Medera halmatov1 Fatma AĞGÜl yalçIN2 Nilüfer okur akçAY

ÖĞRENCİLERİN CANLI VE CANSIZ NESNELER İLE İLGİLİ ALTERNATİF DÜŞÜNCE KALIPLARI
Medera HALMATOV¹ Fatma AĞGÜL YALÇIN²

Nilüfer OKUR AKÇAY^2
1Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Okul Öncesi Eğitimi

²Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen ve Teknoloji Eğitimi

Fen, çocukların içinde yaşadıkları dünya ile ilgili temel kavramları oluşturmalarına olanak sağlayan ve yaşama yönelik duyarlılık geliştirmelerini destekleyen bir süreçtir (Brewer, 2001). Fen ile ilgili ilk kavramlar okul öncesinde verilmektedir ve bundan sonraki bilgiler bunların üzerine inşa edilmektedir. Okul öncesinde fen eğitiminin amacı, çocuğun doğaya ilişkin temel bilgileri kazanmasının yanında kendisini ve çevresini anlamasını sağlamaktır. Çünkü çevresiyle etkileşime geçen çocuk, gözlemlediği olaylara ve karşılaştığı kavramlara cevap bulmaya çalışacaktır (Yaşar, 1993). Özellikle çevresinde gördüğü canlı ve cansız kavramlar ile ilgili gözlem yapma fırsatı bulan çocuklar hangi özelliklerine göre bu kavramları canlı ve cansız diye ayırt ettikleri bu araştırma kapsamında yer almaktadır. Bu çalışma, okul öncesi ve ilköğretim 1. sınıf öğrencilerinin canlı ve cansız kavramlara yönelik düşüncelerini belirlemek ve canlı ve cansız nesneler için düşündükleri özellikleri ortaya çıkarmak amacı ile yapılmıştır. Araştırmada, Bahar vd. (2002) tarafından hazırlanan, toplam 16 canlı ve cansız nesne içeren yapılandırılmış grid kullanılmıştır. Yapılandırılmış grid, konuyla ilgili birbiriyle ilişkili bir bilgi ağına yönelik, öğrencilerin bilişsel yapısına ışık tutarak bu yapıdaki yanlış kavramları, bilgi ağındaki eksiklik ve aksaklıkları ortaya koyabilen anlamlı öğrenmeyi ölçmeye yönelik bir tekniktir (Nartgün, 2006). Yapılandırılmış grid, bir konuda hazırlanmış sorulara verilecek cevapların numaralandırılmış 9, 12 veya 16 kutucuktan oluşan bir tabloya dağıtılması ile oluşan bir metottur (Bahar, 2001). Öğrencilerin canlı ve cansız varlıklar ile ilgili düşüncelerini belirlemek için yüz yüze görüşme yapılmış ve sonuçlar analiz edilmiştir. Araştırma, Ağrı ilindeki bir devlet okulunda, 2011–2012 akademik güz yarıyılında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu 6 yaşındaki okul öncesi öğrencileri (N=48) ile 7 yaşındaki 1. sınıf öğrencileri (N=52) oluşturmaktadır. Araştırma sonuçları neticesinde, her iki gruptaki öğrencilerin canlı ve cansız varlıklar ile ilgili bilimsel açıdan doğru olmayan düşüncelere sahip olduğu tespit edilmiştir, fakat bu yanılgıların 6 yaş grubunda daha fazla olduğu görülmektedir. Örneğin, öğrencilerin büyük bir kısmının güneşi ve mum alevini hareketli olmasından dolayı, pili enerji verdiğinden dolayı, saati ses çıkarabilmesinden dolayı canlı, patatesi, bitkiyi ve çeşitli tohumları sessiz ve hareketsiz gibi düşündüklerinden dolayı da cansız gibi düşünmektedirler. Çocuklar için soyut ve karmaşık olan fen kavramlarının ezbere dayalı olarak öğrenilmesi sonucunda negatif tutumların ortaya çıktığı görülmektedir, bu nedenle küçük yaştaki çocukların fene karşı olumlu tutum beslemelerine yardımcı olmak gerekmektedir. Bu onların doğadaki olaylar ve kavramlar arasında mantıklı ilişkiler kurmalarına ve günlük hayatta karşılaşabilecekleri birçok probleme de bilimsel açıdan yaklaşma becerisini kazandırmış olmaktadır (Şahin, 1998).

Anahtar Kelimeler: Okul öncesi, ilköğretim, canlı ve cansız nesneler, yapılandırılmış grid.

TEMEL KAYNAKLAR

Bahar, M. (2001). Çoktan seçmeli testlere eleştirel bir yaklaşım ve alternatif metotlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 1(1), 23-38.

Bahar, M., Cihangir, S., Gözün, Ö. (2002). “Okulöncesi ve ilköğretim çağındaki öğrencilerin canlı ve cansız nesnelerle ilgili alternatif düşünce kalıpları”, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.

Brewer, J. (2001). Introduction to Early Childhood Education: Preschool Thorugh Primary Grades. Boston: Allyn&Bacon.

Nartgün, Z. (2006). Fen ve teknoloji öğretiminde ölçme ve değerlendirme. Fen ve teknoloji öğretimi. (Edt: Bahar, M.). Pegem Yayıncılık, 355-415.

Şahin, F. (1998). Okulöncesinde fen bilgisi öğretimi. İstanbul: Beta Bas. Yay. Dağı. A.Ş.

Yaşar, Ş. (1993). Okul öncesi eğitim öğrencilerinde fene yönelik duyuşsal özellikler. 9. Ya-Pa Okul Öncesi Eğit. ve Yayg. Semineri, Ankara: s 140-142.