Microsoft Word Ishlab chiqarish iqtisodiyoti doc

max
/(a·l·h·g
0
·K
0
) , 
bu yerda: Zmax - ombor zapasini maksimal normasi, (t.kg); a - yacheyka 
kengligi, m; l - yacheyka uzunligi, m; h - yacheyka balandligi, m; g
0
- 
materiallarning og’irligi, t/m
2
; K
0
– hajmini to’ldirish koeffisiyenti. 
Stellajlarda dastlab saqlanadigan detallar uchun yacheykalar soni 
zapasdagi detallar soni bilan yacheyka razmeri esa ularning o’lchamlariga 
bog’liqdir. 
So’ngra, yacheykalar sonini bitta stellajdagi yacheykalar soniga bo’lish 
orqali zaruriy stellaj miqdori hisoblanadi. Ombor foydali sathi quyidagicha 
hisoblanadi: 
S
n
 = A
1
 
. 
n
st
 , 
bu yerda: A - stellaj eni, m; l - stellaj uzunligi; n
st
- stellajlarning zaruriy 
miqdori. 
Maishiy xizmat sifati minimum muddatlarda, buyurtmachi soniga qulay 
shaklda va yuqori xizmat ko’rsatish madaniyati asosida ishlab chiqarilgan 
mahsulotning texnik hujjatlari, standartlar hamda buyurtmachi talabiga mos 
kelish qobiliyatidir. 
Maishiy xizmatlar (ishlab chiqarilgan mahsulotlar) sifatiga ta`sir 
ko’ratuvchi omillar: ishlab chiqarishning ixtisoslashuvchi; korxonaning texnik 
ta`minlanganligi; progressiv texnologik jarayonlarni qo’llash; ishlab 
chiqarishni tashkil etishning progressiv usullarini qo’llash; mahsulotni ilmiy 
tashkil etish; qo’llanadigan material va zapas qismlarning sifati; material 
texnik ta`minoti; ishlab chiqarishning maromliligi; ishlab chiqarish 
madaniyati; texnik nazorat ishlarini tashkil etish. 
 
4.9 Korxonalarda transport xo’jaligini tashkil etish 
 
Korxonadarda transport xo’jaligini ahamiyati va vazifalari
. Ishlab 
chiqarishni va xizmat ko’rsatishni tashkil etish transport vositalari bilan uzviy 
bog’liqdir. Chunki, har qanday ishlab chiqarish jarayonida turli xil uzatish, 
yuklash -tushirish, materiallarni tashish kabi transport operasiyalari mavjud 
bo’ladi. Ba`zi bir korxonalarda, masalan, ximiyaviy tozalashda mahsulotlar 
transportirovkasi barcha xarajatlarning 30-40% ni tashkil etadi. Shuning 
uchun ham korxonalarda transport xo’jaligi ishni samarali tashkil etish, 

---

111
yuqori unumli, avtomatlashtirilgan transport vositalarini joriy etish eng asosiy 
vazifalar qatoriga kiradi. 
Uzatish jarayoni – yuklarni geometrik shakli, o’lchovlari va fizik-
ximiyaviy xususiyatlarini saqlagan holdagi bir joydan ikkinchi joyga 
ko’chirish operasiyalari yig’indisi tushuniladi. 
Transoprtirovka jarayoni esa yukni yuklagan joydan talab etilgan 
joygacha ma`lum bir marshrut bo’yicha eltish operasiyalarining yig’indisidir. 
Yuklar tarsportirovkasi va uzatish jarayoni quyidlagilarni o’z ichiga 
oladi: material, xom-ashyo, yoqilg’i, yarim fabrikatlarni tashqaridagi 
tashkilotlardan korxona omborxonasiga keltirish; omborxonadan sex 
(uchastkalar)ga uzatish; detal va bo’g’inlarni, materiallarni bir ish joyidan 
ikkinchi ish joyiga kuzatish, yuklash, taransportirovka va tushirish 
operasiyalarini bajarilishi jarayonida yarim fabrikat va mahsulotlarni saqlash. 
Korxonalarda texnika va texnologiyani rivojlanishi va ular ish 
faoliyatini takomillashi natijasida ishlab chiqarish jarayonlarini kompleks 
mexanizasiyalashtirish, avtomatlashtirish, zavod ichki transport xo’jaliklarini 
to’xtovsiz va bir me`yorda ishlab turishi kabi muhim omillar samarasini 
oshiradi. 
Hozirgi davrda ishlab chiqarish korxonalarida transport xo’jaliklari 
quyidagi muhim vazifalarni bajaradi: 
1. asosiy va yordamchi sex va uchastkalarni moddiy texnika bilan ta`minlash; 
2. yuklarni ortish tushirish va tashish jarayonlarini mexanizasiyalashtirish; 
3. transport vositalaridan unumli foydalanish, transport xo’jaligida band 
bo’lgan ishchilarning mehnat unumdorligini doimo o’stirib borish bilan birga 
sarf xarajatlarni kamaytirish; 
4. texnologiya jarayoni va transport xizmati o’rtasidagi o’zaro uzviy aloqani 
tashkil etish va ta`minlash.