Mezolit (o’rta tosh) davri

Xiva xonligining tashkil topishi va uning ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli. Xiva xonligi 1511 yilda tashkil topgan Uning birinchi xoni Elbarsxon edi. Xiva xonligi o’zbek davlatchiligi tarixnda muxim urin egatlagan. Xiva xonligida shayboniylar sulolasidan keyin kungirotlar sulolasi xukmronlik kiladi bu sulola Xivada 1920 yilga kadar mavjud bulgaN^Urta Osiy Shayboniyxonlar xukmronligi davrida ikki asosiy yer egaligi davlati: poytaxtiUrganch bulgan Xiva xonligi va poytaxti Samarkand bulgan Movarounnaxr davlati vujudga keldi. Biroq XVI ayerdayok ancha-muncha kudratta ega bulgan xonlar Buxoroda yashashni afzal bilar edilar. Shuning uchun xam XUL ayerda Movarounnaxrga kiruvchi xududlar yangi nom bilan Buxoro xonligi deb atala boshlangandi. Samarkand uning tarkibiy kismi bulib kolgan edi. 1505 yiln Shayboniyxon kush i nl ar i Xorazmni bosib oldi. Xokimiyatga o’zbek sulolasining Shayboniylarga kushilmagan shaxobchasi keldi. Shu vaktdan boshlab musta kil Xiva xonligi tashkil topdi. Xiva xonligi tarkib i ga Xorazmdan tashkari Mangishlok xavzasi, Balxon togi, Dexiston, Uzboy va Shimoliy Xuroson yerlari xam kirar edi. Bu yerlarda asosan turkmanlar yashar edilar. Xiva xonligining axolisini asosan o’zbeklardan tashkil topib, ular dexkonchilik va xunarmandchilik bilan shugullanishardi.

Kaufmanning Buxoroga yurishi Samarqandning zabt etilishi. Bizga ma'Iumki CHor Rossiyasi Toshkent, Xujand, Jizzaxni bosib olgach asosiy yurishni Samarkandga boshladi. Bu yurish 1868 yil I CHuponota tepaligida bulib ugadi. Bu joyda Amir Muzaffar bilan Fon Kaufman uchrashadi. 1868 yili 1 - mayda Samarkand olinadi. SHundan keyin, 1864 y. 22 sentyabrida CHimkent, 1865 y, Toshkent, 1866 y. Xujand va Jizzax -bosib olinib, barcha bosib olingan erlar birlashtirilib, 1867 y. Turkiston general- gubernatorligi va xarbiy okrugi tashkil kilindi. 1868 y. general-gubemator kilib tayinlangan Kaufman Buxoro amirligiga karshi uruslini davom ettirib, shu yili Samarkand va Kattakurgonni egaliadi, amir kushinlarini Zirabulok dashtlarida maglubiyatta uchratdi. 1868 y.ning 23 iyunida Buxoro va Rossiya urtasida sulx shartnomasi tuzilib, Rossiya kushinlari tomonidan bosib olingan erlar Turkiston general-gubernatorligining Zarafshon okrugiga kiritildi.

"Yangi iqtisodiy siyosat" ga o'tish. Dunedagi barcha mustamlakachi davlatlar singari shurolar davlati xam Uzb-ni uzining xom ashyo elkazib beruvchi ulkasiga aylantirish siyosatini yuritdi, ogir sanoatni rivojlamirishga ataylab yul bermadi. Urushdan Uzb-n butunlay xoldan toyib, xar tomonlama kiyinchiliklar girdobiga botgan xolla chikdi. Sovet davlati xech kanaka yirik sanoat korxonasinn Uzb-da kurmadi va kurish i xam mumkin emas edi. Uzb-n tutgoogida kurilgan va ma'lum darajada axamiyatlirok bulgan sanoat korxonalarming 30 foizi Ittifok tasarrufida, 60 foizi ittifok-respublika tasarrufida bulib, batamom Markazga buysunar edi. Fakat Ю foizgina sanoat korxonasi bevosita Uzb-ga buysungan va resp-ka iktisodietida xal kiluvchi urin tutmagan. 1946-1985 yyillarda Uzb-da elektroenergiya sanoati rivojlantarildi. Engil vaozi- ovkat sanoatining bir kator korxonalarnp kurnlib ishga tushirildi. Uzb-da shurolar xukumatining rang va kora metallurgiya, kumir ishlab chikarish, gaz va neft maxsulotlarini kazib chikarish, transport va al oka tarmoklarini rivojlantirish, kapital kurilishi xam da shaxarsozlik kabi soxalarga e'tabor berganligi tutrisida keragidan ortikcha ezilgan. Xullas, sovetlar davrida Uzb-n ogir vaziyatga tushib koldi. Resp-dan chetga chikarilaetgan maxsulotning 2\3 kismi xom ashe xissasiga tugri keldi. Uzb-ga chetdan keltirilaetgan narsaiaming 60 foizini esa mashminalar, asbob-uskunalar, epgil sanoat va ozik-ovkat sanoati maxsulotlari tashkil etdi. Mi dlin nafsoniyatga katti к tegadigan jumbok kuzga erkin tashlanib koldi. Resp-ka uzi ter tuki b etishtiradigan va Markazga etkazib beradigan juda kimmatli xom ashe maxsulotlari - paxta, nitron, kaprolaktam va boshkalami uzida tayer maxsulot tarzida ishlab chikarish imkoniyati bulmaganligndan, uni tayer maxsulot tovarlam shaklida bir necha barrobar kimmat narxJarda Markazdan sotib olishga majbuo bulli. Natijada xaet uchun goyat zarur va kimmatli xom ashelami ishlab chikaraetgan Uzb-n bu maxsulotlarni etishtirishda foyda emas, zarar kurdi.