Mavzu: Traktor va transport vositalarining dvigatellarining krivoshipshatun mexanizmi, tuzilishi va ishlashini o’rganish

2-rasm. Blok kallagi
1-Qistirma(prokladka), 2-Silindirlar bloki kallagi, 3-salnik, 4-qopqoq qistirmasi(prokladka),
5- Silindirlar blokining qopqog’i, 6-qisuvchi plastina, 7-Masla quyish teshigining propkasi,
8- Qistirma(prokladka), 9-klapin ftulkasi, 10-rostlash ftulkasi, 11- mahkamlovchi bolt.
 
Porshen:
Silindr ichida sodir bo’ladigan ish siklining barcha jarayonlari porshen 
yordamida bajariladi. Porshen yukori bosim va temperature sharoitida ishlaydi, bundan 
tashkari unga o’zgaruvchan inersiya kuchlari ta’sir etadi. Shuning uchun porshen 
kuyidagi talablarga javob berishi kerak: Issiklik o’tkazuvchan, yedirilishga chidamli 
va yengil bo’lishi kerak. 
3-rasm. Porshen
Porshen halkalari:
Porshen halkalar o’zining vazifasiga ko’ra kompression va 
moy sidirgichli bo’ladi.
Kospression halkalar
– porshenning silindrda jipsligini ta’minlaydi.Natijada 
porshen yukorisidagi gazlarni karterga o’tishidan saklaydi. 
Moy sidirgich halkalar 
– silindr yuzasidagi ortiqcha moylarni sidirib karterga qayta 
tushiradi. Shu bilan moylarni yonish kamerasiga o’tib ketishidan saqlaydi. 
Porshen halkalari maxsus cho’yandan tayyorlanadi. Ayrim xollarda po’latdan ham 
tayyorlanishi mumkin.
Porshen xalkalari silindrda qadalib qolmasdan, elastik 
xususiyatga ega bo’lgan holda ishlashini ta’minlash uchun ularni maxsus kesik (kulfli) 
kilib tayyorlanadi. Halkalar silindrga o’rnatilganda kulfdagi zazor 0,2 ... 0,5 
mm bo’ladi. 

---

Porshen barmogi:
Porshen barmogi porshen bilan shatunni o’zaro sharnirli holda 
biriktirib turadi. Porshen barmogini nisbatan yengil bo’lishligi uchun uni kavakli qilib 
tayyorlanadi. 
4-rasm. Porshen barmog’i
Shatun porshenni tirsakli valning shatun bo’yni bilan birlashtiradi. Shatun, shuningdek 
porshenning to’gri chizikli ilgarilama-qaytma harkatini tirsakli valning aylanma harkatiga o’zgartirib 
berishda ham xizmat qiladi. 
Shatunning pastki golovkasiga yupka ishkalanishni kamaytiradigan antifriksion kotishma quyilgan 
vkladishlar o’rnatiladi. Vkladishlar po’lat lenta (karbyuratorli dvigatellarda 1,3…1,8 mm, dizel 
dvigatellarida 2…3,6 mm qalinlikda) yuzasiga yupka antifriksion qatlam (karbyuratorlida-
0,25…0,40 mm, dizelda – 0,3…0,7 mm) koplaniladi. Vkladishlarni shatunning pastki golovkasiga 
aniq o’rnatish uchun chiqiq yasalgan.