Mavzu: Balandlik mintaqasi va qayir tuproqlari Reja: Balandlik mintaqasi tuproqlari Gidromorf tuproqlar
Yüklə 258,16 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Mavzu: Balandlik mintaqasi va qayir tuproqlari Reja: 1. Balandlik mintaqasi tuproqlari 2. Gidromorf tuproqlar 3. Qayir allyuvial tuproqlar 1. Balandlik mintaqasi tuproqlari Tog’li hududlar Yer sharida keng tarqalgan bo’lib, maydoni 30,65 mln. kv. km. yoki uning 21 foizini tashkil etadi (V.G.Rozanov, 1977). MDH hududida tog’li tuproqlar 652,7 mln. ga. (29,6 foiz). Tog’ tuproqlar maydonining ko’p bo’lishi, tog’ tizmalarining mavjudligi bilan bog’liq. Bular jumlasiga Karpat, Qrim, Kavkaz tog’lari, shuningdek, Sharqiy va Janubiy Sibir, Uzoq Sharq va O’rta Osiyo tog’ tizmalari kiradi. Tog’ tuproqlarining shakllanishi va tarqalishi vertikal zonallik qonuniga bo’ysunadi. Vertikal zonallik deganda joyning balandligi bo’ylab iqlim va o’simliklarning o’zgarishiga bog’liq holda turli tuproqlarning bir-biri bilan almashinib borishi tushuniladi. 1898 yilda V.V.Dokuchaev birinchi marta tuprolarning vertikal zonalar bo’yicha tarqalish qonunini aniqladi. Keyinchalik, bu qonun L.I.Prosolov, S.A.Zaxarov, S.S.Neustruev va boshqa sovet tuproqshunoslari tomonidan ancha mukammallashtirilib kengaytirildi va rivojlantirildi. Tog’li o’lkalardagi tuproq zonalari tekisliklardagi kabi mintaqalar bo’ylab joylashadi, ammo joyning balandligiga qarab tuproqlarning birin-ketin o’zgarish tartibi ancha boshqacharoqdir. Shuning uchun ham tuproqlarning vertikal zonalligi gorizontal zonallikning oddiy tarzda tarqalishi bo’lmasdan, balki o’ziga xos tuproqlarini tashkil etadi. Tog’li o’lkalarda tuproqlar nihoyatda murakkab tarqalgan va ba’zan vertikal zonalar tekisliklardagidek bo’lsa-da, ular ba’zan teskari yo’nalishda “noto’g’ri” joylashadi. Bu hodisaga tuproq zonasining Yüklə 258,16 Kb. Dostları ilə paylaş:
|