KirkçEŞme tesisleri

KÖMÜRCİYAN, KOZMAS KOMİTAS

(l 749, İstanbul - 1807'den sonra, İstanbul?) Elçilik tercümanı, tarihçi, dilci ve ressam. Cosimo Cosmidos de Carbognano adıyla da tanınır.

DESCRIZIONE - ,

T O P O G R A F I C A

DELLO STA.TO îRESENTE

Di COSTANTINOPOL1

AHRICCHIT*.' Di FİGÜRE

VltlllIATA jtlLA SACRJl HSÂJ. MMST^f

B I

F E R D I N A N D O IV,

RE D ELLE DUE SlCItlE DA COSİMO COM1DAS PE CARBOGNANO

COSTANTİNOFGLITANO,-

Carditre Mraat faile S, Sefa, e Cretrera dtff inat* M. S..

w zudlıit ıf; Dragotnsnno prcsso il Resi Miatsten

-rfi S. M. Çat. in CostantinopeU,

Kozmas Komitas Kömürciyan'ın istanbul'un topografyasını konu alan eserinin kapağı. C. C. Carbognano, 18. Yüzyılın Sonunda İstanbul, 1993

Papaz Komitas Kömürciyan'ın (1656-1707) torunu ve Sicilya Krallığı İstanbul Elçiliği tercümanı Hovannes Kömürciyan' m (1700P-1763) oğludur.

Tarihçi Arsak Alboyaciyan'a (1879-1962) göre, tahsilini İtalya'da tamamlamıştır. İstanbul'a döndükten sonra, Napoli Krallığı Elçiliği'nde göreve başlamıştır. Elçi Kont Ludolf un tavsiyesi üzerine, 10 Ekim 1778' de, kral tarafından elçilik diloğlanı veya tercümanı atanmıştır. Aynı zamanda elçinin hususi ressamı da olmuştur. Aynı yıl, istanbul'un tarihi eserlerinin ve abidelerinin gravürlerini hazırlamıştır ki, bunların bir kısmı, "istanbul'un Topografik Tasviri" adlı İtalyanca eserinin sonuna eklenmiştir. Yine 1778'de, Galata'daki Capucin Manastı-rı'nda çalışırken, orada vuku bulan bir veba olayını tetkik ettiği sırada, karantina altına alınmıştır. Karantina sona erdikten sonra, bu sefer de Beyoğlu'ndaki Capucin Manastm'nda eğitimine devam etmiştir.

Mayıs 1780'de hastalanmış, Napolili tabibi D. Antonio Lucci, hava tebdili için, çına Marmara adalarından birine gitmesini tavsiye etmiştir. 20 Haziran'da adı açıklanmayan adaya varmıştır. Kral, elçiye gönderdiği 2 Eylül 1780 tarihli bir talimatla, tedavisi için ihtimam gösterilmesini talep etmiştir. Sıhhati düzeldikten sonra, ekimde İstanbul'a dönmüştür. Tedavisi burada devam etmiş ve ancak 1781 veya 1791 yılı temmuz ayında iyileşmiştir. Yaklaşık 1785' te, İspanya Elçiliği'ne tercüman tayin edilmiştir. 1807'de, henüz bu görevde idi. Ekim 178rden Mayıs 1786'ya kadar İstanbul'da kalan ve 1787'de Venedik'te basılan, üç ciltlik Türk edebiyatı hakkında çok önemli italyanca bir eserin müellifi olan, Rahip Giambatista Toderini (1728-1799), Kö-mürciyan'ı İspanya Elçiliği'nin tercümanı ve Chevalier unvanını haiz olarak zikretmiştir.

Papa VII. Pius (papalık dönemi 1800-1823), kendisini Saint-Sylvestre nişanının Chevalier rütbesi ile taltif etmiştir.

Kömürciyan İtalyanca üç eser bırakmıştır. Birincisi, Descrizione Topogrofica del-lo statopresenle di Costantinopoli'dit (istanbul'un Bugünkü Durumunun Topografik Tasviri, Bassano, 1794). Kitap Prof. Erendiz Özbayoğlu tarafından Türkçeye çevrilerek, 18. Yüzyılın Sonunda İstanbul a-dıyla 1993'te neşredilmiştir. İkincisi, Primi Principi della Grammatica Turca (Türkçe Gramerin Başlıca Kuralları) adını taşımaktadır (Roma, 1794, XII, 730 sayfa). Üçüncüsünün ismi ise Ristretto della Vita e Mantirio del Servo di Dio D. Cos-mo de Carbognano'dir (Allah'ın Kulu Der Komitas Kömürciyan'ın Ömrünün ve Şe-hadetinin Özeti, Roma, 1807, 40 sayfa). Tarihçi Harutyun Mırmıryan'a (1860-1926) göre, Kömürciyan, ğ. Inciciyan'ın(->) Coğ-rafya'sma da katkıda bulunmuştur.

KEVORK PAMUKCİYAN