Mavzu: shimoliy amerikaning iqlim mintaqalari va tabiat zonalari. Kirish

III.BOB.IQLIMINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA BALANDLIK MINTAQALANISHI.

III.1.Iqlimining o’ziga xos xususiyatlari.

Shimoliy Amerika unga qarashli orollar bilan birgalikda 87° sh. k. bilan 7° sh. k. orasida joylashgan, yaʼni shimoldan janubga tomon shimoliy yarim sharning ekvatorial mintaqadan boshqa barcha mintaqalarini kesib oʻtadi. Shu bilan birga materikning eng keng va yaxlit qismi subarktika va moʼtadil mintaqalarda, biroz kichikroq qismi subtropik mintaqalarda joylashgan. Shimoliy Amerikaning eng tor janubiy qismi tropik va subekvatorial mintaqalardadir; Arktika mintaqasiga asosan orollar kiradi. Materikning kenglik boʻyicha bunday joylashganligi uning shimoliy va janubiy qismlarining isishidagi va katta shimoliy qismi yozgi va qishki radiatsiya sharoitidagi katta tafovutlarga olib keladi. Yillik yalpi quyosh radiatsiyasi miqdori janubi-gʻarbda 180 kkal/sm² dan Kanadaning shimoliy qismida 80 kkal/sm² gacha oʻzgaradi. Bunda materik yuzasining qishki radiatsiya balansi 40° sh. k. dan janubdagina musbat boʻlib, Shimoliy Amerikaning katta qismida esa manfiydir. Deyarli butun Grenlandiyada radiatsiya balansi yil boʻyi manfiydir.Shimoliy Amerikaning orografiyasi, yaʼni yer yuzasidagi asosiy orografik elementlarning submeridional yoʻnalishda ekanligi sharqdan, unda katta orografik toʻsiqlar boʻlmagan Atlantika okeani tomonidan havo massalarining kirib kelishiga qulaylik tugʻdiradi, va, aksincha, Kordilyera togʻlari havo massalarining Tinch okean tomondan materik ichkarisiga kirib kelishiga toʻsqinlik qiladi. Materikning oʻrta qismida Shimoliy Muz okeani bilan Meksika qoʻltigʻi orasida tekisliklar polosasining mavjudligi va uzunasiga chizilib ketgan orografik toʻsqinlarning yoʻqligi yilning barcha faslida Arktika hamda tropik kengliklar oʻrtasida meridional havo almashinuviga imkon beradi.Atlantika okeanida uning shimoli bilan janubiy qismining isishidagi tafovutlarni bir-biri bilan Nyufaundlend rayonida uchrashuvchi Golfstrim va sovuq Labrador oqimlari yanada kuchaytiradi. Iliq suvlar bilan sovuq suvlar oʻzaro uchrashadigan joyda siklonlarning paydo boʻlishi va harakati uchun qulay sharoit vujudga keladi. Tinch okeanda 40°- paralleldan shimolga tomon yoʻnalgan iliq oqim yuqori kengliklarga iliq suvlarni keltiradi va qishki musbat temperatura anomaliyasini hosil qiladi. Lekin bu anomaliya Shimoliy Amerika oqimi Yevropa qirgʻoqlarida hosil qiladigan temperatura anomaliyasichalik katta emas.40° paralleldan janubga tomon yoʻnalgan Kaliforniya oqimi janubga nisbatan sovuq suvlarni olib ketadi. Buning natijasida okean 20° sh. k. bilan 40° sh. k. orasida har 1 sm² da 60 kkal gacha issiqlik-yalpi radiatsiyaning taxminan yarmiga teng boʻlgan issiqlik yoʻqotadi.Shimoliy Amerika ustidagi atmosfera sirkulyatsiyasining umumiy sxemasi Yevrosiyodagiga oʻxshash; biroq bu ikki materikning kattaligi va umumiy orografik planidagi farqlar ularning sirkulyatsiya sharoitida ham katta tafovutlar boʻlishiga olib keladi.Shimoliy Amerikaning katta qismi tepasidagi asosiy sirkulyatsiya tipi havo massalarining gʻarbdan sharqqa tomon esishidan iboratdir; biroq materik orografiyasining oʻziga xos xususiyatlari tufayli okean havosining taʼsiri asosan Tinch okean sohillari va Kordilyera togʻlarining gʻarbiy yonbagʻirlaridagina aks etadi. Tinch okean havosi materikning ichki qismlariga togʻlarning past qismi va koʻndalang vodiylardan kirib keladi va bunda kuchli transformatsiyalanib Kordilyera togʻlaridan bevosita sharqqa tomon oʻz xossalarini ancha yoʻqotadi. Shimoliy Amerikaning ichki rayonlari kontinental havo shakllanadigan joylardir. Biroq bu materik Yevrosiyodan ancha kichikligi sababli Osiyo antitsiklonidek juda katta qishki maksimum sharoitini vujudga keltirmaydi. Shu sababli Shimoliy Amerika moʻtadil mintaqasining Atlantika boʻyi uchun yil boʻyi siklonlar taʼsirida boʻlishi xarakterlidir. Markaziy Amerika bilan qisman Meksika Shimoliy Atlantika maksimumining gʻarbiy chekkasi va u bilan bogʻliq boʻlgan passat sirkulyatsiyasi taʼsiridadir. Tinch okean sohili 40° sh. k. dan janubroqda Tinch okean maksimumining sharqiy chekkasi taʼsirida boʻladi. Yozda ekvatorial mussonlar Markaziy Amerikaning janubiy chegarasiga kiradi.Shimoliy Amerika orografiyasining oʻziga xos xususiyatlari, Arktika va tropik suv havzalarining nisbiy yaqinligi, Yer yuzasining nihoyatda notekis isishi, atmosfera frontlarining faolligi troposferada ekstremal meteorologik hodisalarning dovul va tornado boʻlishi uchun sharoit yaratadi.Bo'ronlar (Sharqiy Osiyodagi tayfunlarga o'xshash) Atlantika va Markaziy Amerika orollarida eng ko'p uchraydi. Tornadolar ko'tarilishi mumkin bo'lgan eng kuchli bo'ronlar bo'lib, AQShning kontinental shtatlariga xosdir.Aylanma sharoitlari va asosiy iqlim ko'rsatkichlarining taqsimlanishi butun qit'ada mavsumdan mavsumga keskin farq qiladi.Yilning sovuq yarmida qit'aning turli qismlari turlicha isitiladi. Shimoliy qutb doirasining shimolida u asosan qutbli tun bo'lib, quyosh radiatsiyasi amalda 0 ° C ga teng, materikning o'rta qismi juda sovuq, radiatsiya balansi salbiy qiymatga ega.30 ° k. Materik janubda issiqroq, chunki har bir sm² sirt kuniga taxminan 190 kaloriya. qizib ketadi.Materikning katta shimoliy qismida atmosferaning pastki qatlamlari er yuzasiga yaqin sovib ketganda bosim yuqori: Ushbu yuqori bosimli mintaqaning markazlari Kanadaning shimoli-g'arbiy va janubiy qismida, taxminan 40° paralleldan Yaqinida joylashgan. Okeanlar ustidagi o'rta kengliklarda past bosimli hudud mavjud. Shu bilan birga, Islandiya hech bo'lmaganda juda ko'zga va uning ta'siri Devis bo'g'ozi va Baffin dengizi bo'ylab past bosimli tarmoq sifatida uzoq shimoli-g'arbga tarqaladi. Shu sababli siklon harakati Shimoliy Amerikaning Atlantika okeani qirgʻoqlarining bir qismini egallaydi va baʼzi yillarda quruqlikdagi Kordilyera togʻ etaklarigacha choʻziladi.Tinch okeanidagi iliq oqimlar Ko'rfaz oqimiga qaraganda kamroq ta'sirlanganligi sababli, Tinch okeani (Aleut) hech bo'lmaganda kamroq aniqlanadi. Okean havosi va siklonlar, ayniqsa, nisbatan past hosildor hududlarda kuchli. Okean havosi Kordilyera ustidan oʻtganda tez oʻzgarib, bu togʻlarning sharqida kontinental havo massasiga aylanadi.Qishda subtropik maksimallar eng janubiy chekkaga suriladi va yozga qaraganda sekinroq. Natijada, Atlantika okeani ustidagi bosim materikga qaraganda past bo'lib, kontinental havo massalari asosan Atlantika okeanining quyi oqimida joylashgan. Biroq, Amerika qishki maksimalning beqarorligi sababli, havo massasining bu yo'nalishi biroz chanqoq bo'lib, natijada musson aylanishi Shimoliy Amerikaning sharqiy chekkasida qishda aks etadi.Qishda Nisbatan sovuq Arktika havo massalari Baffin koʻrfazi depressiyasining gʻarbiy chekkasi boʻylab materikning janubiy qismiga, baʼzan esa Floridagacha etib boradi, bu yerda harorat keskin pasayadi. Boshqa tomondan, Karib dengizi va Meksika ko'rfazi ustida hosil bo'lgan iliq havo massalari Atlantika bosimining maksimal g'arbiy chekkasi bo'ylab shimolga cho'zilishi mumkin.Sovuq havo massalari iliq havo massalari bilan to'qnashganda sodir bo'ladigan faol siklonlar AQSh va Kanada janubida ob-havoning tez-tez va keskin o'zgarishiga olib keladi. Markaziy Amerika qishda savdo shamollaridan ta'sirlanadi. Bunda nisbatan issiq va nam Atlantika tropik havosi va nisbatan sovuq Tinch okean havosi orasidagi front Sharqqa Markaziy Amerika orqali o'tadi; bu jabha unchalik yaxshi shakllanmagan.shunday qilib, qishda haroratning qit'ada taqsimlanishi okeanlarga qaraganda ko'proq quyosh radiatsiyasiga bog'liq; shuning uchun izotermlar deyarli kenglik yo'nalishida. Faqat Tinch okeani sohilida va qisman Baffin koʻrfazi qirgʻoqlari yaqinida izotermlar shimoli-gʻarbdan janubi-sharqgacha choʻzilgan.Yanvar oyida 0° izoterma Alyaskaning janubiy qirg'og'ini va Kanada va AQShning g'arbiy qirg'oqlarini aylanib, qit'ani 40 ° shimolga olib keldi. k. janubga bir oz kesib o'tadi. Amerika Qo'shma Shtatlarining shimoliy qismida yanvar oyining o'rtacha harorati juda past: Kanada va Alyaskaning aksariyat qismlarida -20 ° C dan -24 ° C gacha, Kanada Arktika arxipelagida -36 ° C dan -44 ° C gacha markaziy Grenlandiya.Ayni paytda AQSh janubida yanvar oyining harorati ijobiy bo'lib, Markaziy Amerikaning janubiy qismida + 20 ° C yoki hatto + 24 ° C ga etadi.40 ° k. Shimolda (Tinch okeani qirg'oqlaridan tashqari) qishki yog'ingarchilik qor shaklida tushadi.Qishda eng ko'p yog'ingarchilik Tinch okeani sohilining mo'tadil va subtropik kengliklarida tushadi. Atlantika sohilidan 40 ° shimolda. k. Mamlakatning shimoliy qismida ham siklonlar tufayli yogʻingarchilik koʻp. Materikning shimoliy, ichki va janubiy hududlarida qish nisbatan quruq mavsum hisoblanadi. Faqat materikning shimoli-sharqiy qirg'oqlari va Markaziy Amerika tog'lari yonbag'irlarida shimol-sharqiy pasayish tufayli kuchli yomg'ir yog'adi.Yilning issiq yarmida Shimoliy Amerikaning katta qismi juda issiq bo'ladi. Bu markaz qit'aning janubi-g'arbiy qismida bosim tushkunligini (minimal) hosil qiladi. Okeanlar ustidagi bosim cho'qqilari shimolga siljiydi. Tinch okeani maksimal darajada qalinlashadi. Shimoliy Amerikaning gʻarbiy qirgʻogʻi 40° shimolda. k. bu maksimal ta'sir ostida bo'lgunga qadar.Atlantika maksimal okeanda juda katta maydonni egallaydi va materikning janubi-sharqiy chekkasigacha cho'ziladi. Bog'liq aylanishning ta'siri Kordilyeraning sharqiy qirg'oqlarigacha bo'lgan hududda seziladi. Ushbu maksimalning g'arbiy va janubi-g'arbiy chekkalarida janubi-sharqiy shamollar doimiy nam havo massalarini olib keladi, natijada AQShning janubi-sharqida va mamlakatning ichki qismida kuchli yomg'ir yog'adi. Meksika ham, Markaziy Amerikaning katta qismi ham Atlantika okeanining maksimal ta'siri ostida. Bu yerda shimoli-sharqiy pasayish shamollari esadi, tog‘larning shamol yon bag‘irlarida kuchli yog‘ingarchilikni keltirib chiqaradi.Bu davrda o'rtacha kengliklarga g'arbiy havo massalarining kirib kelishi va siklonlarning faolligi ta'sir qiladi. Shu munosabat bilan janubga Arktika havo massalarining oqimi ham kamayadi.Eng yuqori harorat kontrastlari qit'aning issiq nuqtalari (ichki qismdagi o'rtacha harorat + 30 ° C dan yuqori) g'arbiy va shimoli-sharqiy qirg'oqlar o'rtasida, sovuq oqimlar ta'sirida iqlim soviydi. Janubdan shimolga qarab harorat ham pasaymoqda. Iyul izotermasi Shimoliy Muz okeani sohillarida + 4 ° C. Grenlandiyaning ichki qismida va Elsmir orolida harorat yozda ham manfiy bo'lib qoladi.Shimoliy Amerikaning aksariyat qismida yozda yomg'ir yog'adi. Tinch okeani sohilining 40 ° sh. k. janubiy qirg'oqlari va Kordilyera platosining ichki qismi bundan mustasno. Materikning uzoq shimolida va Arktikada yog'ingarchilik qishdagidek kam.Materikning geografik joylashuvining xususiyatlari, Shimoliy Amerika orografiyasining o'ziga xosligi va qirg'oqlarining parchalanishi iqlimning yanada xilma-xilligiga olib keladi.Materikning shimoliy sohillari va unga tutash orollar Arktika iqlim zonasiga kiradi; bu mintaqada barcha fasllarda arktik havo massalari ustunlik qiladi. Ammo Amerika Arktikasining sharqiy qismidagi iqlim g'arbdagi kabi sovuq emas, chunki u Atlantika okeanidan issiqroq. Qishning eng past o'rtacha harorati Grenlandiya yaqinida (-44, -50 ° C), boshqa hududlarda yanvarning o'rtacha harorati odatda -40-36 ° C dan past emas. Yozda o'rtacha oylik harorat deyarli barcha hududlarda manfiy yoki (ijobiy) ga yaqin. Yil davomida bulutli ob-havo, tuman va qor bo'ronlari hukm suradi. Qishki Kechalari besh oygacha davom etadi. Ayni paytda mintaqada muzliklar mavjud. Shimoliy Amerikaning deyarli butun Alyaskani (janubiy sohili bundan mustasno) Gudzon qoʻltigʻining katta qismini va Labrador yarim orolining shimolini oʻz ichiga oluvchi katta qismi subarktika iqlim mintaqasida joylashgan. Tinch va Atlantika okeanlari qirgʻoqlarining bu mintaqa doirasida iqlim okeanik xususiyatlarga ega, mintaqaning markaziy qismlari iqlimi esa kontinentalligi bilan xarakterlanadi. Iqlimning bu tafovuti asosan kontinental oblastdagi qishning ancha qattiq sovuqligida namoyon boʻladi yanvarning oʻrtacha temperaturasi 30°C ga teng); vaholanki, materikning okean boʻyidagi qismida yanvarning oʻrtacha temperaturasi asosan-20-16°C ga teng. Iyulning oʻrtacha temperaturasi +5°C dan +10°C gacha yetadi. Yogʻinlar miqdori uncha koʻp emas, qor qoplami yupqa. Doimiy muzloqlar tarqalgan.Materikning eng kam parchalangan qismi moʻʼtadil iqlim mintaqasiga kiradi: Bu mintaqaning janubiy chegarasi Kolumbiya daryosi quyar joyidan biroz shimolroqdan, sharqda esa 40° sh. k. yaqinidan oʻtadi. Mintaqa doirasida iqlim sharoiti bir-biridan ancha farq qiladi. Sharqiy qismi iqlimi Osiyoning moʻʼtadil musson oblastiga toʻgʻri keladi, biroq undan bir qancha xususiyatlari bilan farq qiladi. Qishki temperaturalar koʻproq -8-10°C ga, oblastning shimoliy qismida esa hatto -20°C ga teng. Yogʻinlar miqdori yozdagiga qaraganda ancha kam, biroq shunday boʻlsada, siklonlar oʻtishi tufayli qor yogʻib turadi. Yezgi temperatura Labrador oqimi tufayli +20°C dan oshmaydi. Sovuq oqim yozda sohil yaqinida qalin va uzoq vaqt davom etuvchi tuman tushishiga sabab boʻladi. Materikning ichki qismi moʻʼtadil mintaqada to Kordilera togʻlari etaklarigacha kontnnental iqlim oblastida boʻlib, atmosfera antitsiklon holatining ustun turishi, qish iqlim sharoitining ancha qattiqligi va doimiyligi bilan xarakterlanadi. Arktika havosi siklonlar ichiga kirib borganda boʻron turib, boʻriqsib qor yogʻadi. Shu sababli qor qoplami, ayniqsa Kanadaning sharqida juda qalin. yozgi harorat moʻʼtadil (oʻrtacha + 20°C dan oshmaydi), biroq Meksika qoʻltigʻi tomonidan tropik havo massalari kirib kelganda temperatura keskin koʻtarilib +45°S gacha etadi, bunda garmsel esib, qurgʻoqchilik boʻlib turadi. Bu oblast iqlimining xarakterli xususiyati meridional havo almashinuvi bilan bogʻliq holda temperaturaning keskin ravishda oʻzgarib turishidir. Yogʻinlar maksimumi yozga toʻgʻri keladi. Namgarchilik yetarli, oblastning janubi-sharqida esa oʻzgaruvchandir.Gʻarbiy havo massalari koʻp taʼsir etadigan Kordileraning ichki platolarida materik iqlimidan okean iqlimiga oʻtuvchi iqlim ajratiladi, bu yerda temperatura amplitudalari materik ichkarisidagiga qaraganda kichikroq boʻlib, namlik yetarlidir. Moʼtadil mintaqaning gʻarbidagi iqlim Yevropadagi kabi okeanik iqlimdir.Bunday iqlimning xususiyatlari yil boʻyi gʻarbiy siklon shamollari ustun turishi bilan belgilanadi; bu shamollar sohilga qishda nisbatan iliq, yozda esa sovuq Tinch okean havosini keltiradi.Yuqorida aytib oʻtilgan sabablarga koʻra, Alyaska va Kanada sohillarining qishki temperaturasi Skandinaviya yoki Buyuk Britaniyaning gʻarbiy sohillaridagiga qaraganda pastroq; shunga qaramay, musbat temperatura anomaliyasi bu rayonda taxminan 14°C ga yetadi, eng sovuq oyning oʻrtacha temperaturasi sohilda 0°C ga yaqin. Shu bilan birga yoz salqin kelib, togʻlarning qirgʻoq boʻyidagi yonbagʻirlariga yil boʻyi juda koʻp miqdorda yogʻin yogʻadi. Yillik yogʻinlar miqdori Yevropaning Gʻarbiy sohilidagiga qaraganda ancha koʻp boʻlib, baʼzi joylarda 3000-4000 mm ga yetadi. Namgarchilik bir tekis, baʼzi joylarda esa ortiqcha. Sharqda Florida yarim orolidan gʻarbda to Kaliforniya yarim oroligacha boʻlgan keng polosa subtropik iqlim mintaqasiga kiradi. Bu mintaqaning Florida shimolini ham oʻz ichiga oluvchi janubi-sharqiy qismi subtropik musson sirkulyatsiyasi sharoiti bilan xarakterlanadi. Yozda bu yerga tropik dengiz havosi kirib kelib, moʻl-koʻl yogʻin keltiradi, qishda esa Shimoliy Amerika maksimumining sharqiy chekkasidan oqib keluvchi nisbatan sovuq kontinental havo massalari kirib keladi. Shu sababli AQShning janubi-sharqida qish quruq va sovuq boʻladi. Sovuq havo oqimi Arktikadan janubga uzoq kirib borishi sababli temperatura birdaniga pasayib (-8, -9°C gacha), qor yogʻishi mumkin. Missisipi pasttekisligi, Qirgʻoq boʻyi va Markaziy tekisliklarning katta qismi yogʻin miqdori bir tekis taqsimlangan subtropik iqlim oblastida joylashgan. Yozda bu yerga Meksika qoʻltigʻi tomonidan koʻplab yogʻin beruvchi havo massalari kirib keladi. Bunda eng issiq oyning oʻrtacha temperaturasi +25, +30°C ga yetadi. Qishda AQSh ning bu qismida kontinental havo ustun turadi. Qishki temperatura oʻrta hisobda 0°S dan yuqori, janubda esa hatto +16°C ga yetadi, biroq shimoldan sovuq havo massalari kirib kelishi munosabati bilan hamma joyda havo qattiq sovib ketishi mumkin. Shu sababli oblastning hamma joyida qishda temperatura -10°C gacha va undan ham pasayishi mumkin. Yozda siklonlar oʻtganda tornado deb ataladigan halokatli boʻronlar turadi.Ichki yassi togʻliklar va Kordilera platosining subtropik mintaqadagi qismi yozining quruq hamda issiqligi, qishining nisbatan sovuqligi va kam yogʻinligi bilan xarakterlanadi. Bu joylar iqlimi Old Osiyo togʻliklarining ichki qismlari iqlimiga oʻxshashdir.Tinch okeanning subtropik kengliklardagi gʻarbiy sohili, shuningdek Kordilera togʻlaridagi vodiylar iqlimi qishi sernam va yozi quruq subtropik iqlimdir. Yozda bu yerlarni Tinch okean maksimumining sharqiy chekka qismi egallab, barqaror quruq va ochiq ob-havo qaror topadi. Biroq bu oblast yozgi temperaturalarini Yevrosiyodagi unga mos keluvchi iqlim temperaturalari bilan taqqoslash shuni koʻrsatadiki, sovuq Kaliforniya oqimi taʼsirida Shimoliy Amerikada temperatura ancha pastdir. Qishda Shimoliy Amerikaning subtropik gʻarbi oʻrtacha kengliklarning siklonlari taʼsirida boʻladi va bu yerda juda koʻp yogʻin yogʻadi. Shimoliy Amerika 30-28° sh. k. dan janubda tropik mintaqada joylashgan (Markaziy Amerikaning eng chekka janubiy qismigina bundan mustasnodir). Bu yerdagi iqlim sharoitini Tinch okean va Atlantika maksimumlari taʼsiri belgilaydi. Gʻarbda u passat inversiyali Tinch akean antitsiklonining sharqiy chekkasi taʼsiridadir. Shu sababli tropik mintaqaning gʻarbiy qismi meksikaning shimoli-gʻarbi (Kaliforniya yarim oroli ham shu jumlaga kiradi) iqlimi yomgʻirsiz boʻlib, Afrikadagi Sahroi Kabirning gʻarbiy qismi yoki Namib choʻli iqlimiga oʻxshab ketadi. Yuqori kengliklardan muttasil ravishda nisbatan sovuq havo kelib turishi natijasida shunday ob-havo qaror topadiki, havoning nisbiy namligi 75-80% ga yetishiga qaramay deyarli yil boʻyi yomgʻir yogʻmaydi. Oblast okean boʻyida joylashganligi tufayli temperatura amplitudasi uncha katta emas.Tropik mintaqaning sharqiy qismi boshqacha iqlim sharoiti bilan xarakterlanadi. Tinch va Atlantika okeanlari havo massalari orasidagi passat fronti yozda Markaziy Amerikadan oʻtadi, yogʻingarchilikning juda koʻp boʻlishi ham shu davr bilan bogʻliqdir. Qishda passat fronti sharqqa suriladi, oblast Tinch okean havosi taʼsirida boʻladi va shu sababli yogʻingarchilik deyarli boʻlmaydi.Shimoliy Amerikaning chekka janubi Nikaraguadan boshlab subekvatorial mintaqada joylashgan boʻlib, yozda bu yerda ekvatorial musson shamollari esib Tinch okeandan koʻp miqdorda yogʻin keltiradi.Karib dengiziga qaragan togʻ yonbagʻirlarida qishda shimoli-sharqiy passat ham ancha yogʻin keltiradi. Karib dengizidan esuvchi iliq va nam qishqi shamollar temperaturani keskin koʻtaradi, natijada bu oblastda temperaturaning mavsumiy tafovuti kuzatilmaydi. Yillik oqimning yalpi hajmiga koʻra (6000 km3 ga yaqin) Shimoliy Amerika Avstraliya, Antarktida va Afrikadangina oldinda turadi. Oqimning bir tekisdaligi jihatidan Janubiy Amerikadan Shimoliy Amerika keyinda turadi. Shimoliy Amerika daryolarining katta qismi Atlantika okeani va uning dengizlariga quyiladi; kamroq qismi Tinch va Shimoliy Muz okeaniga quyiladi. Atlantika va Shimoliy Muz okeani daryo havzalari oʻrtasidagi suvayirgʻich materik sharqiy qismining relefida yaxshi aks etmagan. Shimoliy Amerika daryolari gʻoyat katta energetika resurslariga.ega boʻlib, ularning katta qismi oʻzlashtirilgan. Koʻpdan-koʻp daryolar va koʻl havzalari transportda katta ahamiyatga ega. Eng katta suv sistemalarini oʻzaro tutashtiruvchi kanal tarmoqlari tabiiy suv yoʻllarini toʻldirib turadi.Shimoliy Amerika daryolarining katta qismi asosan yomgʻirdan toʻyinadi. Bu hol materikning janubi, janubi-sharqi va markazidagi daryolar uchun xarakterli boʻlib, bu yerlarda qor butunlay yogʻmaydi, yoki kamdan-kam yogʻib, tez erib ketadi. Shu sababli daryo va koʻllarning toʻyinishida yomgʻirlar katta rol oʻynaydi. Biroq yogʻinlarning yillik miqdori va rejimi turli joylarda turlichadir, shu sababli yomgʻirdan toʻyinuvchi daryolar rejimi ham bir xil emas. Materikning janubi-sharqiy qismiga yozgi yogʻinlar ayniqsa koʻp tushadi, biroq bu yerda qishda ham nam tanqisligi sezilmaydi. Appalachi togʻlarining ayrim rayonlarida yillik oqimning qalinligi 1500 mm ga yetadi. Appalachi togʻlarida oqib ketuvchi daryolar kalta, biroq sersuv va tez oqardir. Barcha daryolar togʻ oldi platosining «sharsharalar chizigʻi» deb ataluvchi tik chekka qismini kesib oʻtar ekan, sharsharalar hosil qiladi.