Kur'AN'da tevhiD

57- SÂDIK

Sıdk masdarından ism-i fail olan sâdık, “sözünde, işinde, va'dinde doğru olan”¹⁴³⁰ demektir.

Allah Teala’nın bir vasfı olarak sâdık, “Yüce Allah'ın dünyada pey­gamberlerine olan va'dinde,¹⁴³¹ mü’minlere karşı ¹⁴³², Resulü Hz. Muhammed (s.a.v.)'e bildirdiği hususlarda ¹⁴³³, Âhirette mü’minlere verdiği sözlerde ¹⁴³⁴, kısacası her sözünde mutlak olarak doğru ¹⁴³⁵ olması” demektir.

“O'ndan daha doğru sözlü kimse yoktur”¹⁴³⁶

Allah, verdiği sözden asla dönmez”¹⁴³⁷

Kur'an'da sıdk kökü 160'dan fazla yerde kullanılmıştır. ¹⁴³⁸ Bu yüz­den bu madde Kur'an'da çok önemli bir yer tutar.

Kur'an'da sâdık bir ayette azamet cem'i olarak “sâdıkûn” şeklinde vârid olmuştur:

“...Biz hiç şüphe yok ki sâdık (doğru) olanlarız.” ¹⁴³⁹

58- SERİU'L-İKÂB

Ukubet, muâkebe ve ikâb, azaba mahsus sözcüklerdir. ¹⁴⁴⁰ Seriu'1-İkab, “cezalandırılması sür'atli olan” demektir.

Yüce Allah'ın bir ismi olarak Seriu'l-İkâb, “O'nun, fıtrattan uzakla­şan, yolundan sapan, şirke ve küfre dalanları hem dünyada hem de ahirette cezalandırma gücüne sahip olması” anlamına gelir:

“...Şüphesiz Rabbin, cezası çabuk (sür'atli) olandır. Ve O, bağışla­yan, esirgeyendir,” ¹⁴⁴¹

Kur'an-ı Kerim'in bir çok yerinde -ki bu ayette de böyledir-Allahû Tealâ zâtını hem Ğafûr (bağışlayan), Rahîm (esirgeyen) ve hem de Seriu'l-İkâb (azabı, cezası sür'atli olan) olarak nitelemiştir. Bu ayetlerde Rabbimizin hem celâl ve hem de cemâl tecellisine taalluk eden isimlerinin bir arada zikredilmesi, mü’minin her zaman “beyne'l-havfi ve'r-recâ” ya­ni “korku ile ümid arasında” bulunmasının gerekliliğinden olsa gerek­tir. ¹⁴⁴²

59- EL-KEBİR

Faîl vezninde olan el-Kebir, “büyük” anlamında bir sıfattır. Kur'an'da bu kökten “kiber” ismi insanlar hakkında kullanıldığı halde Allah hakkında bu isim yerine “kibriya” masdan vârid olmuştur. Kibriya ulu­luğun son derecesi olup, yalnız Allah'a mahsustur. ¹⁴⁴³

“Yüceliği yanında her büyüğün küçüldüğü Mutlak büyük” olarak da tanımlanan ¹⁴⁴⁴ el-Kebîr, Kur'an'da yer aldığı her ayette Allah Teala'nın yücelik bildiren bir diğer ismiyle beraber varid olmuştur.

el-Kebîr, bütün Kur'an'da 6 ayette Allah'ı tavsif eder. Hemen hemen her zaman el-Âli vasfına iktiran etmesi dikkat edici bir husustur. ¹⁴⁴⁵ Sadece bir ayette Allah'ın yüceliğini belirten el-Muteâl vasfı ile geç­mektedir. ¹⁴⁴⁶

60- ER-REZZAK, HAYRU'R-RÂZİKÎN

Rızk, “kendisinden yararlanılan şey yahut canlının varlıkta kalma­sı ve gelişmesi için Allah Teala'nın canlıya sevkettiği şey” demektir.¹⁴⁴⁷

Rezzâk; “rızkı yaratan, yarattıklarına onu ulaştıran ve onu sebep­lere bağlayan kimse” demektir. Her hangi bir mahluka rızkın ulaşma­sına vesile olan insana razik denilebilirse de, rezzak Allah'tan başka­sına itlak edilemez, O'ndan başkası için kullanılamaz.¹⁴⁴⁸

Rezzâk, mübalağa ifade ettiğinden dolayı, “rızkı çok çok veren, rız­ka kefil olan ve yaratıklarını yaşatacak olan zarurî gıdayı deruhte eden” olarak da tarif edilmiştir.¹⁴⁴⁹

er-Rezzâk vasfı Kur'an'da yalnızca bir ayette Allah'ı tavsif eder:

“Şüphesiz Rezzâk, kuvvet sahibi, Metin Allah'tır.”¹⁴⁵⁰

Hayru'r-râzikin, “rızık verenlerin en hayırlısı” demektir. Kur'an'da beş ayette Allah'ı tavsif eder. ¹⁴⁵¹

Rağıb el-Isfehanî, “rızk” kelimesinin Kur'an'da şu üç anlamda kul­lanıldığını ve Rezzâk vasfının bu üç anlamı da birden kapsadığını be­lirtir.

1- Dünya ve ahiretteki sürekli bağış,

2- Nasib,

3- Gıda.¹⁴⁵²

Allah Teala rızık verenlerin en hayırlısıdır. Yarattıklarına nzık ver­mede tam bir kudret sahibidir. O'nun verdiği rızık tükenmez, kesilmez ve bitmek nedir bilmez. Kullarına nzık vermeyi tekeffül etmiştir. Şu hal­de rızık ve geçim endişesiyle evlatların maddi ve manevi alanda öldü­rülmesini de yasaklamıştır:

“...Yoksulluktan ötürü çocuklarınızı öldürmeyin. Sizin ve onların rız­kını veren biziz.” ¹⁴⁵³

Cahiliye Arapları yoksulluktan ve rızık korkusuyla evlatlarını öldü­rüyorlardı. Kur'an bu şeri hareketi şiddetle kınamaktadır. Günümü­zün modern cahiliyesinde ise insanların yine aynı endişelerle evlatla­rını katlettiklerini görüyoruz. Kürtaj ve diğer ğayr-i meşru yollarla katletmenin moderncesi işlenmekte veya kişiler evlatlarını İslâm'ın öngörmediği, ğayr-i meşru yöntemlerle rızık kazanmaya yönelterek, on­ların adeta cehenneme odun olarak yetişmelerine zemin hazırlamak­tadırlar. İşte evlat katlinin moderncesi... ¹⁴⁵⁴

61- EL-KÂFİ

Kefâ, “yetti, yeter” demektir. el-Kâfî ise “kifayet eden, yeten, deruh­te eden” anlamında ism-i faildir. Uluhiyyette hiç bir ortağı olmadığın­dan dolayı bütün yeterlilikler yalnız Allah için doğru ve geçerlidir. Bu sebepten ötürü ibadet, yakarış ve yönelişler ancak O'na yapılmalı, sadece O'ndan yardım dilenmeli, duaların karşılğını ancak O verebile­ceği için, sadece O'ndan ümit beklenmeli, O”na rağbet ve tevekkül edilmelidir.¹⁴⁵⁵

Kur'an, ı Kerim, Yüce Allah'ın Alim olarak ¹⁴⁵⁶, Şehid olarak ¹⁴⁵⁷, Vekîl olarak ¹⁴⁵⁸, Veli olarak ¹⁴⁵⁹, Hasib olarak ¹⁴⁶⁰ Habîr ve Basîr olarak ¹⁴⁶¹ Kafi olduğunu belirtir. Ayrıca Allah Teala'ya tevekkül edilmesi ve O'ndan başka hiç bir güç, kuvvet ve otoriteden korkulmaması gerektiğini bu fiil ile beyan eder.

“Göklerde ve yerde olanların hepsi Allah'ındır. Vekil olarak Allah ye­ter (Allah kâfidir)?”¹⁴⁶²

Bu ayette göklerin ve yerin hükümranlığının Allah'a ait olduğu be­lirtilerek, insanlar arasında geçerli olması gereken yegâne hüküm­ranlığın, yani sistemin de yine Allah'ın belirlediği sistem ve nizam ol­ması gerektiği vurgulanmak istenmiştir.

Yine kıyafet anlamına gelen “hasb” kelimesi de, başka hiç bir düşün­ce biçimi, felsefe, ideoloji, dünya görüşü, sistem vs. olmaksızın sade­ce Allah'ın her şeye kâfi olduğunu ifade eder:

“Allah bana yeter.”¹⁴⁶³

“Bize Allah yeter.”¹⁴⁶⁴

“(Allah) Kendisine tevekkül edene yeter.”¹⁴⁶⁵

Yine Kur'an, zor şartlar altında Tevhid mücadelesi veren Hz. Muhammed (s.a.v.)'le alay edenlere karşı, Allah'ın Resulünü teskin etmek amacıyla bu fiili kullandığım bize haber veriyor:

“Alay edenlere karşı, muhakkak Biz sana yeteriz.”¹⁴⁶⁶

“Allah onlara karşı sana kâfi gelecektir.”¹⁴⁶⁷

el-Kâfi sıfat olarak bütün Kur'an'da yalnız bir ayette Allah için zikrolunmuş ve yukarıda sözü edilen bütün kifayet (yeterlilik)leri taşıdı­ğından dolayı şöyle buyrulmuştur:

“Allah kuluna kâfi (yeterli) değil midir?”¹⁴⁶⁸