Bu başlık altında araştırma sonuçlarına yönelik öneriler sunulmuştur.
Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında verilen eğitimin ve öğrencilere kazandırılan mesleki yeterliklerin iş piyasasının talepleri doğrultusunda olması sağlanmalıdır.
Yeni mesleki ve teknik okul ve kurumlarının yapılması ve bunların bünyesinde bölüm/program açılmadan önce bu uygulamadan etkilenecek kişilerin görüşleri alınmalıdır. Okul/bölüm/program yapımı ve açılmasından önce mutlaka çevre analizi yapılmalı, yerleşim merkezindeki nüfus hareketliliği ve yeterliği değerlendirilerek bu uygulamanın sonuçları dikkate alınmalıdır. Mesleki ve teknik eğitim kurumları, durumu uygun (ticaret, sanayi, çağ nüfusu ve gelişmişlik düzeyi) yörelerde yaygınlaştırılmalıdır.
Mezunların yarıya yakını, meslek liselerini ders araç gereç ve donanım olarak yetersiz bulmaktadır. Mesleki ve teknik eğitim kurumlarının başarılı olabilmesi için fiziki altyapı eksiklikleri giderilmelidir. Bu kurumlardaki araç, gereç, makine ve teçhizat eksiklikleri giderilmeli ve günün koşullarına ayak uydurması sağlanmalıdır.
Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında uygulanan eğitim programları çağın, çevrenin ve öğrencilerin gereksinimlerine göre hazırlanmalıdır.
Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında sunulan rehberlik hizmetleri geliştirilmeli, öğrencilere gerekli mesleki yönlendirme yapılarak ilgi, istek ve yetenekleri ile iş hayatının gereksinimleri doğrultusunda mesleki eğitim programlarına yönlendirilmelidir.
Öğrencilerin okula karşı ilgisini artıracak etkinlikler düzenlenmelidir.
Öğrencilerin meslekleriyle ilgili bilgi, beceri ve mesleki iş alışkanlığı kazanmalarına ve öğretim etkinliklerine daha fazla katılımlarına fırsat verilmelidir.
Bu okullarda görev yapan eğitici personelin mesleki yeterlikleri artırılmalı, gelişen teknolojiyi takip edebilmeleri ve kendilerini geliştirebilmeleri için hizmet içi eğitimler düzenlenmelidir. Bu okul yönetici ve öğretmenlerinin alanlarındaki güncel gelişmelere ayak uydurabilmeleri için düzenlenecek hizmet içi eğitim, iş piyasasının içinde ve zorunlu olmalıdır. (Örneğin; motor bölümü öğretmeni otomotiv sektöründe 6 ay-1 yıl arasında zorunlu eğitim almalı ve fiilen burada çalışmalı)
Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında güncelliğini yitirmiş olan programlar ya kapatılmalı ya da revize edilmeli, açılması gereken programlar için çevrenin koşulları göz önünde bulundurularak, merkezî idare okulların bu yöndeki isteklerini değerlendirmeli okul ve bölüm açılmasında yörenin ve iş piyasasının ihtiyaçları gözetilmelidir.
Mesleki ve teknik eğitim kurumlarına sektördeki güncel gelişmeleri yansıtacak bir yapının kurulması gerekmektedir. Bunun için e-mezun sisteminden yararlanılma yoluna gidilmelidir.
Mesleki ve teknik eğitim kurumlarının etkililiğinin belirlenmesi amacıyla yürütülen “mezun izleme” çalışmaları yaygınlaştırılmalıdır. Mezun izleme çalışmaları ile mesleki ve teknik eğitim kurumlarında öğrencilere kazandırılması amaçlanan yeterliklerin ne düzeyde kazandırılabildiği ortaya konulabilir. Bu konuda başvurulabilecek bir gösterge mesleki ve teknik eğitim kurumları mezunlarının ne kadarının öğrenim gördüğü alanda işe girdiğidir. İkinci gösterge de mezunların öğrenim gördükleri alanda bir yükseköğretim programına yerleşme durumudur.
Yükseköğretime olan taleplerin karşılanması için sınavsız geçiş hakkının yaygınlaştırılarak devam ettirilmesinin yanında mezunları alanlarındaki ilgili (mühendislik, mimarlık, iktisat, işletme, muhasebe vb) lisans programlarına da geçişlerini teşvik edici tedbirler alınmalıdır. Öğrencilere üniversiteye girişte uygulanan kat sayısının düşük tutulmasından kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesi için yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Meslek liselerinde okutulan genel kültür dersleri, öğrencileri yükseköğretime hazırlamada; teorik ve seçmeli meslek dersleri, öğrencileri iş hayatına hazırlamada daha yeterli hâle getirilmelidir.
Meslek liselerinde uygulanan eğitim programlarının iş piyasasının ihtiyaçlarına uyun hâle getirilmesi için, Sivil Toplum Kuruluşları ve iş piyasasının mesleki eğitimin her kademesinde söz sahibi olacağı katılımcı bir yönetim anlayışı getirilmelidir.
İş bulan mezunların birçoğunun kısa zamanda ve tanıdık yardımıyla iş bulduklarından başlıca görevi bu konu olan İŞKUR’un görev, yetki ve işlevini düzenleyen önlemlerin alınması gerekmektedir.
İş bulan mezunların yarıya yakını asgari ücret ve/veya altında kazanç elde etmektedirler. Mezunların aldıkları eğitimin iş hayatının taleplerine tam olarak uyuşmamasından dolayı ülkemizin ihtiyacı olan ara kademe eleman ihtiyacı tam olarak karşılanmamakta ise de çalışan mezunların kazanımlarının istenen seviyede olmadığı görülmektedir. İşverenin ücret belirlemedeki kriterinin başında verimli çalışmanın geliyor olması, bu okullarda verilen eğitimin kalitesinin artırılması ve nitelikli eleman yetiştirilmesi ile mezunun aldığı ücretinde artışına neden olacağı görüldüğü için, verilen eğitimin kalitesinin ve niteliğinin bu doğrultuda yükseltilmesi gerekmektedir. Çünkü, işveren nitelikli elemana iyi ücret vermektedir.
İlköğretim öğrencilerine gerekli mesleki rehberlik ve yönlendirme yapılmalı ve öğrencilerin ilgi, istek ve kabiliyetlerine göre okul/bölüm/program seçmeleri sağlanmalıdır. Bununla beraber, ortaöğretim kurumlarının 9’uncu sınıf ders programında yer alan Tanıtım ve Yönlendirme Dersinin etkin olarak konunun uzmanları tarafından verilmesi sağlanmalı ve öğrenciler ile aileleri meslekler ve mesleki eğitim veren kurumlar hakkında bilgilendirilmelidir.
Okullar çevre (STK, işveren, veli, diğer eğitim kurumları, öğrenciler, yerel yöneticiler, vb.) ile iş birliğine giderek okullarını ve okullarında uygulanan programların tanıtımını yaparak çevrenin her türlü desteğini almalıdır.
