O’quvchilarda kasbga qiziqishni tarbiyalash kasbni to’g’ri tanlashni nazarda tutadigan etakchi motivlardan biri hisoblanadi. Demak, maktabda kasb tanlashga yo’llash ishlarining muhim yo’nalishlaridan biri o’quvchilarda kasbga bo’lgan qiziqishni aniqlash va o’stirish bo’lmog’i lozim. O’quvchilarning kasbga qizyqishini aniqlash ularning muayyan formada tayyorlangan anketalarni to’ldirish, umumta`lim fanlari bo’yicha o’quvchilar o’zlashtirishlarini o’rganish, ularni o’qitish va kamol toptirish davomida kuzatish, kasb haqida individual suhbatlar, o’quvchilarning to’garaklarga ishtiroki, qiziqish kartasini to’ldirish («Kasb-hunar konsultatsiyasi» bo’limiga qarang), o’qituvchi va ota-onalar bilan suhbat kabi didaktik usul va metodlar yordamida amalga oshiriladi.
O’quvchilarda kasbga qiziqishni tarbiyalash kasbni to’g’ri tanlashni nazarda tutadigan etakchi motivlardan biri hisoblanadi. Demak, maktabda kasb tanlashga yo’llash ishlarining muhim yo’nalishlaridan biri o’quvchilarda kasbga bo’lgan qiziqishni aniqlash va o’stirish bo’lmog’i lozim. O’quvchilarning kasbga qizyqishini aniqlash ularning muayyan formada tayyorlangan anketalarni to’ldirish, umumta`lim fanlari bo’yicha o’quvchilar o’zlashtirishlarini o’rganish, ularni o’qitish va kamol toptirish davomida kuzatish, kasb haqida individual suhbatlar, o’quvchilarning to’garaklarga ishtiroki, qiziqish kartasini to’ldirish («Kasb-hunar konsultatsiyasi» bo’limiga qarang), o’qituvchi va ota-onalar bilan suhbat kabi didaktik usul va metodlar yordamida amalga oshiriladi.
Olingan ma`lumotlar o’quvchi kasbni (ixtisosni) yoki o’quv yurtini to’g’ri tanlay bildimi, bular uning havasi va qobiliyatiga muvofiq keladimi, nima sababdan mazkur kasbni yoki o’quv yurtini tanladi, ota-onalari va o’qituvchilarining fikri qanday ekanini aniqlash imkonini beradi.
Anketalarni to’ldirishdan oldin o’quvchilarga ular anketadagi savollarga javoblar «o’ylab» topmasliklari, balki o’z qiziqishlari va konkret imkoniyatlaridan kelib chiqmoqlari kerakligi aytiladi. Haqiqatga muvofiq kelmaydigan javoblar o’qituvchini chalg’itadi va o’quvchilarning kasbga qiziqishlarini shakllantirishga doir masalalarni ancha murakkablashtiradi.
Anketalarni to’ldirishdan oldin o’quvchilarga ular anketadagi savollarga javoblar «o’ylab» topmasliklari, balki o’z qiziqishlari va konkret imkoniyatlaridan kelib chiqmoqlari kerakligi aytiladi. Haqiqatga muvofiq kelmaydigan javoblar o’qituvchini chalg’itadi va o’quvchilarning kasbga qiziqishlarini shakllantirishga doir masalalarni ancha murakkablashtiradi.
Anketa ma`lumotlarining taxlili asosida fan-o’qituvchisi, sinf rahbari har bir o’quvchining kasbga, bo’lgan qiziqishi va ularning barqarorlik darajasi, ishonchliligini diqqat bilan o’rganadi, ana shu asosda ularni yanada rivojlantirish bo’yicha tashkiliy-metodik tadbirlar belgilaydi, o’quvchida xato yoki noaniq istaklar bo’lgan taqdirda eea tushuntirish ishlari kasbga oid suhbatlar olib borishi .kerak bo’ladi. Biroq kasbga qiziqish bo’yicha bir martagina o’tkazilgan anketa usuli natijasidagi ma`lumotlar maktabni bitirguncha ob`ektiv va o’zgarmas bo’lib qoladi, deb o’ylash xato bo’lar edi. Gap shundaki, o’quvchilarning u yoki bu mehnat faoliyatini tanlash bo’yicha mayl va qiziqishlari har xil bo’lib, barqarorligi esa puxta sanalmaydi. Kasbga bo’lgan havas dinamikasi va rivojini kuzatib borish uchun bunday anketa tarqatish usulini har bir sinfda har yili o’tkazilgani ma`qul.
U yoki bu o’quvchining kasb tanlashida yuz berayotgan o’zgarishlarni o’qituvchi va sinf rahbari diqqat bilan kuzatishi, o’rganishi, sabablarini aniqlashi kerak. SHunday aniqlashlardan keyingina mazkur o’quvchining kasbga havasi va mayliga doir keyinti ishlar to’g’risida o’ylash mumkin.
