Kiyâmet alâmetleri Yusuf el-Vâbil Çeviren c emaleddin kutlu

2 Refî’ b. Mehran el-Basrî. Tabiînin büyüklerindendir. Cahiliye zamanını görmüş, Rasulullah (sav)’in vefatından sonra müslüman olmuştur. Sahabenin bir çoğundan hadis rivâyet etmiştir. H.90 yılında vefat etmiştir. Bak: “Tehzîbu’t-Tehzîb” (3/284-285).

3 “Kurtubî Tefsîri” (15/325).

4 "Fethu'l-Bârî" (13/92).

1 Buhari, Fiten (13/101 Fethu'l-Bârî).

2 Müslim, Fedâil (15/155- Nevevî Şerhi).

3 "Fethu'l-Bârî" (13/91-92).

1 “el-Fiten ve’l-Melâhim” (1/128-129).

2 Müslim, Fiten (18/75-76- Nevevî Şerhi).

3 “Fethu’r-Rabbânî” (24/83); Tirmizî (6/513-514- Tuhfe Şerhi).

1 Müslim, Fiten (18/67-68- Nevevî Şerhi).

2 “Fethu’r-Rabbânî” (24/=86); Heysemî “Mecmau’z-Zevâid”de şöyle diyor: “İmam Ahmed iki senedle rivâyet etmiştir, bir tanesinin ravileri sahih hadis ravileridir.”

1 Buhari, Enbiya (6/476- Fethu’l-Bârî); Müslim, İmân (2/232- Nevevî Şerhi).

2 Buhari, Enbiya (6/477- Fethu’l-Bârî).

1 Ebu Mesud Urve b. Mesud b. Mu’teb b. Mâlik es-Sakafi. Meşhur sahabi. Rasulullah (sav) Taif’ten döndükten sonra müslüman olmuştur. Hudeybiye Anlaşması’nı yazan sahabidir. Memleketi olan Taif’te çok sevilen biriydi. Onları İslâm’a davet edince onu öldürdüler. Kendisini ok ile vurunca ona: “Kendini bu kanlar içinde nasıl hissediyorsun” dediler. O: “Allâh’ın bana vermiş olduğu bir ikram ile, Allâh’ın bana bahşettiği bir şehidlik ve ancak Rasulullah (sav) ile savaşırken ölüp şehid olanların tattıkları şeyden başka bir şeyi hissetmiyorum.” Rasulullah (sav) onun hakkında: “Urve aynı Yasin suresindeki Habibu’n-Neccâr gibidir. Kavmini Allâh’a davet etti, onlar da O’nu öldürdüler.” demiştir. Yine: “Bu Kur’an iki şehirden bir büyük adama indirilse olmaz mıydı” (Zuhruf: 31) âyetiyle kastedilenlerden biri Urve’dir, denilmiştir. Bak: “İstîâb” (3/1066-1067); “İsâbe” (2/477-478); Tecrîdu Esmâi’s-Sahâbe” (1/380).

2 Müslim, İmân (2/237-238).

3 Buhari, Enbiya (6/477- Fethu’l-Bârî); Müslim, İmân (2/233- Nevevî Şerhi).

4 Buhari, Enbiya (6/477).

5 Müslim, İmân (2/236).

1 “el-İşâat” (s: 143).

2 Bak: "Fethu'l-Bârî" (6/484).

1 Müslim, İman (2/193-194- Nevevî Şerhi).

2 “El-Fiten ve’l-Melâhim” (1/144-145).

3 Müslim, Fiten (18/67-68- Nevevî Şerhi).

1 Kurtubî Tefsiri (16/105). Ayrıca bak: Taberî Tefsiri (25/90-91).

2 Müsned (4/329 Hadis no: 2921). Ahmed Şakir: “İsnadı sahih” demiştir.

3 İbn Kesir Tefsiri (7/222).

4 a.g.e. (7/223).

1 Taberi Tefsiri (6/18)

2 “el-Fiten ve’l-Melâhim” (1/131). İbn Abbas’ın bu sözünü İbn Hacer de sahihlemektedir. Bak: (6/492).

3 Taberi Tefsiri (6/21).

1 a.g.e. (1/81).

2 İbn Kesir Tefsiri (2/415).

3 “el-Fiten ve’l-Melâhim” (1/137).

1 Buhari, Enbiya (6/490-491- Fethu’l-Bârî); Müslim, İman (2/189-191- Nevevî Şerhi)

2 Buhari, Enbiya (6/491- Fethu’l-Bârî); Müslim, İman (2/193- Nevevî Şerhi)

1 Müslim, İman (2/193-194- Nevevî Şerhi).

2 Müslim, Fiten (18/27-28-Nevevî Şerhi).

3 Müsned (2/406- Kenzu’l-Ummâl dipnotlu). Hadis sahihtir. Bak: “Umdetu’t-Tefsir” Ahmed Şakir (4/36). Hadisin baş tarafı Buhari’de bulunmaktadır (6/478- Fethu’l-Bârî). “Müstedrek” (2/595) Hâkim: “Bu hadisin isnadı sahihtir, Buhari ve Müslim rivâyet etmemiştir” demiş, Zehebî de O’na katılmıştır.

4 Bak: “Fetevâ” (s: 59-82). Mahmud Şeltût bu kitabında İsa (as)’ın bedeniyle semaya kaldırıldığını ve ahir zamanda ineceğini inkar etmektedir. Bu konudaki hadisleri reddederek şöyle demektedir: “Onlar bu konuda delil olamaz, çünkü onlar âhad hadistir.”

İsa (as)’ın bedeniyle mi yoksa ruhuyla mı semaya kaldırıldığı alimler arasında tartışma konusudur. Doğrusu O, hem bedeni hem de ruhu ile semaya kaldırılmıştır. Başta Taberî, Kurtubî, İbn Teymiyye, İbn Kesir vb. müfessirler bu görüştedirler. Bak: Taberî Tefsiri (3/291), Kurtubî Tefsiri (4/100), Fetevâ İbn Teymiyye (4/322-323), İbn Kesir Tefsiri (2/405).

1 Taberî Tefsiri (3/291).

2 İbn Kesir Tefsiri (7/223).

1 “el-İzâat” (s: 160).

2 Ebu’l-Fadl Abdullah Muhammed Sıddık Gumarî. Günümüz alimlerindendir.

3 “Akidetü Ehli’l-İslâm fî Nüzûli İsa (as)” (s: 12).

4 a.g.e. (s: 5).

5 Hindistanlıdır. “Feyzu’l-Bârî alâ Sahihi’l-Buhârî” adlı dört ciltlik bir eseri ve “el-Örfü’ş-Şezî alâ Câmiu’t-Tirmizî” adlı eseri vardır. H. 1352 yılında Diyobend şehrinde vefat etmiştir.

1 Avnu’l-Ma’bûd (11/457). Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsu’l-Hakk Azîmu’l-Âbâd.

2 “Taberî Tefsiri” dipnotlu (6/460).

3 Müsned dipnotlu (12/257).

4 Tahavî Akidesi dipnotlu (s: 565).

1 “Tabakâtu Hanâbile” (1/241-243) Ebu Ya’lâ.

2 Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Büyük sahabi Ebu Musa (ra)’ın soyundandır. Üvey babası olan Mutezile alimi Ebu Ali el-Cubbâî’nin evinde büyüdü ve ona talebe oldu. 40 sene Mutezile mezhebine tabi olduktan sonra Ehl-i Sünnet’e geçti ve kendisinin Ahmed b. Hanbel’in mezhebinden olduğun ilan etti. 55’e yakın eseri vardır. En ünlüleri: “Makâlâtü’l-İslâmiyyîn”, “Kitâbu’l-Lum’a”, “el-Vecîz” ve en son yazdığı “el-İbâne an Usûli’d-Diyâne”dir. H. 324’te vefat etmiştir.

3 “Makalât” (1/345-348).

4 Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selâme Tahavî. Mısır’da zamanının Hanefî alimidir. “el-Akidetü’t-Tahaviyye”, “Meâni’l-Âsâr”, “Müşkilü’l-Âsâr” önemli eserlerindendir. H. 321 yılında vefat etmiştir.

5 “Tahavi Akidesi Şerhi” (s: 564).

1 Müslim Nevevî Şerhi (18/75).

2 Mecmûu’l-Fetâvâ (4/329).

3 "Fethu'l-Bârî" (6/493).

1 İbn Kesir Tefsiri (7/343).

2 a.g.e.

3 “Tecridu Esmai’s-Sahabe” (1/432).

4 Buhari, Enbiya (6/477-478- Fethu’l-Bârî); Müslim, Fedail (15/119- Nevevî Şerhi).

1 Bak: “el-Minhac fî Şuabi’l-İmân” (1/424-425); “Tezkire (s: 679); "Fethu'l-Bârî" (6/493); “et-Tasrîh bimâ Tevatera fî Nuzûli’l-Mesîh” (s: 94).

2 İbn İshak “Sîre”de rivâyet etmiştir. Bak: “Tehzibu Sîreti İbn İshak” (s: 45). İbn Kesir: “İsnadı ceyyiddir” demiş ve başka yollardan bu hadisi destekleyen rivâyetleri getirmiştir. Bak: “İbn Kesir Tefsiri” (8/136); Müsned (4/127 ve 5/262- Kenzu’l-Ummal dipnotlu).

3 Velid b. Müslim el-Kureşi, Beni Ümeyye’nin azadlısıdır. Şam’ın alimlerindendir. H. 190 yılında vefat etmiştir. Bak: “Tehzîbu’t-Tehzîb” (11/151-152).

4 Muhammed b. Abdurrahman b. Muğire b. Haris b. Ebi Zi’b el-Kureşhi el-Âmirî. İmam, sika. H. 159 yılında vefat etmiştir. Bak: “Tehzîbu’t-Tehzîb” (9/300-307).

1 Müslim, İmân (2/193- Nevevî Şerhi).

2 a.g.e. (2/194).

3 Müslim, Fedail (15/104- Nevevî Şerhi).

4 Buhari, Tefsir (8/640-641- Fethu’l-Bârî).

5 Müsned (3/387- Kenzu’l-Ummal dipnotlu). İbn Hacer: “Ravileri, Mücahid dışında hepsi sikadır” demiştir. Bak: "Fethu'l-Bârî" (13/334). Abdurrezzak da “Musannef”te (10/313-314) hadizi rivâyet etmiştir.

1 “Tezkire” (s: 677-678).

2 Ravha: Mekke ve Medine arasında bir yer. Rasulullah (sav) Bedir savaşında, Mekke fethinde ve hacca giderken buradan geçmiştir. Bak: “en-Nihaye fî Ğaribi’l-Hadîs” (3/412), “Mu’cemu’l-Buldan” (4/236).

3 Müslim, Hacc (8/234- Nevevî Şerhi).

4 Müslim, İmân (2/292- Nevevî Şerhi).

1 Müslim, Fiten (18/63-70- Nevevî Şerhi).

2 Müsned (2/406- Kenz dipnotlu). İbn Hacer diyor ki: “Senedi sahihtir.” Bak: "Fethu'l-Bârî" (6/493).

1 Müslim, İmân (2/192- Nevevî Şerhi).

2 Müslim Nevevî Şerhi (2/192).

3 a.g.e. (2/192).

4 Müslim, Fiten (18/75-76- Nevevî Şerhi).

1 Müsned (2/406 Kenz dipnotlu); Ebu Davud, Melâhim (11/456- Avnu’l-Ma’bûd).

2 Bak: ““el-Fiten ve’l-Melâhim” (1/146).

1 Bak: “Lisanu’l-Arab” (2/206–207), “Fethu’l-Bâri (13/106), “Müslim Nevevi Şerhi” (18 / 3)

1 Bak: “İmam Nevevi’nin Fetvaları” (s: 116-117). Tabesi Alaeddin Attar toplamıştır.

2 Bak: “el-Fiten ve’l-Melâhim” (1/152-153)

3 “Fethu’l-Bârî” (13/107)

4 “el-Fiten ve’l-Melahim” (1/153)

1 Buhari, Enbiyâ (6 / 382)

2 Müsned-i Tayâlisi, Fiten (2/219), Hâkim bu hadisin bir kısmını “Müstedrek”te (4 / 490) rivâyet etmiş ve: “Buhari ve Müslim’in şartlarına göre sahihtir” demiştir. Zehebî de O’na katılmıştır. Heysemi “Mecmau’l Zevâid” te (8 / 6): “Taberanî “Kebir” ve “Evsat” ta rivâyet etmiştir.ravileri sikadır” demiştir. İbn Hacer: “Abd b. Humeyd, Abdullah b. Selam’dan benzerini rivâyet etmiştir” demiştir. Bak: Fethu’l – Bâri (13 / 107) İbn Kesir, Taberanî’nin rivâyetini verdikten sonra: “Bu hadis Garib’tir. Belki de Abdullah b. Amr’ın yakın arkadaşlarının sözü olabilir.” Demiştir. Bak: “el-Fiten ve’l-Melahim” (1 / 154)

3 “el-Fiten ve’l-Melahim” (1 / 153)

4 Müsned (5/271 Kenz dipnotlu). Heysemi: “Ahmed ve Taberanî rivâyet etmiştir. Ravileri sahih hadis ravileridir” demiştir. Bak: “Mecmau’z Zevâid” (8/6)

1 “Fethu’l-Bâri” (13/107) İbn Kesir bu özellikleri inkar etmekte ve şöyle demektedir: “ Kim ki onların özelliklerinin bunlar olduğunu söylerse : Bu konuda ilmi olmadığını üzerine almış olur.” Bak: “el-Fiten ve’l-Melahim” (1/153)

Haysemî, Huzeyfe (ra)’ın Rasululllah (sav)’den içinde Ye’cüc ve Me’cüc’ün buna benzer sıfatları bulunan bir hadisi rivâyet etmiştir. Bu da Taberanî’nin “Evsat”taki rivâyetidir. Senedinde Yahya b. Said el – Attar vardır ve zayıf biridir. İbn Hacer onun için: “Çok zayıf biridir” demiştir. Bak: “Me’mau’z – Zevaîd” (8 / 6), Fethu’l – Bâri (13 / 106)

1 Taberi Tefsir: (16/15, 17/87–92), İbn Kesir Tefsir (5/191–196, 366–372), Kurtubi Tefsiri (11/341–342).

2 Buhari, Enbiya (6/381 Fethu’l-Bâri), Fiten (13/106 Fethu’l-Bâri), Müslim, Fiten (18/2-4 Nevevi Şerhi).

1 Müslim, Fiten (18/68-69 Nevevi Şerhi)

2 A.g.e. (18/70-71)

3 A.g.e. (18/27)

1 “Müstedrek” (4/488–489) Hakim: “İsnadı sahihtir. Buhari ve Müslim rivâyet etmemiştir” demiş, Zehebi de ona katılmıştır. “Müsned” (4/189–190 Hadis no: 3556) Ahmed Şakir: “İsnadı sahih” demiştir. Albâni hadisi zayıflamaktadır. Bak: “Camiu’s-Sağir’in Zayıfları” (5/20-21 Hadis no: 4712). Ben derim ki: Diğer hadislerin bu hadisi desteklemesiyle bu hadis sahih olur.

2 Tirmizi, Tefsir (8/597–599). Tirmizî diyor ki: “bu hadis hasen gariptir.” İbn Mâce, Fiten (2/1364–1365 Hadis no: 4080) “Müstedrek” (4/488) Hakim: “Buhari ve Müslim’in şartlarına göre sahihtir ama rivâyet etmemişlerdir” demiş, Zehebi’de ona uymuştur. İbn Hacer Fethu’l–Bâri”de (13/109) şöyle diyor: “Ravileri sahih hadis ravileridir. Ancak senedindeki Ketâde müdellistir.” Fakat İbn Mâce’nin rivâyetinde Katâde hocası Ebu Râfi’den işittiğini açıkça belirtmektedir. Albâni hadisi sahihlemiştir. Bak: “Camiu’s–Sağir’in Sahihleri”

(2/265 Hadis no 2272)

1 Bak: “İbn Kesir Tefsiri” (5 / 191)

2 Harun b. Muhammed b. Mu’tasım b. Harun er–Reşid. 225 h. yılında halife oldu. 232 h. yılında 36 yaşında iken Mekke yolunda vefat etti.

3 Bak: “İbn Kesir Tefsiri” (5 / 191-192)

4 Buhari, Enbiya (6 / 381 Fethu’l Bâri). Buhari hadisi muallak olarak rivâyet etmiştir.

5 Tirmiz: Büyük ve meşhur bir şehirdir. Ceyhun nehri üzerinde doğu tarafındadır. Çevresinde bir sur vardır. Çarşıları tuğla ile kaplıdır. Bak: “Mu’cemu’l – Buldan” (2 /26–27)

1 “Fizilâl Kur’an” (4 / 2293 )

1 Tirmizî. İbn Mâce ve Hâkim rivâyet etmiştir. Hadis sahihtir.

2 “Fizilâl Kur’an” (4 / 2293 – 2294)

3 “Kurtubî tefsiri” (11 / 58)

1 Müslim Fiten (18/27-28 Nevevi Şerhi)

2 Heysemî’nin dediğine göre bunu Taberanî “Evsat” ta rivâyet etmiştir. Heysemî diyor ki: Bir kısmı sahihtir. Senedindeki Hakim b. Nâfi için İbn Hibban sika demiş, başkaları ise zayıf demiştir. Diğer ravileri sikadır.” Bak: “Mecmau’z – Zevâid” (8 / 11)

1 “el-İşâat” (s: 49)

2 “Fethu’l-Bâri” (13/84)

1 Bak: “Kurtubî Tefsiri” (16 / 130), “İbn Kesir Tefsiri” (7 / 235 – 236)

2 Bak: “Taberî Tefsiri” (15/111–113), “Kurtubî Tefsiri” (16/131), “İbn Kesir Tefsiri” (7/233)

1 Buharî Tefsir (8/571 Fethu’l–Bâri), Müslim, Kıyamet (17/143 Nevevi Şerhi)

2 Buharî Tefsir (8 / 511 Fethu’l – Bâri), Müslim, Kıyamet (17 / 140 - 141 Nevevi Şerhi)

1 “Taberî Tefsiri” (15/114)

2 Abdullah b. Ubeydullah b. Ebî Mûleyke Zubeyr b. Abdullah b. Câdân et – Temimî. Mekkelidir. İbn Zubeyr zamanında kadılık ve müezzinlik yapmıştır. İsmi Abdullah olan 4 sahabeden de rivâyeti vardır. 117’de vefat etmiştir. Bak: “Tehzibu’t–Tezhib” (5/306–307)

3 “Taberî Tefsiri” (25/113), “İbn Kesir Tefsiri” (7/235)

1 “İbn Kesir Tefsiri” (7 / 235)

2 Buhari, Cenâiz (3/218 Fethu’l-Bâri), Müslim, Fiten (18/48-49 Nevevi Şerhi), Tirmizi, Fiten (6/518-520), Müsned (9/136 Hadis No: 6360) Ahmed Şakir: “İsnadı sahihtir” diyor. Bu hadisin Buhari ve Müslim’de olmasına rağmen Ahmed Şakir’in hadisi sahihlediğini verdim. Çünkü Buhari ve Müslim’deki rivâyetlerde Duhan suresindeki âyet geçmemektedir. Tirmizi ve Müsned’teki İbn Ömer’den gelen rivâyetlerde vardır. Burada delil oluşu bu yöndendir. Bu yüzden onun sahih olduğuna dikkat çektim.

3 “el-Fiten ve’l-Melâhim” (/172)

1 “Tezkire” (s: 655), Müslim Nevevî Şerhi (18 / 27)

2 “Tezkire” (s: 655)

3 “Taberî Tefsiri” (25/114–115)

4 Müslim, Fiten (18/87 Nevevi Şerhi)

1 Müslim, Fiten (18/27 - 28 Nevevi Şerhi)

2 “Taberî Tefsiri” (25/114), İbn Kesir Tefsiri (7/235). İbn Kesir: “İsnadı iyidir” demiştir. İbn Hacer, Taberani’nin Ebu Malik ve İbn Ömer rivâyetlerini verdikten sonra şöyle diyor: “Senedleri çok zayıftır. Ancak bu rivâyetler hadisin gerçek olmasına yardımcı olmaktadır” Bak: “Fethu’l–Bâri” (8 / 573)

1 Taberi Tefsiri (8/96-102 ), İbn Kesir Tefsiri (3/366-371), Kurtubi Tefsiri (7/145)

2 Taberi Tefsiri (8 / 103)

3 Şevkâni Tefsiri (2 / 182)

1 Buhari, Rikâk (11 / 352 Fethu’l – Bâri), Müslim, İman (2 / 194 Nevevi Şerhi)

2 Buhari, Fiten (13 / 81-82 Fethu’l-Bârî)

3 Müslim, Fiten (18 / 87 Nevevi Şerhi)

4 Müsned (11/110-111 Hadis No: 6681), Müslim, Fiten (18/77-78 Nevevi Şerhi)

1 Müslim, İmân (2/195-196 Nevevi Şerhi). Buhari özet olarak, Tefsir (8/541 Fethu’l-Bâri), Tevhid (13/404 Fethu’l-Bâri).

1 “Menâr Tefsiri” (8/211-212)

2 Şerhu’s Sünne (15/95-96)

1 Müslim Nevevi Şerhi (2/197)

2 İbn Kesir Tefsiri (5/398)

3 Fethu’l-Bâri (8/542)

1 Bak: “Tehzibu’t-Tehzib” (11/337)

2 Müslim, Fiten (2/195)

3 Bak: “Teysiru Mustalahı’l-Hadis” (s: 83)

1 Tezkire (s: 706), Kurtubî Tefsiri ( 7/146)

2 İbn Kesir Tefsiri (3/371)

3 Müsned (3/133-134 Hadis no: 1671) Ahmed Şakir: “İsnadı sahih” demiştir. İbn Kesir: “İsnadı iyi ve sağlamdır” demiştir. Bak: “el-Fiten ve’l-Melâhim” (1/170). Heysemî “Mecmau’z-Zevâid” te (5/251): “Müsned’teki raviler güvenilirdir” demiştir.

1 Tirmizi, Deavât (9/517-518 Tuhfe Şerhi) Tirmizi: “Hasen sahih” demiştir. İbn Kesir: “Nesâi bu hadisi sahihlemiştir” demiştir. Bak: İbn Kesir Tefsiri (3/369)

2 “Tezkire” (s: 706), Alusi Tefsiri (8/63)

3 Müsned (9/17-18 Hadis no: 6160) Ahmed Şakir: “İsnadı sahih” demiştir.

4 Kurtubi Tefsiri (7/146-147), Tezkire (s: 706)

1 Tezkire (s: 705-706)

2 Taberi Tefsiri (8/103). İbn Hacer diyor ki: “Senedi sahihtir. Her ne kadar mevkuf olsa da merfu hükmündedir.” Bak: “Fethu’l-Bâri” ( 11/355)

3 Taberî Tefsiri (8/101). İbn Hacer: “Senedi iyidir” demiştir. Bak: “Fethu’l-Bârî” (11/355).

4 Müslim, Tevbe (17/76 Nevevi Şerhi)

1 Fethu’l-Bâri (11/354-355)

2 A.g.e. Aynı yer.

3 A.g.e (13/88) İbn Hacer bu hadisi, Taberâni ve Hakim’in rivayet ettiğini söylüyor. Ancak ben Hakim’in “Müstedrek”ine baktım ama orada bulamadım.

1 İbn Kesir Tefsiri (6/220)

1 Tezkire (s: 697). Özet olarak

2 Kurtubi Tefsiri (13/234)

3 Müslim, İmân (2/195 Nevevi Şerhi)

4 Müslim, Fiten (18/77-78 Nevevi Şerhi)

5 Müslim, Fiten (18/27-28 Nevevi Şerhi)

1 Müsned (5/268) Heysemî Mecmau’z-Zevâid’te (8/6): “Ömer b. Abdurrahman b. Atıyye dışında, ravileri sahih hadis ravileridir. O da sika birisidir” demiştir. Albânî hadis için “sahih” demiştir. Bak: Camiu’s-Sağir’in Sahihleri” (3/37 Hadis no: 2924), “Sahih Hadisler” (1/3/31 Hadis no: 322)

2 Müslim, Fiten (18/78 Nevevi Şerhi)

3 Müsned (15/79 Hadis no: 7224) Ahmed Şakir: “İsnadı Sahih” demiştir. Tirmizi, Tefsir (9/33) “Hasen” demiştir. “Müstedrek” (4/485-486). Albani “Camiu’s-Sağir’in Zayıfları”ında (3/26 Hadis no: 3412) “zayıf” demiş ve nedeni için senedindeki Ali b. Yezid b. Cud’an’ın zayıf olduğunu ileri sürmüştür. Ahmed Şakir ise Müsned’in dipnotunda (2/122 Hadis no: 783) şöyle diyor: “Ali b. Yezid b. Cud’an. Daha önce onun sika olduğunu söylemiştik. Hakkında farklı görüşler vardır. Bize göre güvenilir bir ravidir. Tirmizi O’nun hadislerini sahihlemektedir.”

1 “Kurtubi Tefsiri” (13/235)

2 “Minhatu’l-Ma’bud Tertibu Müsned-i Tayâlisî” (2/220-221). “Müstedrek” (4/484). Hakim: “Bu hadisin seneni sahihtir ve Dâbbe hakkındaki en açık hadistir. Buhari ve Müslim rivayet etmemiştir” diyor.

Bana göre hadis zayıftır. Çünkü Hakim ve Tayâlisî’nin senedinde Talha b. Amr el-Hadrami vardır. İbn Main onun hakkında: “Zayıf birisidir” demiştir. Zehebî ise “Müstedrek”e yaptığı ilavede: “İmam Ahmed ondan hadis almamıştır” diyor. Heysemi “Mecmau’z-Zevâid”te (8/7): “Hadisi Taberani rivayet etmiştir. Senedinde kendisinden hadis alınmayan Talha b. Amr vardır” diyor. Ayrıca bak: “Tehzibu’t-Tehzib” (5/23-24)

Yine bu hadisi İbn Hacer “Metalibu’l-Âliye” de vermekte ve Tayâlisî’nin rivayet ettiğini söylemektedir.

3 “Tezkire” (s: 702)

1 Müslim Nevevi Şerhi (8/28)

2 “en-Nihâye fi Ğaribi’l-Hadis” (1/272), “Şerhu’s-Sünne” (15/68)

3 Kurtubî Tefsiri (13/236).

4 Şevkâni Tefsiri (4/151)

1 Bak: “Kurtubi Tefsiri” (13/236-237)

2 Dâbbe’nin cins isim olduğu ve her hayvan için kullanıldığını Berzencî “el-İşâa” da (s: 177) söylemekte ve bunu İbn Allân’ın tefsiri “Dıyâu’s-Sebîl”e dayandırmaktadır. Ancak bu sözün dayandığı sahih bir delili vermemektedir.