Kur'AN'da tevhiD

72- ER-RAUF

Re'fet, “rahmet” demektir. ¹⁵⁰⁵ Rauf, feûl vezninde mübalağa ifa­de eden bir sıfattır ve şefkat dediğimiz aşırı merhamet manasına gelir. Bu itibarla bu kelime rahim manasınadır. Ancak bunda -manâ yönünden-biraz fazlalık vardır. ¹⁵⁰⁶ Yani rahmetin biraz ileri şeklini ifade eder.

Genellikle rahim ismiyle beraber zikredilen Rauf vasfı ¹⁵⁰⁷ bazan mü’minleri ve bazan da bütün insanlığı hedef alır.¹⁵⁰⁸ Allah'ın mü’minlerin tevbesini kabul etmesi, insanların hayat şartlarını kolay­laştıran hayvanların yaratılması, onları karanlıklardan aydınlığa çıkar­ması, mü’minlerin kalplerini birbirine karşı kinden arıtması gibi konu­lar, muhtelif ayetlerde Rauf vasfı ile münasebete konulmaktadır. ¹⁵⁰⁹

73- EL-BERR

Berr, birr masdanndan sıfattır. “İyiliği ve hayn çok, geniş olmak” de­mektir. ¹⁵¹⁰ Allah'ın sıfatı olarak el-Berr, “kullanna karşı şefkatli, on­lara bol bol ihsanda bulunan, iyilikleri bütün mahlukata yaygın olan” ¹⁵¹¹ anlamına gelir.

“Allah bize lütfetti de bizi o (vücudun) delikçikler(in)e işleyen (kavu­rucu azabdan) korudu. Biz bundan önce yalnız O'na yalvarırdık. Çün­kü Berr (iyilik eden, kullanna karşı şefkatli, onlara bol bol ihsanda bu­lunan), Rahîm (esirgeyen) O'dur.”¹⁵¹²

74- Zİ'L-MEARİC

Ma'rec, “merdiven, aşağıdan yukarıya çıkmayı sağlayan her vasıta” ya denir. ¹⁵¹³ “Ma'recler sahibi” demek olan Zi'l Mearic, oldukça de­ğişik şekillerde tefsir edilmiştir: İbn Abbas:”Yücelik ve nimetler sahi­bi olan Allah” şeklinde tefsir etmiş, Katâde ise: “Büyük lütuf ve nimet­ler sahibi” ¹⁵¹⁴ tanımını getirmiştir.

“Ruhların ve işlerin kendisine yükseltildiği Zât” ¹⁵¹⁵ olarak da ta­rif edilen Zi'1-Mearic, Kur'an'da yalnızca bir ayette Allah'ın sıfatı ola­rak geçer.

“Yükselme derecelerinin sahibi Allah'tır...”¹⁵¹⁶

B- MEDENÎ SURELERDEKİ İSİMLER

75- ET-TEVVÂB

Tevbe'nin asıl anlamı rücû etmek, dönmektir. Bu kökten ism-i fail olan tâib “rücû eden, dönen” demektir. Tevvâb ise onun mübalağa binasıdır ve “tevbeyi çok yapan” anlamındadır. Allah'ın bir vasfı olarak Tevvâb, “kulun, defalarca tevbe etmesi için imkanlar sağlayan” ¹⁵¹⁷ ve­ya “kulu cezalandırmaktan rücû eden” ¹⁵¹⁸ anlamlarına gelir. Bu vasıf kula nisbet edilince “ma'siyetten pişmanlık duyarak Allah'a itaat etmek üzere rücû eden” ¹⁵¹⁹ demek olur.

TVB kökü Kur'an-ı Kerim'de çok kullanılan maddelerden birisidir. Çeşitli şekilleriyle 90 kadar yerde vârid olmuştur. ¹⁵²⁰ Tevvâb sıfatı Kur'an'da Allah'ın sıfatı olarak bir ayette ¹⁵²¹ münferiden, dokuz ayet­te “Tevvabu'r-Rahîm” ¹⁵²² ve bir ayette de “Tevvâb Hakim” şeklinde ¹⁵²³ gelir.

Kur'an, kulların işledikleri günahlardan dolayı her zaman Allah'a tev­be etmeleri gerektiğini her seferinde vurgular. Zira Allah tevvâb sıfa­tına sahiptir. Yani kullarının tevbesini her seferinde çokça kabul eden­dir.¹⁵²⁴

76- EL-BÂRİ

el-Bâri', “bir benzeri olmaksızın varlıkları icad eden” ¹⁵²⁵ anlamına ge­lir. Bu anlamdan hareketle olacak ki bu vasfa “Hâlık” manası da veril­miştir.¹⁵²⁶

Bari vasfı Kur'an-ı Kerim'de üç ayette Allah'ı tavsif eder: İsrailoğullarından bahseden Bakara suresinin 54. ayetinde “Bâriukum; Yaratı­cınız” şeklinde iki defa geçmiş ¹⁵²⁷ ve Haşr suresinin 24. ayetinde de Allah hakkında varid olmuştur:

“O, yaratan, var eden (varlığa getirdiklerine) şekil veren Allah'tır. En güzel isimler O'nundur. Göklerde ve yerde bulunanların hepsi O'nun şânının yüceliğini anarlar. O, aziz, hakimdir.”¹⁵²⁸

77- CÂMİU'N-NÂS

Allah Tealâ’nın bir vasfı olarak Câminu'n-Nâs, “Kıyamet gününde in­sanları hesap için toplayan, biraraya getiren” demektir. “Kıyamet gü­nü ölülerin çürümüş parçalarını” veya “her türlü fazilet ve şeref nevi­lerini toplayan” ¹⁵²⁹ olarak da tanımlanmıştır.

Bu vasıf Kur'an'da iki ayette Allah için kullanılır:

“Ey Rabbimiz! Geleceğinde hiç şüphe olmayan günde şüphesiz in­sanları toplayacak olan Sensin.”¹⁵³⁰

“Doğrusu Allah, münafıkların ve kâfirlerin hepsini cehennem'de toplayacak olandır.”¹⁵³¹

78- EL-HASİB

Hâsib, ismi fail vezninde, “hesap gören” demektir. Daha önce ince­lediğimiz “Seriu’l-Hisab” ve “Esreu'l-Hâsibîn” isimlerinin taşıdığı ma­naları kapsamakla beraber kâfî, şâhid,¹⁵³² hafız,¹⁵³³ muhasebe eden ¹⁵³⁴ gibi anlamlara da gelir.

Kur'an-ı Kerim'de üç yerde Allah'ı tavsif eden el-Hâsib,¹⁵³⁵ “Allah'ın kullarının ancak hesâb ile bilebileceği şeyleri, hiç bir hesaba ihtiyaç duy­madan bilmesi” ¹⁵³⁶ olarak da tanımlanmıştır. ¹⁵³⁷

79- ER-RÂKİB

Rakîb, “hafız” demektir. ¹⁵³⁸ Yani, “kendisinden hiç bir şey kaybol­mayan koruyucu”, “yarattıklarından bir an bile gafil olmayan ve kendisine bir şey gizli kalmayan”, ¹⁵³⁹ “insanların bütün yaptıklarını zapteden ve onları murakabe altına alan”,¹⁵⁴⁰ “insanların bütün yap­tıklarına muttali olan, ne yaptıklarını bilen” ¹⁵⁴¹ demektir.

Rakîb ismi dört yerde Allah'ı tavsif eder.¹⁵⁴²

Mü’minler devamlı olarak kontrol altında bulunduklarını, Allah'ın murakabesinde olduklarını unutmamalıdırlar. Şeytan'in iğvalarına kulak asmamalı, onun çağırdığı kötü yollardan uzak durmalıdırlar. Bu da ancak, insanların, Allah'ın kendilerini devamlı olarak kontrol etti­ğini ve kendilerini gördüğünü, ne yaparlarsa yapsınlar, bütün yaptık­larından haberdar olduğunu bilmeleriyle mümkün olur.¹⁵⁴³