Kur'AN'da tevhiD

62- ZU'NTİKÂM, MUNTAKİMÛN

Nikme, “ukubet” demektir.¹⁴⁶⁹ İntikam bu kökten masdardır. “Ukubetle karşılık vermek” ¹⁴⁷⁰ demektir. Zü'ntikâm, “intikam sahi­bi” demektir ki, “hak ettiği kadar cezalandıran” ¹⁴⁷¹ demektir.

Allah'ın zü'ntikâm, yani hakkettiği kadar cezalandıran, kullarından intikam alan olarak vasfedilmesi, O'nun aciz değil, Aziz olmasından do­layıdır. Allah, suçlulardan intikam almaya güç yetirendir. O halde bu sıfatın Aziz ismiyle beraber zikredilmesi oldukça manidardır: Cürme ce­za vermek kudreti düşünülmeyen bir aczin, “affettim” demesi pek gü­lünçtür.”¹⁴⁷²

Kur'an'da zü'ntikâm Allah'ın vasfı olarak dört ayette zikredilmiş ve hepsi de Azız ismiyle terkib halinde vârid olmuştur. ¹⁴⁷³

Muntakimûn, “intikam alan, cezalandıran” anlamına gelir. Bütün Kur'an'da üç ayette varid olmuştur. ¹⁴⁷⁴ Her üç ayette de Hz. Peygam­ber (s.a.v.) ve müslümanlara her tür işkence ve çirkin davranışları re­va gören mücrim ve müşriklerden Allah'ın intikam alacağı söz konu­su edilmiştir:

“Biz mücrimlerden intikam alıcılarız.” ¹⁴⁷⁵

63- KÂBİLUT-TEVB

“Tevbe edenin, tevbesini kabul eden” anlamına gelen ¹⁴⁷⁶ bu vasıf, sadece bir Mekki ayette Allah için zikredilmiştir.

“O, günahı bağışlayan, tevbeyi kabul eden, cezası şiddetli, lütfü bol olandır. O'ndan başka ilah yoktur. Dönüş O'nadır.”¹⁴⁷⁷

Allah Teala'nın bu vasfı, ileride üzerinde daha genişçe duracağımız “et-Tevvûb” sıfatı anlatılırken daha da iyi anlaşılacaktır, kanaatinde­yiz. ¹⁴⁷⁸

64- ŞEDİDÜ'L-İKÂB

Şedd, masdar olarak “sağlam bir şekilde bağlamak” demektir. ¹⁴⁷⁹ Şidde ise hem düğüm atmak, bağlamak, hem bedeni kuvvet, hem de azâb hakkında kullanılır. ¹⁴⁸⁰ Şedidu'l-İkâb “cezası şiddetli olan” de­mektir.

Kur'an-ı Kerim'de “şedîd” vasfı yalnız başına Allah için vârid olma­mış, ancak “azâb” ve “ikâb” kelimelerine muzaf olarak zikredilmiştir.

Kur'an-ı Kerim'de bu vasıf ondört ayette zikredilerek ¹⁴⁸¹ kulların Allah'ın yolundan sapmamaları ve ilahi emir ve yasaklara uygun bir şe­kilde hareket etmeleri öğütlenmiş, zulüm ve haksızlıklardan uzak du­rarak adaletle hükmetmelerinin gereklililği vurgulanmış ve dolayısıyla Allah ve Resulüne itaatsizlikten vazgeçmeleri için uyarıda bulu­nulmuştur. ¹⁴⁸²

65- Zİ’T-TAVL

Zi't-tavl, “geniş ihsan ve gina sahibi” demektir. İbn Abbas, Mücahid ve Katade bu vasfı, böyle açıklamışlardır. ¹⁴⁸³ Allah Teala’nın vasfı ola­rak, Zi't-tavl, “O'nun kullarına karşı çok lütufkâr olduğunu, kullarına yapmak istediği ihsan ve hayırları kolaylıkla yapabildiğini, bu husus­ta hiç bir zaman daralmadığmı, yani istediği anda, istediği gibi lütuf ve ihsanda bulunabildiğini beyân etmek” ¹⁴⁸⁴ amacıyla Allah için bir ayet­te ¹⁴⁸⁵ varid olmuştur.¹⁴⁸⁶

66- REFİU'D-DERECÂT

Ref, “hem hissi ve hem de manevi olarak yükseklik, yücelik” ifade eder. Refiu'd-derecât “mertebesi yüce, yüksek olan” anlamına gelir. Al­lah hakkında: “Yücelik bakımından, kendisinin üstünde hiç kimse bulunmayan, yüceliğine hiç kimsenin ortak olamadığı ve olmayacağı, mutlak Yüce” ¹⁴⁸⁷ demektir.

İşte sözü edilen bütün bu anlamları içeren bu vasıf bütün Kur'an'da yalnızca bir ayette Allah'ı tavsif eder. ¹⁴⁸⁸

67- MUHYİ'L-MEVTA

“Ölüleri dirilten” anlamına gelen bu vasıf Kur'an-ı Kerim'de iki ayet­te Allah Teala'yı tavsif eder:

“Şimdi bak Allah'ın rahmet eserlerine: Yeryüzünü ölümünden son­ra nasıl diriltiyor? Ölüleri diriltecek olan da O'dur. O, her şeye hakkıy­la kadirdir.”¹⁴⁸⁹

“O'nun ayetlerinden biri de (şudur): Sen, toprağı, boynu bükük (kupkuru) görürsün. O'nun üzerine suyu döktüğünüz zaman titreşir ve kabarır. Onu dirilten (Allah) elbette ölüleri de diriltir. O her şeye hak­kıyla kadirdir.”¹⁴⁹⁰

68- MUNZİR

Kur'an'da yalnız bir ayette, azamet cem'i ile (munzirîn) Allah'ı tav­sif eden ¹⁴⁹¹ Munzir, “insanlara dinen faydalı veya zararlı şeyleri ön­ceden haber veren” ¹⁴⁹² anlamında kullanılmıştır.

Allah Teala, bu vasfı ile kulları üzerindeki hüccetini tamamlamış, kul­ların da ileri sürecekleri bir mazaret kalmamış olmaktadır. Yani insa­noğlunun: “Bize kitap inidirilmedi, bize vahiy ulaşmadı, biz ise ilahi vahyden habersizdik, bize kitap gönderilseydi, doğru yolda olurduk, şirk koş­maz, Tevhid dinini benimserdik” ¹⁴⁹³ gibi mazaretleri olmayacaktır. ¹⁴⁹⁴

69- MURSİL

Mursil, “gönderen” demektir. Kur'an-ı Kerim'de azamet cem'i ile (mursilin) Allah'ı tavsif eden ¹⁴⁹⁵ bu vasıf, “zaman zaman insanlara peygamberler göndererek ¹⁴⁹⁶, onları uyaran, hak ve batıl yollan rasuller vasıtasıyla gösteren” olarak tanımlamak mümkündür.

İrsâl fiil olarak Kur'an'da 100'den fazla yerde kullanılmış ¹⁴⁹⁷ ve ge­nellikle gerçeği öğretmek üzere rasullerin gönderilmesi hakkında varid olmuştur. ¹⁴⁹⁸

70- MÛSİ

Mûsi’, takat manasına gelen vus' masdarından gelir. Azamet cem'i ile Allah'ı tavsif eder. Kadir; rızkı, mülkü ve ni’meti genişleten gibi an­lamları vardır. ¹⁴⁹⁹ Kur'an-ı Kerim'de yalnızca bir ayette Allah'ın vas­fı olarak zikredilir:

“Göğü kuvvetle Biz bina ettik. Biz geniş geniş bir kuvvet ve kudret sahibiyiz (mûsiûn)”¹⁵⁰⁰

71- EL-METİN

Metîn, metâne masdarından sıfattır. “Sağlam, kuvvetli” demektir. Al­lah Teala, gücünün çok şiddetli olması itibariyle metindir. ¹⁵⁰¹

İbn Abbas (r.a.) el-Metîn ismini “Şedîd” yani sağlam ve kuvvetli ola­rak tefsir etmiştir. ¹⁵⁰² Allah'ın sıfatı olarak “kuvveti eksilmez, gevşe­mez, futûr gelmez.” ¹⁵⁰³ Şeklinde de tanımlanmıştır.

Bu isim bütün Kur'an'da bir defa geçer:

“Muhakkak ki rezzak, kuvvet sahibi, Metîn olan Allah'tır.”¹⁵⁰⁴