Mavzu: Jamiyat rivojlanishining demografik modeli. Maltus va Fyurxst-Perl modellari

Global modellashtirish buyicha programmalar.
Prof. Linnemal raxbarligidagi olimlar guruxi «Axoli sonining ikkilanishi lozim ustida ish olib bordilar unda diqqat oziq – ovqat muommosiga qaratildi va bu muommoni deb xisoblandi . 1970 yildan asr oxirigacha yer shari axolisi 2 marta ortadi degan farazdan kelib chiqildi . Shunday savol quyildi xozir dunyoning qator mintaqalarida oziq –ovqat tanqisligi muommosini boshdan kechirayotgan bulsa asr oxiriga kelib axolini oziq –ovqat bilan qanday taminlash mumkin . Mamlakatchilik model yordamida planetadagi oziq- ovqat ichimliklarni maksimal oshirishning imkonlarini ishlab chiqarishni baxolashni maqsad qilib quydi ; shuningdek mavjut ijtimoiy iqtisodiy sharoitlarda dunyoning turli rayonlarida qishloq xujaligining rivojlanishini bashorat qilish va rivojlantirish tendintsiyasi nazarda tutilgan edi . Linneman loyixasi oziq –ovqat muommosini yechishga qaratilgan maxsus global modelga misol bo’ladi. Modelda qishloq xo’jalik sektori ancha mufassal qaraladi . Bu sektorning boshqa sektorlar bilan o’zaro ta’siri munosabatlarning yondashuvi shubxa tu’diradi. Axoli o’sishining sanoat rivojlanishining xatto bevosita qishloq xo’jaligiga xizmat ko’rsatgich soxalarining o’sishi bilan deb xisoblanadi.Yapon tadqiqotchilar «Uzgarayotgan dunyoda Yaponiyaning kelajagi» deb nomlangan modeli bitta mamlakatning muddatidan ilgari rivojlanish darajasini oshirishni dune sistemasi bilan birga taxlil qilishga yunaltirilgan . Ushbu modeldan dunyo iqtisodiy rivojlanishini va atrof muxitning uzgargan imkoniyatlarini xisobga olgan xolda Yaponiya iqtisotni optimal boshqarish strategiyasini Aniqlashda foydalanish nazarda tutilgan. Dunyoning ko’plab mamlakatlarida alohida davlat va regionlarning shuningdek butun dunyoda muddatidan ilgari rivojlangan darajadagi chiqishnig turli aspektlarini tadqiq qilish bo’ladi. 1974 yil oxirlarida iqtisodiyot bo’yicha Nobel mukofoti lauriyati Tinbergen halqaro tartibni yangilash loyihasini tadqiq qildi. Unda halqaro hamkorlik (iqtisodiy ilm, texnikaviy va siyosiy) ning yangi shakllarini ishlab chiqarishga xizmat qiladi. Uning yuqorida qaralgan loyihalaridan farqi Dune iqtisodiyotini krizisiz rivojlantirishni ta’minlashtirilgan konkret loyiha yaratishni maqsad qilib quydi. Bu uzining milliy organlar ustidan nazorat qilishga organ tuzilishini nazarda tutadi. Bu organ dunyo iqtisodiyotini rejalashtiradi suveren davlatlarga uzatadi. Biroq bu uzgarishlarni amalda qat’iy bajarish masalasini aniq bo’lib keldi. Timberginnnig ishlarida taklif etilgan tavsiyalar utopik harakterga ega, chunki kapitalistik hukumat va ayniqsa, monopoliyauz ixtiyori bilan rivojlangan mamlakatlarning daromadlarini oshirish maqsadida uzlarining daromadliri pasayishiga rozi bulmaydi. Yuqoridagi obzordan kurinadiki global taraqqiyotni modellashtirish buyicha ishlar butun dunyoda borgan sari kengaymoqda va chuqurlashtirilmoqda.
Savollar:

1. 
   Amerikalik tadqiqotchi D.T. Forresterning iqtisodiy taraqqiyot modelini tushuntiring.
   
2. 
   Misarovich-Pestel’ning «Hayotini saqlab qolish strategiyasi» loyihasi tushuntirib bering.
   
3. 
   Global taraqiyotning Lotin amerikasi modeli tushuntirib bering.