Мүәллиф сөзү

77-İki əzəmətli kitab

Etimadlı və mühüm mənbələrdən hesab olunan “Nəhcül-bəlağə” kitabı şiənin ən əhəmiyyətli elmi irsindən biridir. Bu kitabı Seyyid Rəzi təqribən min il əvvəl yazmışdır. O, bu kitabda fəqəd Həzrət Əli (ə)-ın kəlamlarını üç fəslə ayıraraq: “Xütbələr-məktublar-qısa kəlamlar” şəkilində bir yerə cəmləmişdir. Bu kitab o qədər ali məzmuna və gözəl ləfzlərə malikdir ki, dindən və məzhəbdər asılı olmayaraq onu diqqətlə oxuyan hər bir kəs, həmin kitabın ali məzmununun təsiri altına düşür. Biz arzu edirik ki, təkcə müsəlmanlar deyil, müsəlman olmayanlar da, “Nəhcul-bəlağə” oxuyaraq, onunla yaxından tanış olsunlar. Çünki bu kitabın vasitəsilə onlar, İslamın “Tohid”, “yaranış və məad”, “əxlaqi və ictimai məsələlər”də malik olduğu dəyərli maarifilə ətraflı olaraq məlumat əldə edərlər.

Şiənin digər böyük elmi irslərindən biri də, “Səhifeyi Səccadiyyə” kitabıdır. “Səhifeyi Səccadiyyə” olduqca ali, əzəmətli və dərin məzmunlu bir kitabdır. Bu cəhətdən o, “Nəhcul-bəlağə” kitabı ilə müştərək mövqeylərə və dəyərlərə malikdir. “Səhifeyi Səccadiyyə” olduqca gözəl ifadələr və dərin mənalar daşıyan duaları özündə cəmləyir. Bu kitab insana öz Yaradanı ilə necə münacat etməyin və ibadətin tərzini öyrədərək, onun ruhunu və mənəviyyatını saflaşdıran ən ali bir vasitədir.

Adından məlum olduğu kimi “Səhifeyi Səccadiyyə” “Səccad” ləqəbi ilə məşhur olan (Səccad-“çoxlu səcdə edən” deməkdir) dördüncü İmamımız Əli ibn Hüseyn (ə)-ın dualarının məcmuəsidir. Biz Tanrı dərgahında onun əsl bəndəsi tək dua etmək istədikdə, Onun pak Zatının eşqini qəlbimizdə yaratmaq və bu yolda daha diqqətli olmaq üçün “Səhifeyi Səccadiyyə”yə müraciət edirik. Həqiqətdə, biz imamın müdrik dualarından, yenicə baş qaldıran yaşıl çəmənin və gülzarın, bahar səmasının yağmurlu buludları ilə daha da təravətləndiyi kimi, feyz alırıq.

Şiənin malik olduğu hədislərin əksəriyyəti ki, on minlərlə hədisi əhatə edir, beşinci və altıncı imamlarımız (İmam Məhəmməd Baqir (ə); İmam Cəfər Sadiq (ə)) tərəfindən və böyük bir qismi də, səkkizinci imamımız (İmam Rza (ə)-ın vasitəsilə nəql edilmişdir. Çünki onlar o biri məsum imamlarımıza nisbətən azad şəraitə sahib olaraq, İslam maarifinin təbliğində daha əlverişli mühitə malik idilər. Belə ki, düşmənlərin, bəni-Üməyyə və bəni-Abbas hakimlərinin onları mütləq şəkildə təsir dairəsinə almaq, onlara əziyyət vermək imkanı az olduğundan, bu üç imamımız öz atalarının vasitəsilə İslam Peyğəmbərindən (s) çoxlu hədislər nəql edə bilmişlər. Onlar İslam maarifi, mədəniyyəti və fiqhi hökmlərdə misilsiz xidmət göstərərək müxtəlif hədislər söyləmişlər. Söylənilən hədislərin əksəriyyəti İmam Cəfər Sadiq (ə)-a məxsus olduğundan şiə məzhəbini “Cəfəri məzhəbi” də adlandırırlar. İmam Cəfər Sadiq (ə)-ın yaşadığı dövr zalım bəni-Üməyyə hakimlərinin zəiflədiyi və bəni-Abbas tayfasının xalqı kifayət qədər əsarətdə saxlamaq imkanından məhrum olduğu bir dövr idi. Dövrünün əvəzsiz dahisi sayılan İmam Cəfər Sadiq (ə) bu əlverişli şəraitdən ən gözəl formada istifadə etdi. Belə ki, o Həzrət (ə) İslam fiqhi, hədis elmi, İslam maarifi və s... şöbələrdə 4000-ə yaxın şagird tərbiyə edə bildi.

Əhli-sünnətin “Hənəfiyyə məzhəbinin” tanınmış imamı və rəhbəri “Əbu-Hənifə” qısa bir cümlədə İmam Cəfər Sadiq (ə)-ı belə vəsf edir: “Mən İmam Cəfər Sadiqdən güclü olan bir fəqih görmədim!” (“Təzkirətul-Huffaz zəhəbi”, c. 1, s. 166) Əhli-sünnətin “Malikiyyə məzhəbi”nin rəhbəri Malik ibn Ənəs özünün xütbələrinin birində belə söyləyir: “Mən uzun bir müddət İmam Cəfər Sadiq (ə)-ın yanına get-gəl edirdim. Və həmişə onu bu üç halətdən birində görürdüm: Ya namaz qılırdı, ya oruc tuturdu, ya da Qur`an oxumaqla məşğul idi. Mənim etiqadıma görə İmam Cəfər Sadiq (ə)-dan istər elm, istərsə də, ibadət nəzərindən daha üstün-fəzilətli bir şəxsin olduğunu heç kim görməmiş və eşitməmişdir!” (“Təhzibut-təhzib”, c. 2, səh 104; Əsəd Heydərinin “İmam Sadiq (ə) adlı kitabına (c 1-səh 53) istinad edilmişdir.)

Təəssüflər olsun ki, bəhslərimiz çox müxtəsər və qısa şəkildə qurulduğuna görə, digər İslam alimlərinin bizim məsum imamlarımız barəsində söylədikləri kəlamlardan bəhs etmək ixtiyarında deyilik.