular kullanılabilir. Kalınlıkları 6-18 mm arasında değişen atermit borular kolon yüksekliği kadar uzunlukta kesilir, alt ve üst uçlan da boru dış çapına göre hazırlanan kuşaklarla yerine tespit edilir. Boru içine çelik donatım yerleştirildikten sonra, beton kova veya hortumla dökülür ve vibratörle sıkıştırılır. Ahşap kalıptan masraflı olmasına karşın, düzgün bir yüzey elde edildiği, sıva yapılmasına gerek kalmadığı için daire kesitli kolon yapımında tercih edilir.

1.3.1. Kolon ve Perde Duvar Çeşitleri

• 
  Kesit şekline göre;
  

• 
  Dikdörtgen kesitli kolonlar
  
• 
  Daire kesitli kolonlar
  
• 
  Dikdörtgen kesitli perde duvarlar
  

• 
  Donatı türüne göre;
  

• 
  Etriyeli kolonlar
  
• 
  Fretli kolonlar
  
• 
  Etriyeli ve hasır donatılı perde duvarlar
  

1.3.2. Kolon Kalıpları

• 
  Kolon kalıpları kare, dikdörtgen, çokgen ve daire kesitli olarak yapılır.
  
• 
  Kalip1ann yapımında kanatlar oluşturulur ve bu kanatlar birbirlerine çivilenerek tutturulur.
  
• 
  Daire kesitli kolonlar, kolon kesitine göre çıkarılmış bir tahta şablon içine çıta1arın yan yana dizilmesi ile oluşturulur.
  
• 
  Kolonlar, içine beton doldurmaktan dolayı oluşacak yanal basınçları karşılamak için her 50-100 cm'de bir çepeçevre kuşaklarla takviye edilmelidir.
  
• 
  Kalıbın yapımı esnasında içine dökülebilecek tahta, talaş gibi atıkların temizlenebilmesi için kolon tabanında 15-20 cm açıklık bırakılmalıdır.
  

1.3.3. Perde Duvar Kalıpları: Beton veya betonarme ile yapılacak istinat veya bina duvarlarının kalıplarında tahtalar yatay veya dik durumda tutulabilir. Tahtalar dik tutulduğunda sütun kalıplarında olduğu gibi yapılır ve 40-60 cm aralıklarla yatay konulan kuşak kirişlerine çakılır. Duvarın kalınlık ve yüksekliğine göre kuşak kirişleri dışında 100-150 cm aralıkla dikmeler konur ve kalıbın dik durması için payandalar çakılır. Beton dökülürken kalıbın her iki yüzeyine gelen basınç birbirine eşit veya yakın olacaktır ve kalıbın açılmaması için karşılıklı olarak bulonlarla veya tellerle bağlanır.

Kalıp tahtaları yatay konulduğunda 40-60 cm aralıklarla konulan dikmelere çakılır ve dikmelerin dışına 100-150 cm aralıklarla yatay kuşak kirişleri konur. Yüzeyi sıvanmayacak olan betonarme duvarların kalıplarında rendeli tahta veya metal levhalar kullanılır. Betonun kalıp yüzeyine yapışmasını önlemek üzere beton dökülmeden 2-3 gün önce kalıp yağı ile yağlanmalıdır.

• 
  Perde ve duvar kalıbı, bina temel duvarlarında ve istinat duvarlarında yapılır.
  
• 
  Yüksekliği fazla olan bu gibi duvarların kalıplarında tahtalar yatay veya dikey konulabilir. Tahtalar dikey konulduğunda, kolon kalıplarında olduğu gibi yüzeye 50-100 cm aralıklı kirişlemeler yapılır.
  
• 
  Basıncın dengeli olması için kalıbın alt taraflarına kirişlemeler daha sık yapılır.
  
• 
  Duvarın kalınlık ve yüksekliğine göre kuşak kirişleri dışında 100-150 cm aralıklı dikmeler konur ve kalıbın dik durması için payandalar çakılır.
  
• 
  Beton yüzeyinin çok düzgün olması istenen yerlerde kalıp tahtaları lamba veya kiniş geçmeli olarak birleştirilir.
  

Resim 1: Kolon Kalıpları

Resim 2: Temel-Kolon-Kiriş-Döşeme Yapı Taşıyıcı Elemanları Perspektif


1.3.4. Kolon ve Perde Duvar Kalıp Metraj ve Keşfi Uygulamaları
Kolon Kalıbı Metrajı Uygulama Sorusu:


Yukarıda verilen döşeme kalıp planında döşeme, kiriş ve kolonlara ait ölçüler verilmiştir. Kalıp planında gösterilen S₁, S₂ ve S₃ kolonlarında kullanılan kalıp miktarını hesaplayarak, ön keşif bedelini hesaplayınız? Kat yüksekliği H=306 cm'dir. Kalıplar, ahşap malzemeden yapılacaktır. Ahşap kalıp Poz No: 21.001 ve Birim Fiyatı 25,90 TL'dir.

Kolon Kalıbı Metrajı Uygulama Sorusu Çözümü:

Kolon kalıbının çevresi hesaplanarak metraj cetvelinde eni kısmına yazılır. Kolonun yüksekliği yani kat yüksekliği metraj cetvelinde yükseklik kısmına yazılır. Kolonları ve kolon kalıp malzemesi ile ilgili diğer veriler çizelgeye işlenerek plandaki kolonlar için kullanılacak kalıp miktarı ve ön keşif bedeli hesaplanır.

		YAPI METRAJ ve KEŞİF CETVELİ
İnşaatın Adı			....... İşine Ait Kolon Kalıbı Metraj Uygulaması											Sayfa No		1
İnşaatın Yeri			Zincirlikuyu İSOV Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
Poz No-İşin Adı			21.001 - Ahşap Seri Kalıp
S. No.	İşin Adı		Benzer	Boyutlar					Miktar					Birimi	Birim Fiyatı (TL)	Tutarı (TL)
				Eni	Boyu		Yükseklik		Boşluk	Azı		Çoğu
1	S1 Kolon Kalıbı		4	1,80	-		3,06		-	5,508		22,032		M^2	25,90	570,629
2	S2 Kolon Kalıbı		4	2,00	-		3,06		-	6,120		24,480		M^2	25,90	634,032
3	S3 Kolon Kalıbı		1	1,90	-		3,06		-	5,814		5,814		M^2	25,90	150,583
												TOPLAM				451,955