Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Değerlendirme İtikadî esasların ortaya konulması ve yorumlanması, ayrıca takip edilecek metot açısından, kurucusu Eş‘arî'den çok müntesiplerine ait bir mezhep olarak değerlendirilmesi gereken ve kurucusu adına geliştirilip sistemleştirilen Eş‘arîyye'nin en belirgin özelliği, 5/11. yüzyıldan günümüze kadar Ehl-i Sünnet'i en geniş çerçevede temsil eden bir kelâm ekolü olmasıdır. Bazı Selefiyye âlimlerince bu mezhebin Ehl-i sünnet dışında bid'atçı bir mezhep olarak tanıtılması ilmî bir temele dayanmaz. Zira akaidin yanı sıra, fıkhî ve ahlâkî cephesiyle İslâm dininin yozlaşmadan günümüze kadar ulaşmasında Eş‘arîyye'nin hizmetleri inkâr edilemeyecek derecede açıktır. Eş‘arî itikadî esasları belirlerken Ahmed İbn Hanbel'den faydalanmış, nakli akılla desteklerken de İbn Küllâb, Muhâsibî ve Kalânisî gibi âlimlerin doğrultusunda bir çizgi takip etmiş; ancak kendine has bir kelâm sistemi de kurmuştur. Onun sistemi Ehl-i Sünnet ilm-i kelâmının bir mektebi haline gelmiş, kendisinden sonra bazı değişikliklerle İbn Fûrek, Bâkıllânî, İsferâyînî, Abdülkâhir Bağdâdî, Cüveynî, Gazâlî, Ebû Bekir İbnü'l-Arabî, Fahruddin Râzî, Seyfüddin Âmidî, Adudüddin Îcî, Seyyid Şerîf Cürcânî, Sa’düddin Teftâzânî gibi büyük kelâmcılar tarafından geliştirilerek günümüze kadar devam ettirilmiş ve neticede kelâm, metot açısından Eş‘arî'yi büyük ölçüde aşan bir noktaya ulaşmıştır. Şâfıî ve Mâlikî âlimlerinin çoğunluğu, Hanbelî ve Hanefî âlimlerinin ise küçük bir kısmı, Eş‘arî’nin görüşlerini benimsemişlerdir. Aksine bazı iddialar bulunsa da Eş‘arîyye, her asırda Mâtürîdiyye'den sonra en çok Müslüman nüfusu bünyesinde toplayabilen bir mezheptir. Eş‘arîyye'ye ait eserler geleneksel Sünnî çevrelerde halen ders kitabı olarak okutulmakta, Sünnîliğin temel referans kitapları olarak kendilerinden yararlanılmaktadır. Nakille akıl ilkeleri arasında denge kurmaya çalışan Eş‘arîyye'nin teşbihle tenzih arasında bir çizgide seyrettiği kabul edilmekte birlikte, bunun her meselede gerçekleştiğini söylemek zordur. Özellikle müteahhirîn devrinde felsefî kültürün etkisiyle mezhepte akılcılık ağır basmasına rağmen; illiyyetin inkârı, kulların fiilleri, teklîf-i mâ lâ yutak ve husun-kubuh meselelerinde olduğu gibi akılla nakil arasında başarılı bir 80 uzlaşmanın sağlandığı söylenemez. Bunda, Eş‘arîyye'nin, nakli ihmal edip akla haddinden fazla görev yükleyen Mutezile’ye ve İslâm filozoflarına tepki olarak ortaya çıkışının etkili olduğu muhakkaktır. Sanki Eş‘arîler, ölçüsüz akılcılık fırtınası karşısında nakli, sığınacak bir liman olarak görmüşlerdir. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|