B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisiİlerleyici ve yozlaşan programlardan bahsederken Lakatos’un vurguladığı noktalardan birisi de, yozlaşan programın, yerine geçecek yeni bir program olmadan reddedilemeyeceğidir. Yani Lakatos, iki veya daha fazla programın aynı zamanda yan yana yer alabileceklerini belirtiyor ve ancak hakim programın yozlaşması, yanı sıra var olan diğer programların başarıları karşısında inkar edilemez bir nitelik kandıktan sonra bir değişikliğe gidilebileceğini ifade ediyor.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) MetodolojisiLakatos’a göre, BAP’ları hiçbir zaman birden bire yok olmazlar. Yetersizlikler kendini hissettirdikçe yavaş yavaş kaybolurlar. Bunun için de on yılların geçmesi gerekir. Lakatos, somut dünyada gözlendiği üzere bilimde değer yargılarının varlığını kabul etmektedir. Yani Lakatos’un yaklaşımında, Popper’den farklı olarak değer yargıları ve buna benzer unsurlar yöntem tartışmasının bir parçası haline gelmiş oluyor.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) MetodolojisiMantıksal pozitivistler ve Popper’deki uygulanması gereken kesin bilimsellik ölçütlerinin yerini Lakatos’da bir dizi “bilimsel ahlak kuralları” almaktadır. Bu bilimsel ahlak kurallarından birisi alçakgönüllülüktür. Alçakgönüllülükten kast edilen, bilim adamlarının, bağlı olduğu programın yozlaşma dönemine girip, yerini ilerleyici bir programa bırakabileceğini ve bilimsel çalışmada mutlak doğruların söz konusu olmadığını bilerek çalışması gerektiğidir.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) MetodolojisiLakatos’un tavsiye ettiği bilimsel ahlak kurallarından bir diğeri ise inatçılıktır. İnatçılıktan kast edilen ise, kuramlarla çelişen gerçekler karşısında, programı hemen terk etmeye kalkışmamak, gelişmekte olan programlara şans tanıyarak onları daha büyüme aşamasında ezmemektir. Bu bilimin gelişmesi açısından önemlidir. Ancak Lakatos, inatçılığın ancak dürüstlükle birlikte yer aldığı sürece bilimin ilerlemesine katkıda bulunabileceğini öne sürmektedir.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) MetodolojisiBilim adamı, kendi programını, başarısızlıklarına rağmen inatla savunurken, aynı zamanda da, başarısızlıklarının ve rakip başarılarının çetelesini tutmak durumundadır. Bu bağlamda inatçılık, ancak başarısızlıklar göz ardı edilmediği ve rakiplerin başarıları da dikkatle izlendiği sürece bilim adamına yakışan ve bilimsel gelişmeyi hızlandıran bir özellik olarak ortaya çıkmaktadır.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) MetodolojisiAncak Lakatos’un yaklaşımında, bir programın yozlaştığına nasıl karar verileceği konusunda bir boşluk vardır. Hem Kuhn hem de Feyerabend tarafından eleştirilen bu boşluk, Lakatos’un yaklaşımının en zayıf taraflarından birisini oluşturmaktadır. Lakatos bu eleştirilere, yozlaşan programları ilerleyici programlardan ayıran bir ölçüt olarak ampirik içerik konusundaki açıklamanın bu ayrımı yapmak için yeterli olduğunu öne sürerek karşı çıkmaktadır.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) MetodolojisiAncak geriye dönük değerlendirmeler yapmak için yararlı olan bu ölçütün, varolan programlarla ilgili değerlendirmelerde kullanılabilmesi için belirli bir zaman sınırıyla birlikte ortaya konulmuş olması gerekmektedir. Yani, bir programın başarısızlıklarını yeni bir gelişme aşamasına geçiş dönemine özgü, hoşgörüyle karşılanması gereken başarısızlıklar olarak mı yoksa doğrudan doğruya yozlaşma belirtisi olarak mı değerlendireceğimize karar vermek için, hoşgörü süresinin belirtilmesi gerekmektedir. Ancak Lakatos böyle bir süre belirtmekten kaçınmıştır.
C) İktisatta Bilimsel Araştırma Programları C) İktisatta Bilimsel Araştırma Programlarıİktisat metodolojisinde görüşleri en çok tartışılmış olan düşünürlerden birisi de Lakatos’tur. İktisat metodolojisinde özellikle de uygulamada Lakatos, Popper ve Khun’a göre daha fazla benimsenmekle birlikte, Lakatos’un yönteminin iktisatta tam bir uygulanabilirliği yoktur. Bu açıdan bazı düşünürler, Lakatos’un yaklaşımının iktisada uyarlanabilmesi için bazı değişiklere uğratılması gerektiğini ifade etmektedirler. Yanlışlama zorlukları ve bilgi büyümesi açısından bakıldığında Lakatos’un görüşleri ve somut iktisat bilimi arasında bir yakınlaşma görülmektedir.
C) İktisatta Bilimsel Araştırma Programları C) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıDoğal bilimlerden farklı olarak iktisatta durağan zamanın söz konusu olmaması (tarihsel zaman) ve deney yapmanın mümkün olmaması nedeniyle iktisatta Popper anlamında yanlışlama her zaman mümkün değildir.Örneğin iktisattaki paranın içselliği-dışsallığı tartışmaları dikkate alındığında, hiçbir görüş diğerini yanlışlayamamakta, her zaman kendisi haklı çıkmaktadır. Bu tartışmaların ampirik içeriğin artmasına katkısı yoktur. Bu açıdan iktisatta ampirik içerik-öndeyi ilişkisinden çok, meydana gelme - açıklama ilişkisi geçerlidir.
Dostları ilə paylaş: |
