Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

1.7.1. S h a x s i y k o m p y u t e r l a r n i n g ich ki a p p a r a t l i v o s it a la ri.
Mik ro pro tsess or (MP). Mik ro pro tsess or SHK ning mar kaziy bloki boTib, u 
mashin aning barcha bloklari ishini boshqarish ham da axborot ustida arifmetik va 
mantiqiy amallarni bajarish uchun m o ’ljallangan.
T iz im li s h in a . 
Tizimli shina - kom pyuterning asosiy interfeysli tizimi b o ’lib, u 
kompyuterning barcha qurilmalari orasidagi o ’zaro ulanishni va aioqani t a ’minlaydi.
T iz im li s h in a q u y i d a g i l a r n i o ’z ich iga ol adi:
• qiy m atlarning kodli shinasi (Q K SH ), u operand sonli kodining (m ashin a s o ’zi) 
h a m m a razryadlarini parallel uzatish uchun simlar va ulash sxemalarini o ’z ichiga 
oladi;
• adresning kodli shinasi (A K S H ), u asosiy xotira yacheykalarining va tashqi 
qu rilm a kiritish/chiqarish portlarining adreslari kodining h a m m a razryadlarini parallel 
uzatish uchun simlar va ulanish sxemalarini o ’z ichiga oladi;
78

---

• k o ’rsatmalarning kodli shinasi (K K SH ), u mas hinaning h a m m a bloklariga 
k o ’rsatmalarni (boshqaruvchi signallarni, im p u l’slarni) uzatish uchun simlar va 
ulanish sxemalarini o ’z ichiga oladi;
• ta ’minot (tok) shinasi, u en e rg o ta ’minot tizimiga SHK ning bloklarini ulash 
uchun simlar v a ulanish sxemalarini o ’z ichiga oladi.
Tizimli shina axborotni uchta y o ’nalishda uzatilishini t a ’minlaydi:
I . Mikroprotsess or bilan asosiy xotira orasida: (b o g ’ lanishlar ketma-ketliklari);
2. Mikroprotsessor bilan tashqi qurilmalarning kiritish/chiqarish portlari orasida;
3. Asosiy xotira bilan tashqi qurilmalarning kiritish/chiqarish portlari orasida 
(xotiraga bevosita m urojaat qilish rejimida).
A s o s i y xoti ra. 
Asosiy xotira (A X ) m a ’lumotlami saqlash va mas hinaning 
boshqa bloklari bilan m a ’lumotlami almashish uchun m o ’ljallangan. A X ikki xil 
eslab qoluvchi qurilmani o ’z ichiga oladi: doim iy eslab qoluvchi qu rilm a (D E Q Q ) va 
tezkor eslab qoluvchi qurilma (T E Q Q O X Q ).
D EQ Q (R O M -R ead Only M em ory ) o ’zgarmaydigan dasturli va m a ’lum otnoma 
axborotlarini saqlash uchun m o ’ljallangan; o ’zida saqlanayotgan m a ’lumotni faqat 
tezkor o ’qish imkonini beradi (D E Q Q dagi axborotni o ’zgartirish mumkin emas).
T E Q Q
(R A M -R andom
Access 
Mem ory) 
SHK 
joriy 
vaqt 
oralig ’ida 
bajarayotgan, bevosita axborot, hisoblash ja rayonida qatnashayotgan m a ’lumotlami 
(dasturlar va m a ’lumotlami) tez yozish, saqlash va o 'qis h uchun m o ’ljallangan.
Asosiy xotiradan tashqari, SHK ning tizimli platasida energiyaga b o g ’liq 
b o ’lmagan C M O S RAM (C om plem entery Metall - Oxide Sem iconductor RAM ) 
xotira ham mavjud b o ’iib, u doim o o ’zining akkumulyatoridan ta ’minlanadi; unda 
SHK ning apparatli joylashishi (kom pyute rd a bor b o ’lgan ham m a apparatura) 
t o ’gTisidagi m a ’lumot saqlanib, bu joylashish tizimi har safar ulanganda tekshiriladi.