Mavzu: O’zbek xalq shevalarining leksikasi

J- lovchi shevalar o’zining boshqa fonetik xususiyatlari bilan ham o’zbek adabiy tilidan farqlanadi o> a : ote- ata yana biri o- lashdir. Bunday shevalar qatoriga Samarqand viloyatadagi qozoq - nayman va lar singormanizmli bo’lishi bilan ham xarakterlanadi. Qozoq tiligi yaqin bo’lgan ba’zi (J) o’rnida (J) ishlatadigan sheva vakillari ham j – lovchi shevalarga kiradi. O’zbek shevalarining ikkinchi gruppasini o- lovchi va a-lovchi gruppalarga bo’linuvchi y-lovchi shevalar tashkil qiladi. A - lovchi shevalar singormanizmlidir. Y- lovchi gruppalarining a- lovchi (Shimoliy o’zbek Turkiston, Iron, Qorabuloq, Mankent, Xorazm) shevalarida qadimgi turki cho’ziq unlalari mustaqil fonema sifatida ishlatiladi.

• J- lovchi shevalar o’zining boshqa fonetik xususiyatlari bilan ham o’zbek adabiy tilidan farqlanadi o> a : ote- ata yana biri o- lashdir. Bunday shevalar qatoriga Samarqand viloyatadagi qozoq - nayman va lar singormanizmli bo’lishi bilan ham xarakterlanadi. Qozoq tiligi yaqin bo’lgan ba’zi (J) o’rnida (J) ishlatadigan sheva vakillari ham j – lovchi shevalarga kiradi. O’zbek shevalarining ikkinchi gruppasini o- lovchi va a-lovchi gruppalarga bo’linuvchi y-lovchi shevalar tashkil qiladi. A - lovchi shevalar singormanizmlidir. Y- lovchi gruppalarining a- lovchi (Shimoliy o’zbek Turkiston, Iron, Qorabuloq, Mankent, Xorazm) shevalarida qadimgi turki cho’ziq unlalari mustaqil fonema sifatida ishlatiladi.

O’zbek lahjasidagi shevalarda 9-10 va hatto undan ortiq unli fonema mavjud. O’g’iz lahjasidagi shevalar esa tovush jihatidan ancha murakkab bo’lib, ularda ba’zi unli fonemalar sifat jihatdangina emas, balki miqdor jihatdan ham farqlanadi. Bu lahjadagi shevalarning o’ziga xos xususiyati shundaki, bularda ma’no farqlovchi, semantik funktsiyaga ega bo’lgan va mustaqil fonema hisoblanadigan alohida cho’ziq unli tovushlar mavjud. O’g’iz lahjasidagi shevalarning vokalizm sistemasi qisqa va cho’ziq fonemalardan tashkil topib, ularni soni ba’zi shevalarda 18 taga qadar boradi.

• O’zbek lahjasidagi shevalarda 9-10 va hatto undan ortiq unli fonema mavjud. O’g’iz lahjasidagi shevalar esa tovush jihatidan ancha murakkab bo’lib, ularda ba’zi unli fonemalar sifat jihatdangina emas, balki miqdor jihatdan ham farqlanadi. Bu lahjadagi shevalarning o’ziga xos xususiyati shundaki, bularda ma’no farqlovchi, semantik funktsiyaga ega bo’lgan va mustaqil fonema hisoblanadigan alohida cho’ziq unli tovushlar mavjud. O’g’iz lahjasidagi shevalarning vokalizm sistemasi qisqa va cho’ziq fonemalardan tashkil topib, ularni soni ba’zi shevalarda 18 taga qadar boradi.