mekan gibi iki aşamalı olarak ele alınmaya başlanmıştır.
İç Mekan: Özel ve yarı özel mekanları anlatmak için kullanılan bu kavram kapalılık hissi uyandırır.
Dış Mekan: Kentsel ve toplumsal mekanı anlatmak için kullanılır ve açıklık hissi uyandırır.
Gür’e göre mekan tiplerini mekanın fonksiyonu belirler,
mekan türleri ise mekanın sınırlarının esnekliği ve katılığı ile ifade edilebilmesidir.
Doğal Mekan: Doğada var olduğu haliyle mekan özelliği taşıyan mekanlar.
Doğal Mekan: Doğada var olduğu haliyle mekan özelliği taşıyan mekanlar.
Yapay Mekan: İnsan eliyle yapılmış mekanlar.
Demokratik Mekan: Parça/bütün uyumunun organik süreçlere bağlı olarak ortaya çıktığı mekan düzenleridir.
Antidemokratik Mekan: Merkezi yönetimlerin katı hiyerarşik yapısını içinde barındıran mekanlardır.
Geleneksel Mekan: Mekan düzeninin geleneksel kültür ve sosyal olgulardan ortaya çıktığı hissini uyandıran mekanlardır.
Çağdaş Mekan: Çağdaş tasarım kuralları çerçevesinde oluştuğu hissedilen mekan düzenleridir.
Temsili Mekan: Biliş üzerine düşen mekanı ifade eder.
Sensori-Motor Mekan: Duyu organları ile kavranan mekanı ifade eder.
Matematiksel Mekan: Boyutları verilen bu boyutlarla kavranan mekandır.
Olgusal Mekan: Boyutları verilen mekanın kullanıcı biliş farklılıkları ve farklı bakış açıları ile farklı boyutlarda algılanan mekandır.
Durağan Mekan: Mekanı oluşturan mekan bileşenlerinin sabit olduğu algılanan mekandır.
Devingen Mekan: Mekan bileşenlerinin hareketli olduğu algılanan mekan düzenidir.
İki aşamalı olarak yapılan bu mekan tanımlarından sonra,
İki aşamalı olarak yapılan bu mekan tanımlarından sonra,
Norberg-Schulz 1963’te mekanı 4 ana başlık altında
toplamıştır.
Bireyin algılamasına bağlı olmayan ve gerçekliklerle sınırlanan mekan
Bireyin bilinçli olarak edindiği deneyimlerle algıladığı mekan
Mimari yapısal mekan
Soyut geometrik mekan
Norberg- Schulz’un 1963’te yaptığı bu tanımlamalardan
sonra Relph 1987’de mekanı bu tanımlamalara dayalı olarak beş ana başlıkta irdelemiştir.
Yararlanılan mekan
Simgesel mekan
Hissedilen mevcut mekan
Mimari yapısal mekan
Soyut geometrik mekan
Relph’in bu mekan tanımları şöyle ifade edilmiştir (Gür 1996).
Relph’in bu mekan tanımları şöyle ifade edilmiştir (Gür 1996).
Yararlanılan mekan: Fiziksel çevreyi kendi gereksinmeleri doğrultusunda kullanan ve değiştiren insanın yaşama, çoğalma ve üretmeye ilişkin sürekli kullandığı davranış modlarının yer aldığı ekololojik ve operasyonel mekandır.
Simgesel mekan: Bireyin doğrudan algısal boyutları içinde olmayan siyasal, ekonomik, kültürel, toplumsal sistemler ve bunların simgesel yapısına bağlı olan, toplumun biliş, dugu ve değerlendirmeleri ile yordanan bireye nüfuz eden mekandır.
Hissedilen mevcut mekan: İnsanın duyu organlarıyla algıladığı fiziksel mekanın ilişkiler, anılar, beklentiler gibi örneklenebilen, bilişe dayalı öznel yorumlarla tanımlanmasıdır. Varoluşsal bir gerçeklik olan bu mekan pasif olmayıp insanın eylemleri tarafından sürekli olarak yeniden yaratılan ya da biçimlenen mekandır. Varoluşsal mekanı zihinsel yapı ve süreçler belirler.
Mimari mekan: İnsanı barındıran zaman dahil dört boyutu olan sınırlandırılmış örgütsel ve örgütlü boşundur. Coğrafyasal mekandan binaya kadar çeşitli düzeyleri kapsar.
Soyut geometrik mekan: Mimari mekanın soyutlama yolu ile elde edilen geometrik kurgusu ve kompozisyonudur.
«Yer» ve «Mekan» kavramlarının anlaşılmasında ve mekanı örgütlemede en önemli oluşum insanın varoluşsal gerçekliğidir. Hissedilen ya da yaşayan mekan insanın çevre ile etkileşimini başarılı bir şekilde sürdürme amacıyla geliştirdiği imgeyi gösteren tinsel bir kavramdır. Bu anlamda mekan algılanmayı bekleyen pasif bir mekan olmayıp, insanın eylemleri tarafından sürekli olarak yeniden tasarlanan ya da biçimlenen mekandır.
«Yer» ve «Mekan» kavramlarının anlaşılmasında ve mekanı örgütlemede en önemli oluşum insanın varoluşsal gerçekliğidir. Hissedilen ya da yaşayan mekan insanın çevre ile etkileşimini başarılı bir şekilde sürdürme amacıyla geliştirdiği imgeyi gösteren tinsel bir kavramdır. Bu anlamda mekan algılanmayı bekleyen pasif bir mekan olmayıp, insanın eylemleri tarafından sürekli olarak yeniden tasarlanan ya da biçimlenen mekandır.
Tümüyle insan tarafından oluşturulan kentler, köyler, evler ya da peyzaj düzenlemeleri böyle bir mekan kapsamında kalan sistemlerdir. Bunlar varoluşsal mekanın alt bileşenleri olarak düşünülebilirler. (Öksüz, 2004)
Mekânı oluşturan çeşitli bileşen ve öğeler, mekânsal örgütlenmede çok farklı roller üstlenmekte, mekânın tüm etkisi üzerinde son derece önemli olmaktadırlar. Mekân bileşen ve öğeleri mekânsal örgütlenmede
Mekânı oluşturan çeşitli bileşen ve öğeler, mekânsal örgütlenmede çok farklı roller üstlenmekte, mekânın tüm etkisi üzerinde son derece önemli olmaktadırlar. Mekân bileşen ve öğeleri mekânsal örgütlenmede
SINIRLAYICI, BELİRLEYİCİ, YÖNLENDİRİCİ,
ODAKLAYICI, SÜREKLİLİK SAĞLAYICI,
ANLAM TAŞIYICI, BİRLEŞTİRİCİ, AYIRICI
roller üstlenirler. Bu roller gözlemciye o mekanın
kavranabilmesinde önemli ipuçları verir. ( GÜR, 1996)
Açık alanların özellikli bir tanımı olan kentsel mekan, mekanın somutlaşmış şekli olan mimari mekanla doğrudan ilişkilidir. Geçmişte kentsel mekan ve mimari mekan arasındaki süreklilik, modernizm ile birlikte yapısal ve algısal olarak yalıtıma uğramış ve birbirlerinden bağımsız binaların mekanı karakterine bürünmüştür. Bağımsız binalara gösterilen ilgiye karşın binalar arasında kalan mekanların nitelik ve organizasyonu ikinci derecede ele alınmıştır.
Açık alanların özellikli bir tanımı olan kentsel mekan, mekanın somutlaşmış şekli olan mimari mekanla doğrudan ilişkilidir. Geçmişte kentsel mekan ve mimari mekan arasındaki süreklilik, modernizm ile birlikte yapısal ve algısal olarak yalıtıma uğramış ve birbirlerinden bağımsız binaların mekanı karakterine bürünmüştür. Bağımsız binalara gösterilen ilgiye karşın binalar arasında kalan mekanların nitelik ve organizasyonu ikinci derecede ele alınmıştır.
Kentsel mekan kavramına farklı tanımlar, tanımı yapanların uzmanlık alanları açısından bakışı da ifade ettiğinden az çok değişiklikler içerebilirler. Birkaç «Kentsel Mekân» tanımı:
"Sokaklarda, alanlarda, parklarda, bahçelerde özetle insan yapıtlarının arasında kalan ve bunlarla sınırlanan mekandır.»
"Kentin insan yaşantısının öznel ve psikolojik süreçlerinin geçtiği, duygusal algı ve deneyimlerin bilince, kişiliğe ve anılara dönüştüğü yerdir". (Eşkinat, 1992).
"Kentin insan yaşantısının öznel ve psikolojik süreçlerinin geçtiği, duygusal algı ve deneyimlerin bilince, kişiliğe ve anılara dönüştüğü yerdir". (Eşkinat, 1992).
"Kentsel yapıların dışında kalan, kent arazisi üzerinde kurulu, kentlilerin kullandığı, kentle ilişkili olayların yer aldığı alanların tümüdür" diye ifade edilmektedir. (Konuk, 1987)
Kentsel dış mekan, mekan olmasından kaynaklı olarak sınırları olan ve bu sınırı yaratan öğelerin bütününü ifade eder ve bu özellikleri ile de iç mekan kavramını oluşturan, sınırlandıran öğeler yönünden benzerlik gösterir.( Şekil 2.1. , Şekil 2.2.)
1) Kentsel dış mekanın eni, boyu, yüksekliği vardır. Yani üç boyutludur.
1) Kentsel dış mekanın eni, boyu, yüksekliği vardır. Yani üç boyutludur.
2) Üzerinde kentsel olaylar, aktiviteler geçer.
3) Kentliler mekanı kullanır, ondan yararlanır.
4) Kentsel mekan duyular ve duygular yoluyla algılanır ve kavranır.
5) Kentsel mekan kişiye has ve subjektif yorumlanır, değerlendirilir. Böylece kentsel mekan ile kişi arasında duygusal bir bütünleşme kurulur.
6) Bu özellik kentsel mekan kavramını kentsel alan kavramından ayırır; kentteki boşluklar kentsel alan olarak değerlendirilir, oysa bir kent meydanı ancak kentsel mekan olarak değerlendirilir.
7) Kentsel alan kavramı 3 boyutludur, kentsel mekan kavramı ise içerisindeki, ekonomik, sosyal, kültürel, politik, dinsel, eğitim, spor gibi etkinlikler nedeniyle çok boyutludur.(Öksüz, 2004)
Kentsel dış mekanlar özel yaşamın aksine toplu yaşamın tüm etkinliklerinin sürdüğü mekanlardır. Bu mekanlar her yaş, cins ve meslek grubunun yararlanmasına açık, kentsel strüktür içinde yer alan mekanlar olarak tanımlanabilir. Bunlar mülkiyetin ortak olduğu mekanlardır. Ortak çıkar ve kullanımlar için düzenlenmiş ya da oluşmuştur. (Öksüz, 2004)
Kentsel dış mekanlar özel yaşamın aksine toplu yaşamın tüm etkinliklerinin sürdüğü mekanlardır. Bu mekanlar her yaş, cins ve meslek grubunun yararlanmasına açık, kentsel strüktür içinde yer alan mekanlar olarak tanımlanabilir. Bunlar mülkiyetin ortak olduğu mekanlardır. Ortak çıkar ve kullanımlar için düzenlenmiş ya da oluşmuştur. (Öksüz, 2004)
Kentsel Mekan Türleri:
Özel Mekanlar: Belli bir grubun ya da kişinin özel kullanımına açık olan ve yalnızca o kişi ve gruplarca kullanılan mekanlardır.
Yarı Özel Mekanlar: Herhangi bir kişinin mülkiyetinde olan ancak toplum tarafından da gözlemsel olarak algılanabilen mekanlardır. Bu mekanlar ait olduğu kişiler dışında kullanıma açık değildir ancak özel mekanlarda olduğu gibi kapalılık hissi yoktur.
Kamusal Mekanlar: Her kentlinin serbestçe girebildiği, gezebildiği, kullanabildiği mekanlardır. Yapılanmış veya yapılanmamış olabilir. Kent sakinlerinin kullandığı binalar ya da meydanlar olabilir.
Yarı Kamusal Mekanlar: Bu mekanların mülkiyeti bazen kamuya bazen de kişilere ait olabilir. Ancak kamusal mekanlardan farkı, belli bir statü oluşturarak her kullanıcının kullanabilmesini önlemektedir. Kendi içerisinde bir otokontrol mekanizması vardır.
Kentsel dış mekan tasarımı, tasarımcılar açısından en az iç mekan tasarımı kadar önemlidir ve hesaba katılmak zorundadır. İnsanlar evlerinde yaşadıkları zaman kadar da dışarıda yaşarlar. Bu nedenle dış mekanlarda olabildiğince hoş ve rahat olmalıdır.
Kentsel dış mekan tasarımı, tasarımcılar açısından en az iç mekan tasarımı kadar önemlidir ve hesaba katılmak zorundadır. İnsanlar evlerinde yaşadıkları zaman kadar da dışarıda yaşarlar. Bu nedenle dış mekanlarda olabildiğince hoş ve rahat olmalıdır.
Yapılar arasındaki boşlukların oranı insanların duyularını etkiler. Özelliği itibarı ile çok geniş-dar, büyük-küçük, yüksek-alçak, olan mekanlar, insanlar üzerinde değişik duygular uyandırabilir ve onları etkileyerek izler bırakabilir.
Başarılı kent mekanlarının çeşitli karakteristik özelliklerini inceleyip, bunları üç düzeyde toplayan Trancik’e göre;
1)- Üç Boyutlu Çerçeve: Kapalılık, sınırlayıcı elemanların tanımlılığı, ölçü, oran, saydamlık, açılmalar, yüzey dekorasyonu;
2)- İki Boyutlu Çerçeve: Yer düzleminin biçimlenmesi ve çok parçalı olarak düzenlenmesi;
3)- Mekan İçindeki Nesnelerin Yerleştirilmesi: Ağaçlar, heykeller, su elemanları, kentsel mobilya, çitler/ parmaklıklar/perde duvarlar vb.
Bu gruplamayı yaptıktan sonra Trancik iki tür kentsel açık mekandan söz etmektedir.
Bu gruplamayı yaptıktan sonra Trancik iki tür kentsel açık mekandan söz etmektedir.
A)- Yumuşak Mekanlar: Doğal çevrenin egemen olduğu mekanlardır. Kentsel çevrede rekreasyonu mümkün kılabilen parklar, bahçeler ve doğrusal yeşil eksenler bu kapsama girerler (yeşil alanlar; işlevsel tanımlama) (Şekil 2.3).
B)- Sert Mekanlar: Büyük ölçüde duvarlarla tanımlanmışlardır. Genellikle etkinlikler üreten ana mekanlar olarak işlevlerini sürdürürler (kentsel açık alanlar; mimari/fiziksel tanımlama) (Şekil 2.4).
Sitte mekansal tasarım ilkelerini belirlediği çalışmasında, en önemli ilkenin “Kapalılık” olduğunu belirlemiştir. Meydanların bir kısmının kısmen kapalı olduğunu ve çevrelendiğini, bir kısmının da açık mekân ilişkileriyle kapalı mekânlar arası bir geçiş oluşturduğunu anlatmıştır.
Ashihiara’ ya göre kapalılık ile ilişkili olarak kentsel mekanlar genelde iki ana grupta incelenebilir:
Ashihiara’ ya göre kapalılık ile ilişkili olarak kentsel mekanlar genelde iki ana grupta incelenebilir:
1)- Negatif Mekan: Belirli bir biçimi olmayan, binalar inşa edildikten sonra geriye kalan hacim olarak değerlendirilir.
2)- Pozitif Mekan: Belirgin ve kesin bir biçimi olan mekan olarak tanımlanır.
Bu iki mekan türünde plan geometrileri tümüyle farklı değerlerdedir.
Pozitif mekan ile negatif mekan arasındaki en önemli farklılık işlevlerindedir. Öyle ki, pozitif mekanlar insanların kendilerini içinde rahat hissettikleri ve kullandıkları, negatif mekanlar ise göreli olarak rahatsız hissettikleri ve kullanma eğilimi göstermedikleri mekanlardır.
Kentsel dış mekanı sınırlayan çevredeki yapıların boyutları, mekanın boyutları, ve algılanan boyutlar arasındaki ilişki, kullanıcılar üzerinde farklı psikolojik etkiler oluşturur. Kentsel dış mekandaki yatay ve düşey boyutlar arasındaki oranlar, mekanın algılanmasını ve mekan içerisindeki kullanıcı davranışlarını belirler. Greater London Council’ e göre açık mekanda, «Ortada Kalma – Açıkta Kalma» hissi, atmosferin her türlü etkisine maruz kalma, canlanma ve hareketlenme isteği oluşur. Kapalı mekanda ise; kapalı mekandan korkma, yalnızlık hissi ve mahremiyet duygusu oluşur.
Kentsel dış mekanı sınırlayan çevredeki yapıların boyutları, mekanın boyutları, ve algılanan boyutlar arasındaki ilişki, kullanıcılar üzerinde farklı psikolojik etkiler oluşturur. Kentsel dış mekandaki yatay ve düşey boyutlar arasındaki oranlar, mekanın algılanmasını ve mekan içerisindeki kullanıcı davranışlarını belirler. Greater London Council’ e göre açık mekanda, «Ortada Kalma – Açıkta Kalma» hissi, atmosferin her türlü etkisine maruz kalma, canlanma ve hareketlenme isteği oluşur. Kapalı mekanda ise; kapalı mekandan korkma, yalnızlık hissi ve mahremiyet duygusu oluşur.
Kapalılığın derecelenmesinde 3. boyutta yapı yükseklikleri
Kapalılığın derecelenmesinde 3. boyutta yapı yükseklikleri
etkili olurken, 2. boyutta, bina kitlelerinin plan düzlemindeki
organizasyonu önem kazanmaktadır. Bu çerçevede yapılacak
düzenlemeler yine, insan üzerinde değişik etkiler bırakan
kentsel dış mekanların oluşmasına neden olur.
Greater London Council’de “güçlü kapalılık etkisinin; etkili bir
mekan hissi verdiği, yerini tariflemenin kolay olduğu,
Vandalizm etkisini azalttığı, kullanıcılar arasında sosyal
ilişkileri geliştirdiği belirtilmiştir. Buna karşılık, mekanlar arası
karşılaştırma yapmanın güç olduğu, köşe binalarda
mahremiyet ihlali olduğu söylenmektedir.
Kent mekanındaki kapalılığın elemanları; mekanı sınırlama özelliğine sahip
Kent mekanındaki kapalılığın elemanları; mekanı sınırlama özelliğine sahip
her türlü doğal ve yapay elemanlar olabilirler. Bunlar, sahip oldukları
özellikler ve mekanı sınırlamada üstlendikleri öneme göre birincil ve ikincil
mekan elemanları olarak ayrılmaktadır.
Birincil mekan elemanları, bazen bina duvarları, büyük ağaçlar olabildiği
gibi, bazen de köprüler, geçitler veya yapı gurupları olabilir. Elemanların
etkisi, içinde bulundukları ortam şartlarına ve kullanıcı algısına göre güçlü
ya da zayıf olabilir. İkincil mekan elemanları, mekanı sınırlandıran ama
aynı zamanda en az bir boyutuyla çevresel algıyı kesmeyen elemanlardır.
Perde duvarlar, küçük bitkiler, yer düzenlemeleri olabilir.
GÜÇLÜ KAPALILIK ETKİSİNİN
GÜÇLÜ KAPALILIK ETKİSİNİN
AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI
* Etkili bir mekan hissi * Mekanlar birbirine benzediği için
* Yerini tarif etme kolaylığı karşılaştırma yapmada güçlük
Kent mekanındaki kapalılığın elemanları; mekanı sınırlama özelliğine sahip her türlü
doğal ve yapay elemanlar olabilirler. Bunlar, sahip oldukları özellikler ve mekanı
sınırlamada üstlendikleri öneme göre birincil ve ikincil mekan olarak ayrılmaktadır.
Yol mekanını çevreleyen yapıların fiziksel özelliklerine (renk, yükseklik, biçimlenme özelliği vb.) göre yol
Yol mekanını çevreleyen yapıların fiziksel özelliklerine (renk, yükseklik, biçimlenme özelliği vb.) göre yol
mekanı, olduğundan farklı algılanabilir. Bu tür özellikler, tasarım aşamasında, elde edilmek istenen mekan
özelliklerinin daha da vurgulanması ya da etkinin artırılması/azaltılması için araç olarak kullanılabilir.
1) AVLU/SOKAK KARIŞIMININ BİRLİKTE KULLANILMASI
1) AVLU/SOKAK KARIŞIMININ BİRLİKTE KULLANILMASI
Bir konuttaki koridor ve kapılarla birbirine bağlanan odalar dizisi gibi bir düzen sözkonusudur. Böylece mekanı
kullananların görüşleri sürekli değişiyor bu da görsel çeşitliliğin, ilginin artmasına neden oluyor. Bu tür
düzenlemelerde güçlü mekan etkisi oluşuyor ve süreklilik sağlanıyor.
2) ALT MEKANLAR OLUŞTURMA
2) ALT MEKANLAR OLUŞTURMA
Bir mekan daha küçük boyutlardaki alt mekanların bütünü olarak ele alınabilir.
Böylece kullanıcıya, değişik amaçlarla kullanacağı, çeşitli sosyal aktivitelerin
yer alacağı, değişik atmosferdeki mekanlar sunulabilir. Ayrıca, bu yöntemle
açık mekan hissi veren bir mekan, parçalanarak kapalı mekan hissi oluşturacak
bir yapıya (mekanlara) dönüştürülebilir.
3) IZGARA SİSTEMİ
3) IZGARA SİSTEMİ
Düzenli bir doğrusal ızgara sistemi, kuşbakışı olarak kolayca kavranabilir ve
tam olarak algılanabilir. Ancak içinde yol alırken kavranıp algılanması güçtür.
İnsanların bu tür yerleşmelerde kent mekanı içindeki yönelimlerini
kolaylaştıracak genel bir anlaşılırlık gerekir.
4) GELENEKSEL SİSTEMLER
4) GELENEKSEL SİSTEMLER
Geleneksel kentlerin ya da kasabaların karakteristiği olan düzensiz, anti-ızgara
tipi mekan organizasyonları, yukarıdan bakıldığında anlaşılır bir düzen
göstermemelerine karşın, içlerinde hareket edildiğinde yerel farklılıkların sürekli
olarak genele ilişkin görsel veriler sunmaları nedeniyle iyi düzenlenmiş etkisi
yaparlar.
5) İNSAN ÖLÇÜ VE BOYUTLARININ ÜSTÜNDEKİ KİTLELER
5) İNSAN ÖLÇÜ VE BOYUTLARININ ÜSTÜNDEKİ KİTLELER
A) Bu tür yapılar kavranabilirlik oranları düşük yapılardır ve belirli sayısal gereksinmeleri karşılamak, zaman ve maliyetlerde karlılık sağlamak için yapılabilirler. Ancak bu tür yapılarda dış mekan organizasyonları, sosyal ilişkiler ve insan-yapı-doğa ilişkileri bakımından sakıncalıdır ve kopukluklara neden olur.
B) Çok katlı büyük yapı düzeni, dış mekan düzenlemelerinde kontrol edilebilir ölçekte, özel niteliklere sahip mekan birimlerinin kurgusuna olanak sağlamamaktadır. Ayrıca bu tür bloklarda sağlıklı bir yönlendirme de gerçekleştirilememektedir.
B) Çok katlı büyük yapı düzeni, dış mekan düzenlemelerinde kontrol edilebilir ölçekte, özel niteliklere sahip mekan birimlerinin kurgusuna olanak sağlamamaktadır. Ayrıca bu tür bloklarda sağlıklı bir yönlendirme de gerçekleştirilememektedir.
C) Çok katlı, çok konutlu yapı bloklarının kullanımıyla gruplar oluşturmak ve rasyonel bir düzen kurgusunu gerçekleştirmek olasılığı da azdır. Gruplamalarda konut birimlerinin güneşlenme, manzara vb. koşullarda eşdeğer yararlanma düzeninin kurgusu zordur.
C) Çok katlı, çok konutlu yapı bloklarının kullanımıyla gruplar oluşturmak ve rasyonel bir düzen kurgusunu gerçekleştirmek olasılığı da azdır. Gruplamalarda konut birimlerinin güneşlenme, manzara vb. koşullarda eşdeğer yararlanma düzeninin kurgusu zordur.
6) ÇOK KATLI YAPI BLOKLARININ OLUMSUZ ETKİLERİNİN AZALTILMASI
6) ÇOK KATLI YAPI BLOKLARININ OLUMSUZ ETKİLERİNİN AZALTILMASI
Çok katlı yapı bloklarının olumsuz etkileri, doğal veriler ve diğer az katlı yapı birimleri birlikte değerlendirilerek, karma bir düzenleme ile azaltılabilir. Ağaç kullanımı veya boyutları insan ölçeği ve boyutlarına uygun birimler, çok katlı büyük yapı gruplarının tekdüze etkisini azaltarak zengin, çeşitli ve ilginç yerleşme gruplarının kurgusuna olanak sağlar. Böylece ölçüsüz, oransız dış mekan kademeli olarak daha küçük, sınırları kavranabilir mekan düzenine dönüştürülebilir.
Tüm yapıların girişleri ve en fazla kamusal değer taşıyan eylemler için, kamusal mekana bakan bir “ön” ve en özel eylemlerin gerçekleştirilebileceği bir “arka” planı olmalıdır. Özellikle konut bölgelerinin düzenlenmesinde bu önemlidir. Bentley, bu düşünce doğrultusunda “çevresel blok strüktür” olarak adlandırdığı avlulu yerleşme düzenini ideat bir çözüm olarak sunar.
8) KAVRANABİLİRLİK YARATMA VE SINIRSIZLIĞIN GİDERİLMESİ
8) KAVRANABİLİRLİK YARATMA VE SINIRSIZLIĞIN GİDERİLMESİ
9) MEKAN FARKLILAŞMASI YARATMA
9) MEKAN FARKLILAŞMASI YARATMA
10) YAPI / YOL BÜTÜNLEŞMESİ
10) YAPI / YOL BÜTÜNLEŞMESİ
11) RİTMİK DÜZEN YARATMA
11) RİTMİK DÜZEN YARATMA
Bir sokak/cadde mekanının, mekanlar zinciri olarak, birbiriyle kenetlenen, birbirinden farklı mekan birimleri olarak düzenlenmesinde; belirli oranların kullanılması olumlu sonuçlar verir. Altın ölçü oranı, ritmik bir düzen yaratmada önemlidir.
YAYANIN HAREKETİ
YAYANIN HAREKETİ
Yaş gruplarının hareket özelliklerinden bağımsız olarak kentsel alanlarda yollar binaların köşe ve duvarları arasında biçimlendiğinden buna uygun dik açılı veya açılı yönelmelerle oluşur. Kırsal alanlarda ise ağaçlar, ağaç grupları, çimenlik alanlar vb. alanlarda oluşan yol, daha çok gezinti amacına yönelik olarak eğriseldir.
Çocuklar, bir yol güzergahını kullanmada genellikle yol üzerindeki nesnelerle ilgilenirken, yetişkinler belli bir amacı gerçekleştirmeye yönelik olarak direkt yürürler. Yaşlıların ise yetişkinler kadar etkili amaçları yoktur, yavaşça ve dinlenmek için durarak yürürler.
Yeşil öğesi rengi, boyutları vb. yapısal ve doku özelliklerinden ötürü kentsel dış mekanlarda tasarım elemanı olarak kullanılabilir. Özellikle bir sokak girişinin vurgulanmasında, ya da benzer şekilde yapı girişlerinde, girişi belirleyen ve diğerlerinen ayırt edilmesini sağlayan bir eleman olarak kullanılabilir. Benzer şekilde tek bir mekandaki konumu belirleyerek yön bulmada yardımcı olabilir. Birbirleri ile ilişkili sokak ve meydan düzenlerinin oluşturduğu süreklilik içinde kaybolmadan, güvenle dolaşmak mümkün olabilir. Mekanların algılanmasında kapalılık etkisi yaratabilir, mekana sınır ve yükseklik getirir. Ayrıca meydan, avlu gibi mekanlarda mevsimin algilanmasına, iklimlendirmeye yardımcı olur. Sokaklarda süreklilik sağlama, sokak mekanının konforlu ve kapalı algılanmasını sağlama gibi özellikleri vardır.
Yeşil öğesi rengi, boyutları vb. yapısal ve doku özelliklerinden ötürü kentsel dış mekanlarda tasarım elemanı olarak kullanılabilir. Özellikle bir sokak girişinin vurgulanmasında, ya da benzer şekilde yapı girişlerinde, girişi belirleyen ve diğerlerinen ayırt edilmesini sağlayan bir eleman olarak kullanılabilir. Benzer şekilde tek bir mekandaki konumu belirleyerek yön bulmada yardımcı olabilir. Birbirleri ile ilişkili sokak ve meydan düzenlerinin oluşturduğu süreklilik içinde kaybolmadan, güvenle dolaşmak mümkün olabilir. Mekanların algılanmasında kapalılık etkisi yaratabilir, mekana sınır ve yükseklik getirir. Ayrıca meydan, avlu gibi mekanlarda mevsimin algilanmasına, iklimlendirmeye yardımcı olur. Sokaklarda süreklilik sağlama, sokak mekanının konforlu ve kapalı algılanmasını sağlama gibi özellikleri vardır.
