onun gələcək vəziyyətinin əsasını müəyyən edir. M.Porterin yanaşması K.Endryusun
ideyasının özünəməxsus inkişaf etdirilməsidir. Burada həmçinin mahiyyətcə söhbət
müəssisənin daxili vəziyyəti ilə xarici mühitin dəyişilməsi arasında ən yaxşı
M.Porterin fikrincə sahədə vəziyyəti müəyyənləşdirən beş rəqabət qüvvəsi,
yəni satıcının bazar hökmranlığı, istehlakçının bazar hökmranlığı, sahə rəqabətinin
intensivliyi, yeni iştirakçılardan gələn təhlükələr gələn, məhsul və xidmətlərdən
36
Bennis və Neymusanın yanaşması təşkilatın gələcək vəziyyətini perspektivdə
lider və biznesin inkişaf imkanlarını görməsi kimi, sahibkarın bacarığının təzahürü
kimi, yəni xüsusi incəsənət növü kimi təqdim etməsinə əsaslanır.
Strateji idarəetmə nəzəriyyəsinin inkişafında Prolad və Q. Xmelin
“Korporasiyanın fərqli xüsusiyyətləri” əsəri mühüm töhfə oldu. Bu əsrdə faktiki
təşkilatın gələcək vəziyyətinin müəyyənləşdirilməsinə tədricən yeni yanaşmalar əks
olunmuşdu.
Hazırkı vaxtda bu yanaşma menecerlər və idarəetmə sahəsində problemləri
üzrə tədqiqatçılar tərəfindən çox müsbət dəyərləndirilir. Bu yanaşma təşkilatın
gələcək vəziyyətini elə səviyyədə görməyi nəzərdə tutur ki, bazarda və biznesdə
tanıdan, investorlar üçün cəlbedici edən və rəqiblərin təsirindən kifayət qədər qoruya
bilən onun xüsusi, fərqli qabiliyyəti olsun. Bu zaman strateji idarəetmə prosesi fərqli
qabiliyyətin inkişafına istiqamətlənmiş proses mənasını daşıyır.
Biznesin strateji planlaşdırılmasında və idarə edilməsində müxtəlif klassik
modellərdən istifadə olunur (cədvəl 2).
BCG modeli Boston Consultinq Group Konsaltinq şirkətinin mütəxəssisləri
tərəfindən aparılan tədqiqat işinin məntiqi tamamlanması sayılır. Səkkiz sənaye
sahələrinin 24 əsas məhsul növləri istehsal edən müxtəlif şirkətlərin fəaliyyətinin
öyrənilməsi prosesində belə empirik faktı müəyyənləşmişdi ki, istehsalın həcmini 2
dəfə artırarkən məhsul vahidinin istehsalına dəyişən xərclər 10-30 faiz azalır.
Həmçinin müəyyən edilmişdir ki, istənilən bazar seqmentində bu meyl müşahidə
olunur. Bu fakt belə bir nəticə çıxarmağa əsas verir ki, dəyişən xərclər işgüzar
müvəffəqiyyətin əsas amillərindən biridir və bir şirkətin digər şirkətlə müqayisədə
rəqabət üstünlüyünü müəyyən edir.
BCG modelində əsas diqqət firmanın pul axınlarına yönəldilir, hansı ki ya ayrı-
ayrı biznes əməliyyatlarının fəaliyyətinə yönəldilir, ya belə əməliyyatların nəticəsində
37
yaranır. Gəlirlərin, yaxud pul məsrəflərinin səviyyəsi bazarın artım tempindən və
həmin bazarda firmanın nisbi payından güclü funksional asılılıqda yerləşir.
Dostları ilə paylaş: