MersiN İLİ potansiyel yatirim konulari araştirmasi

Tablo 183: Gelişmişlik Endeksine Göre Kademeli İl Grupları (2011)

1. Kademe			2. Kademe			3. Kademe			4. Kademe			5. Kademe			6. Kademe
İller	SEGE 2011 Sırası	Endeks Değeri	İller	SEGE 2011 Sırası	Endeks Değeri	İller	SEGE 2011 Sırası	Endeks Değeri	İller	SEGE 2011 Sırası	Endeks Değeri	İller	SEGE 2011 Sırası	Endeks Değeri	İller		SEGE 2011 Sırası	Endeks Değeri
İstanbul	1	4.5154	Tekirdağ	9	0.9154	Balıkesir	22	0.4764	Rize	34	0.1550	Sinop	51	-0.2479	Diyarbakır		67	-1.0014
Ankara	2	2.8384	Denizli	10	0.9122	Manisa	23	0.4711	Düzce	35	0.1056	Giresun	52	-0.2564	Kars		68	-1.0923
İzmir	3	1.9715	Bolu	11	0.6394	Mersin	24	0.4636	Nevşehir	36	0.1029	Osmaniye	53	-0.2892	Iğdır		69	-1.1184
Kocaeli	4	1.6592	Edirne	12	0.6383	Uşak	25	0.3737	Amasya	37	0.0510	Çankırı	54	-0.3312	Batman		70	-1.1203
Antalya	5	1.5026	Yalova	13	0.6263	Burdur	26	0.3684	Kütahya	38	0.0198	Aksaray	55	-0.3671	Ardahan		71	-1.1384
Bursa	6	1.3740	Çanakkale	14	0.5999	Bilecik	27	0.3634	Elazığ	39	-0.0103	Niğde	56	-0.3761	Bingöl		72	-1.1920
Eskişehir	7	1.1671	Kırklareli	15	0.5923	Karabük	28	0.2916	Kırşehir	40	-0.0211	Tokat	57	-0.3821	Şanlıurfa		73	-1.2801
Muğla	8	1.0493	Adana	16	0.5666	Zonguldak	29	0.2758	Kırıkkale	41	-0.0687	Tunceli	58	-0.3892	Mardin		74	-1.3591
			Kayseri	17	0.5650	Gaziantep	30	0.2678	Malatya	42	-0.0785	Erzurum	59	-0.4327	Van		75	-1.3783
			Sakarya	18	0.5641	Trabzon	31	0.2218	Afyon	43	-0.0797	Kahramanmaraş	60	-0.4677	Bitlis		76	-1.4003
			Aydın	19	0.5597	Karaman	32	0.1864	Artvin	44	-0.1046	Ordu	61	-0.4810	Siirt		77	-1.4166
			Konya	20	0.5308	Samsun	33	0.1579	Erzincan	45	-0.1056	Gümüşhane	62	-0.4814	Şırnak		78	-1.4605
			İsparta	21	0.5272				Hatay	46	-0.1302	Kilis	63	-0.5733	Ağn		79	-1.6366
									Kastamonu	47	-0.1471	Bayburt	64	-0.5946	Hakkari		80	-1.6961
									Bartın	48	-0.1976	Yozgat	65	-0.6079	Muş		81	-1.7329
									Sivas	49	-0.2208	Adıyaman	66	-0.9602
									Çorum	50	-0.2405

Kaynak: İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003), DPT.

Not : Akdeniz bölgesinde yer alan iller koyu olarak belirtilmiştir.

Mersin ilinin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi ilçeler itibarıyla değerlendirildiğinde; 2004 yılı itibarıyla Mersin’in yalnızca bir ilçesi birinci derecede gelişmiş ilçeler grubunda bulunurken, 1 ilçesi ikinci derecede gelişmiş ilçeler grubunda, 7 ilçesi üçüncü derecede gelişmiş ilçeler grubunda ve 1 ilçesi de dördüncü derecede gelişmiş ilçeler grubunda yer almıştır. 2004 yılından sonra Mersin büyükşehir olmuş ve yukarıda verilen değerlendirme , yeni çalışma yapılmadığından 2004 yılındaki ilçeler itibariyle yapılmıştır. 2004 yılı itibarıyla toplam 10 ilçesi bulunan Mersin’in 3 ilçesi negatif sosyo-ekonomik gelişmişlik endeks değerine sahiptir.

Mersin ilinin ilçeler itibarıyla, toplam 872 ilçe arasındaki sosyo-ekonomik gelişmişlik sırası ve endeks değerleri aşağıdaki Tablo 184’de verilmiştir.

Tablo 184: İlçeler İtibariyle Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Durumu

İlçe Adı	Endeks	Gelişmişlik
		Grubu		Sırası
Merkez	3.35555	1		13
Tarsus	1.29431	2		77
Silifke	0.52395	3		179
Anamur	0.44577	3		198
Erdemli	0.29564	3		230
Bozyazı	0.14344	3		272
Çamlıyayla	0.00132	3		327
Mut	-0.03611	3		342
Aydıncık	-0.12373	3		388
Gülnar	-0.54569	4		621

Kaynak: DPT, “İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”, 2004.

6.3. İnsani Gelişme Endeksi (İGE) Açısından Mersin

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yapılan İnsani Gelişme Endeksi (İGE), üç göstergeye dayanan birleşik bir endekstir: Doğumda yaşam beklentisi ile ölçülen yaşam beklentisi, erişkin okur-yazarlık oranı (ağırlığı üçte iki) ve birleşik ilk, orta ve yüksekokul kayıt oranları (ağırlığı üçte bir) kombinasyonu ile ölçülen eğitim düzeyi ve kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla ile ölçülen yaşam standartları.

Birleşmiş Milletler’in uluslararası sıralamalarda kullandığı İGE göstergesi, bir süredir Türkiye’deki iller arasındaki gelişmişlik sıralamasını göstermek için de kullanılmaktadır. Dolayısıyla, Mersin ilinin gelişmişlik düzeyinin belirlenmesi ve Türkiye içindeki yerinin belirlenebilmesi açısından bu çalışmanın sonuçlarından da yararlanılmıştır. Türkiye’ye yönelik ve 2000 yılı verileri kullanılarak yapılan İnsani Gelişme Endeksi çalışmasının sonuçları aşağıda verilmiştir:

UNDP tarafından 2004 yılında yapılan İnsani Gelişme Raporu’nda gerek Türkiye geneli gerekse bölgeler bazında İGE değerleri verilmeyip, raporda yayınlanan İnsani Gelişme Endeks Tabloları, Türkiye’nin 81 iline yönelik insani gelişmenin göreli düzeyini karşılaştırmaktadır.

Ancak, bu çalışma kapsamında, iller bazında verilen İGE değerinden hareketle, illerin bölge nüfusu içindeki ağırlıkları dikkate alınarak, Düzey 2 bölgeleri bazında da İGE değerleri hesaplanmış ve bölgesel düzeyde karşılaştırmalar yapılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada illere yönelik İGE değerlerinin yanı sıra bölgesel düzeyde de İGE değerleri verilerek, illerin ve bölgelerin sıralamadaki göreli üstünlükleri vurgulanmaya çalışılacaktır.

2004 İnsani Gelişme Raporu’na göre, yüksek insani gelişme grubu içerisinde başta Kocaeli olmak üzere Yalova, İstanbul, Bursa, İzmir, Muğla, Sakarya, Bolu ve Tekirdağ illeri yer almaktadır.

Mersin ili, diğer Akdeniz Bölgesi illeriyle birlikte, orta insani gelişme grubunda yer almaktadır. 2004 İnsani Gelişme Raporu verilerine göre Mersin ilinin insani gelişmişlik endeks değeri 0.757 olup, bu değer ile Türkiye’deki tüm iller arasında 23. sırada bulunmatadır. İnsani gelişme endeksi açısından, düşük insani gelişme grubu içerisinde herhangi bir il bulunmamaktadır. Mersin ilinin yaşam beklentisi endeksi 0.694, eğitim endeksi 0.863 ve gelir endeksi 0.714 olarak belirlenmiştir.

Tablo 185: TR6 Akdeniz Bölgesi ve Mersin İli İnsani Gelişme Endeksi (2004)

Akdeniz Bölgesi İlleri	Yaşam Beklentisi Endeksi	Eğitim Endeksi	Gelir Endeksi	Cinsiyete Göre Endeks*	İGE Endeksi	İGE İl Sırası
Antalya	0.770	0.901	0.693	0.764 (16)	0.788	13
Mersin	0.694	0.863	0.714	0.743 (22)	0.757	23
Adana	0.656	0.884	0.714	0.742 (24)	0.751	24
Hatay	0.716	0.861	0.665	0.728 (29)	0.747	26
Burdur	0.670	0.887	0.683	0.735 (25)	0.746	28
Isparta	0.688	0.844	0.639	0.710 (42)	0.724	39
Osmaniye	0.655	0.853	0.589	0.689 (50)	0.699	52
Kahramanmaraş	0.590	0.806	0.625	0.670 (58)	0.674	60

(*) : Parantez içindeki değer. cinsiyete göre il sırasını göstermektedir.

Kaynak: İnsani Gelişme Raporu, 2004,UNDP

İllere ait İGE değerinden hareketle, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü’nce hesaplanan bölgesel İGE değerleri incelendiğinde, en yüksek İGE değerine İstanbul bölgesinin sahip olduğu ve bunu, Kocaeli ve İzmir alt bölgelerinin izlediği görülmektedir. TR62 Düzey 2 Bölgesi olarak (Adana, Mersin), 0.754 İGE değeriyle Düzey 2 Bölgeleri arasında 10. sırada yer almaktadır. TR62 (Adana, Mersin) Bölgesi, Düzey 2 bölgeleri arasında, eğitim endeksi açısından ise 11. sırada, GSYİH endeksi açısından 7. sırada ve yaşam beklentisi endeksi açısından ise 18. sırada yer almaktadır.

Tablo 186: Düzey 2 Bölgeleri Bazında İnsani Gelişme Endeksi

Düzey 2  Alt Bölgeler		Yaşam Beklentisi Endeksi	Eğitim Endeksi	GSYİH Endeksi	İnsani Gelişme Endeksi İGE Değeri	Kişi Başına Reel GSYİH Sıralaması - İGE Değeri
TR10- İstanbul		0.791	0.956	0.763	0.837	1
TR42- Kocaeli		0.798	0.927	0.770	0.832	-1
TR31- İzmir		0.787	0.940	0.759	0.829	0
TR41- Bursa		0.798	0.930	0.723	0.817	2
TR32- Aydın		0.787	0.885	0.710	0.794	3
TR51- Ankara		0.698	0.926	0.752	0.792	-2
TR22- Balıkesir		0.768	0.901	0.698	0.789	2
TR21- Tekirdağ		0.686	0.934	0.733	0.784	-3
TR61- Antalya		0.743	0.888	0.681	0.770	2
TR62- Adana, Mersin		0.674	0.874	0.714	0.754	-3
TR81- Zonguldak		0.689	0.885	0.687	0.754	-1
TR33- Manisa		0.737	0.847	0.663	0.749	0
TR52- Konya		0.714	0.838	0.654	0.735	1
TR83- Samsun		0.690	0.837	0.640	0.722	1
TRC1- Gaziantep		0.715	0.816	0.613	0.715	4
TR72- Kayseri		0.687	0.838	0.613	0.713	5
TR63- Hatay		0.659	0.839	0.637	0.712	-1
TR71- Kırıkkale		0.628	0.838	0.656	0.707	-5
TR90- Trabzon		0.684	0.808	0.614	0.702	1
TR82- Kastamonu		0.651	0.807	0.630	0.696	-3
TRB1- Malatya		0.647	0.799	0.617	0.687	-3
TRA1- Erzurum		0.617	0.788	0.578	0.661	1
TRC2- Şanlıurfa		0.683	0.665	0.580	0.643	-1
TRC3- Mardin		0.639	0.685	0.546	0.623	0
TRA2- Ağrı		0.589	0.731	0.511	0.611	0
TRB2- Van		0.619	0.665	0.509	0.598	0
Kaynak: İnsani Gelişme Raporu, 2004,UNDP Not: Bölgesel bazda İGE değeri hesaplamalarında, UNDP, Türkiye 2004, İnsani Gelişme Raporu verilerinden yararlanılmış ve illerin bölge nüfusu içindeki ağırlıkları dikkate alınmıştır.