Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

1 
1 ! ustanovka na vxode RA I sostoyaniya « 1»
200 
0 ! postupleniyana vxodRAl signal «0»
1000 
1
/ 
perexod signal a na vxode RA1 v «1»
1000 
0 ! povtornaya podacha nulevogo signala
Ta’ sir fayli bir necha holatlardan tashkil topgan bo’ lib ularga STEP parametri 
beriladi. U holatni taminlanib turish sikli sonini aniqlab beradi. U bir vaqtning
295

---

o’zida M K har xil chiqish turi uchun signal uzatadi. Ta’sir faylida M K ni xohlagan 
chiqishini ko’ rish mumkin. Izohlarni ko’rish uchun «!» belgisi ishlatiladi.
8.4.4. Apparat vositalarini qurish va ishga tushirish.
MK asosidagi apparatni avtonom (o’ z-o’ zini boshqarish) ishga tushirish ko’p 
razryadli adres magistral holatini boshqarish va ma’ lumotlarni tashqi resurslarini 
periferiya qurilmalariga uzatishini to'g’riligini ko’rsatishi kerak. Yopiq arxitekturali 
MK mikrokontrollemi ichki qismidan yaratilgan funktsiyalarni uzatish uchun 
xi/.mat qiladi.
Shuning, uchun qurilayotgan kontroller kam sonli perH'eriyaga ega bo’ ladi. 
! 4;ir orasida almashinislini tashkil etish uchun ketma-ket intcrfcvs ishlatiladi.
8.4.5. Programma ta'inm otini qurish va ishga tushirish.
Programma ta’ minotini lekshirish va ishga tushirish uchun programma 
simulyatori ishlatiladi. Programma simulyatori yaratilgan programmani programm- 
logik turli MK da bajarilishini ta'minlaydi. Programma ta’ minoti bir oilaga mansub 
MK uchun mo'ljallanib bepul (komplekida) tarqaiikidi.
MK turini tanlash uchun simulyator konfiguratsiya menyusiga qarab amalga 
oshiriladi. Bunda ISP ishi. hamma kirish'chiqish portlari. uzilish va boshqa 
pcrelcriyalar modeilashtiriladi.
Xotira kartasi simulyatorga aMomatik >uklanadi. Simulyatorga programmani 
\uklab fouialanuvchi uni qadamma-qadam yoki to'Iiq rejimda ishga tushirish. 
shartli va shansiz to’MasI) miqtalarini berish. xotira yachcykalaridagi va MK 
simuhatori registlaridagi ma'lumotlarni erkin o'zgarish va boshqarishini amalga 
oshirishi mumkin.
8.4.6. Apparat va programma vositalarini birgalikda ishga tushirish 
metodi va vositalari.
Apparat va prgramma vositalarini birgalikda ishga tushirish eng qiyin 
masalalardan bo'lib. buning uchun instrument vositalaridan foydalaniladi. Asosiy 
ishga tushirish qurilma vositalariga quvidagilar kiradi:
« ichki sxemali emulyator;
* rivojlantirish platalari:
* ishga tushirish monitorlari:
* P/л (DXQ) emulyatorlari.
Ichki sxemali emulyator 
real sxemada M K ni almashtirish imkonini 
beruvchi programm-apparat vositasi hisoblanadi. Ichki sxemali emulyatorni 
kechiktiriIgan sistema bilan birlashishi maxsus emulyatsiyaiangan boshli kabel 
orqali bajariladi. U MK o ’rniga ulanadi.
Agar kechiktirilgan sistemadan MK ni oiib tashlash mumkin bo’ lmasa 
emulyatorni faqatgina agar shu mikrokontroller ishlash rejimiga ega bo’ lib, uning 
hamma chiqishlari 3-holatda bo’ lsa ishlashi mumkin.
296

---

Bu holda emulyatomi ulash uchun maxsus klipsu-adapter ishlatilib, u 
emulyatsiyalanayotgan M K kirishlariga to’g’ ridan-to’g’ri ulanadi.
R ivojlantirish platalari - elektron qurilmalarni qurish konstruktori 
hisoblanadi. U standart pereferiya qurilmalari va M K o’matilgan bosma plata 
hisoblanadi. Bundan tashqari unda tashqi kompyuter uchun aloqa kanali sxemalari 
o’ matilgan. Bunga qo’ shimcha qilib foydalanuvchi plataning bo’ sh joylariga boshqa 
kerakli qurilmalarni o’matishi mumkin. Ba’zi hollarda firma tomonidan yaratilgan 
qo’ shimcha qurilmalar ta k lif qilinadi. Misol uchun PZU, OZU, JKI - displey, 
klaviatura, ATSP, va b. qulaylik uchun rivojlantirish platasiga qo’shimcha ishga 
tushirish monitori ham qo’ llaniladi. Amalda ishga tushirish monitori 2 x il bo’ ladi.
1. 
tashqi shinaga ega M K uchun ishga tushirish monitori
2. 
tashqi shinaga ega bo’lmagan M K uchun ishga tushirish monitori.
1 - holda ishga tushirish monitori PZU mikrosxemasi ko’rinishida uzatiladi, u 
maxsus portga ulanadi. Platada yana foydalanuvchi programmasi OZU va tashqi 
kompyuter uchun aloqa kanali bo’ ladi.
2 - holda rivojlantirish platasida qo’shimcha plata bo’ iib, u tashqi kompyuter 
orqali boshqarilib M K ni ichki PZU sini programmalashtirish uchun xizmat qiladi. 
Bunda monitor programmasi foydalanuvchi kodi orqali M K DXQ siga osongina 
yuklanadi. Programma maxsus tayyorlangan bo’lishi kerak, chunki undagi mahsus 
joylarga programma osti yuklanishi kerak.
Programmani qayta yozish uchun DXQ o’chirilib, programma qaytadan 
yoziladi. DXQ emulyatorlari - kechikkan sistemada DXQ ni joylashtirishga 
ishlagan programma-apparat vositasi bo’ iib, u tashqi kompyuterning standart aloqa 
kanali 
orqali 
programma 
yozishi 
uchun 
mo’ ljallangan. 
Bu 
DXQ 
si 
programmalashda bir necha siklini bartaraf qiladi.
DXQ emulyatori faqat M K programmasini tashqi xotiraga murojaat etishini 
ta’minlaydi. Bu qurilma qiyinligi va tannarxi bo’yicha rivojlantirish platasiga 
o’xshash bo’ iib, ularning eng katta yutug’ i - universalligidadir.
DXQ emulyatori barcha M K turi uchun ishlatilishi mumkin. Apparat va 
qurilmalarning real vaqt masshtabida birgalikda ishga tushirish bosqichi tamom 
bo’ ladi, qachonki sistemani barcha algoritmlari qadamma-qadam bajarilsa. Bosqich 
oxirisida programma programmator orqali elektr energiyaga bog’ liq bo’ lmagan 
xotiraga ko’chiriladi va kontrollerni ishi emulyator ishtirokisiz tekshiriladi.
8.5. Pic seriyali m ikro kon tro llerla rni maxsus funktsiyalari va buyruqlari.
8.5.1. Pic M K i maxsus funktsiyalari.
PIC16F8X guruhiga mansub mikrokontrollerlar tizim imkoniyatlarini 
kengaytirishga narxni minimallashtirishga, bosma komponentlarni chiqarib 
tashlashga, minimal energiya iste’molini va kodni himoyalashni ta’ minlashga 
mo’ljallangan maxsus vazifalar to’plamiga ega. PIC16F8X mikrokontrollerlarining 
quyidagi maxsus funktsiyalari mavjud:
- nolga keltirish;
- st/y taymer;
- kamaytirilgan energiya iste’moli rejimi;
297

---

- generator turi tanlovi;
- identifikatsiya bitlari;
- sxema tarkibiga kiruvchi ketma-ket dasturlash;
PIC16F8X va nolga keltirish variantlari orasida quyidagi farqlar mavjud;
- manbani yoqishdagi nolga keltirish;
- tashqi signal bo’yicha noiga keltirish /MCLR normal ish holatida;
- tashqi signal bo'yicha nolga keltirish /MCLR, SLEEP rejimida;
P1CI6FSX guruhiga mansub M K da manbani ulash bo’yicha nolga keltirishni
amalga oshirish uchun manbani ulovchi o’ rnatilgan detektor ko’ zda tutilgan. 
Manbani o’ rnaUivchi taymer (PWRT). qachonki manbadagi kuchlanish sathi
1.2...1.8V atrofida bo'lsa. vaqt hisobotini boshlaydi. Agar (o'.xlalish 72ms ga vaqin 
bo'lsa. kuchlanish nominal qiymatga yetadi va boshqa taymer ya'ni kvartsli 
geneneraiomi siabil ushlashda to’ xtnlishni shakllamiruvchi generatorni ishga 
tushiruwhi taymer ishga tushadi. Konfiguratsiyaninii shakllanayotgan biti ko'rilgan 
laymerda manba oTiuuili.shinsng tn'xialishiga yo’ i qo'yadi yoki uni taqiqlaydi. 
ishga iushirishning to'xialishi kristall namunalari. manba va haroratga qarab 
o'/garishi miimkiu. Generatorni barqarorlashtirishda qo'yilgan taymer. generator 
i?hga tiisligandan sung 102-1 ta impulsni hisoblaydi. Kvartsli generator ushbu vaqt 
ichida 
rejimi;a 
chiqadi. 
To'xtalishda 
RC 
generatorlari 
qo'llanilganda 
barqaiormshtirish vaqti qo'llanilmaydi. Agar /MCLR-' signal past holda uzoo 
ushlanib turs.i (hamma lo'xtali.shlar vaqtdan uzoqroq), u holda /VICLR./ signal 
>aqori holatga o'tishi bilan dastur darho! ishga tushadi. Bu bir ncchta PIC 
l-oiUiolleilarivii barchasi uchun umumiy- bo'lgan /MCLR/ signal vositasida sinxron 
tar/d;i ishga tushirish /rain' bo'lgan bollarda qo'llaniladi.
P IC i6 F 8 \ guruhidagi mikrokontrollerlar o’ matilgan WDT himoya taymeriga 
egadir. l ! yuqori chidamlilik maqsadida o'zining o'rnatilgan RC generatori orqali 
ishlaydi va SLEEP buyrug'ini bajarish bilan bog'liq bo'lgan asosiy generator 
to'xtagan holda ham