Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

Iz o h la r
Programmalovchi izolilar maydonidan mantiqiy tashkil etish programmasini 
matnli yoki simvoili tushuntirish uchun foydalanish mumkin. Izohlar maydoni har 
qanday simvolni qabul qila olmaydi.
Izohlar har doim (* yoki ;) simvollari bilan boshlanishi kerak. Izohlar o.xirida 
esa bir nechta "probel" tashlanishi kerak.
8.2.3. M PASM va utilitlarda qo’ llaniladigan fayllar kengavtmasi.
Skunat saqlash bo'yicha foydalaniladigan fayllar kengaytmasini vazifasi 8.4- 
jadvalda keltirilgan.
Fayllar kengaytmasi va vazifalari 
8.4-jadval
K iiigavtnia
Vaz.itasi
.ASM
M P A S M assembleri uchun kirish la v li --source name>.ASM
•OBJ
M P A S M dan o b 'e kl kodini s iljitu v c h i chiqish la v li .()B.i
.L S I
E R R
.M A P
(jen eratsiyalanuvchi M P A S M assembleri voki M P I.IN K dan listineni 
chaqiruvchi fay! .L.ST 
M P A S M ning x a to likla rin i chiqaruvchi la v li .I-RR 
M P A S M dan xotirani taqsimlash fa yln i chiqaradi. .M AP
.H E X
O b 'e kt kod in ing chiqish fayli M P A S M dan 
16 
lik sanoq sistemasida
289

---

tasvirlangan
.H X L /.H X H
Ob’ekt 
kodining 
chiqish fayli 
16 lik 
sanoq sistemasida kichik va katta 
baytlarda tasvirlangan
.L IB
M PLIB
da yaratilgan va komponentlashgan 
M P L IN K
bilan bog’langan 
kutubxona fayli
.L N K
Komponovshikning chiqish fayli
.C O D
chiqish simvolli yoki tuzatish fayli. 
M P A S M
yoki 
M P L IN K
da 
shakllanadi
8.3. M PAS M ni d irektiva lari
T il direktivalari - bu natija faylida uchratiladigan, ammo foydalanuvchi 
kodga to’ g’ridan-to’g’ri tarjima qilinmaydigan assembler buyruqlaridir.
MPASM da direktivalarning 4 ta asosiy turi mavjud:
♦ M a’ lumot direktivalari
♦ Listing direktivalari
♦ Boshqaruvchi direktivalar
♦ Makro-direktivalar
M a’ lumot direktivalari xotirani taqsimlashni va ma’ lumotlami simvolik 
belgilanishiga ruxsat etilishini boshqaradi.
Listing direktivalari MPASM fayli listingi va formatini boshqaradi. 
Boshqaruvchi direktivalar sektsiyalanuvchi odatdagi assemblerli kodlami 
tanitishda foydalanadi.
Makro-direktivalar 
aniqlangan 
makrotela 
tashqarisida 
ma’ lumotlami 
taqsimlash va bajarishni boshqaradi.
Ushbu foydalanilgan MPASM ning bir nechta direktivalari izohi quyida 
ko’rsatilgan.
CODE-ob’ ekt kodlari sektsiyasini boshlanishi;
Formati :
[] code []
Ob’ ektlar moduli generatsiyasi vaqtida ko’rsatilgan.
Programma kodlari sektsiyasi boshlanishini e’ lon qiladi. Agar  
ko’rsatilmasa sektsiya nomi code bo’ ladi. Agar adres ko’rsatilmagan bo’ lsa nolga 
yoki tenglikda ko’rsatilgan qiymatga start beruvchi adres o’matiladi.
Misol:
RESET 
code H ’O IFF’
Goto SRART 
#DEFINE - matnni almashtirish belgisini aniqlaydi 
Formati:
#defme  []
#DEFINE direktivida aniqlangan belgilarni simulyatorda ko’rib bo’ lmaydi. 
Bu vazifani EQU direktivi bajaradi.
#define length 20
#define control 0x19,7
#define position (X,Y,Z) (y-(2*z+x)).
Test label dw position (1,length,512)
290

---

B sf 
c o n tr o l
;
END-programma bloki tugashi 
Formati: 
end.
Programma tamomianganligini bildiradi.
Programma to'xtashidan so'ng simvollar jadvali fayl listingidan tashlanadi. 
Misol:
Start
; foydalanilgan kod;
end: program m a tugadi
EQ U - assembler konstantalarim aniqlaydi.
Form ati:
equ - expr 
bu yerda -e x p r ■
INCLUDE-boslilanu'icli Javl Vo'ldiruvehisini o'chirish;
Form ati:
Include 
s ,s_vsdels.inc":sysyem dels 
Include U S '! - liftin g param eterlarini o'nm tisb 
Form ati:
List [- list option •. . list op tion :-j
'-lis t-’ u ire k tiv i llstingga kirishga ruxsat beradi. agarda bu taqiqlangan bo'lsa. 
List (list) yo'riqtiomasida I'oydalaniladigan parametrlar
8.5-jadval
Paramelr 
! 
Jim lik 
Izuhi
b o vie h a
i j i M i i a l l a i
( ^ n n n
|
Ml
(Jatoulagi sinn pila r soni
n -n n n
i 
:•'> 
Yaraqdagi qatorlar soni
t- O N O i ) 
P= pe-’
o i l -
None 
Prmsessor u irin i tiklash: PIC16C54. PIC I6C 84. 
IMC161-84. P IC I7C 42
I 
i 
lix > j 
I lex 
; Sam>a sistcmasini im ilik bo'vicha_lik|ash: hex. dee. «на.
\\— - l e v e l ! 
0 
: l-'a>I listm jtm a diagnostika xabarlari sathini tiklash
I 
0 - hamma axbnrotlarni kiritish
: 
I - o g o lila m in sh la r va xalolarni kiritish
■ 
1 - faqabxalolam i kin tish
X --o n]of 
j 
ОП 
M akrokengaU m alam i yoqish x oki o'chirish
NOLIST - listingga kirishni o’chirish 
Formati:
NOLIST
O rg - programma boshlang’ ich adresini tiklash 
Formati:
 org 
291

---

Boshlang’ich adress programmalarini kod navbati bo’yicha adresiga 
moslashish uchun tiklaydi. MPASM siljigan ob’ekt kodlarini kiritadi, M PLIN K esa 
aniqlangan adres bo’yicha kodni joyin i almashtiradi. Jim lik bo’yicha boshlang’ ich 
adres nol qiymatiga ega bo’ ladi. Ob’ ekt modulini yaratayotganda yo’ riqnomadan 
foydalanmaslik mumkin.
M isol:
In t_ l org 0x20; vektor bo’yicha 20 ga o’tish 
Int_2 org int l+OxlO; vektor bo’yicha 30 ga o’tish 
PROSESSOR - protsessor toifasini o’rnatish 
Formati:
Prosessor
Foydalaniladigan protsessorlar toifasini o’rnatadi 
 :[16C54] 
|16C55|16C57|16C71|16C84|17C42], Umumiy protsessorlar oilasini quyidagi 
ko’ rinishda tanlash mumkin: [16CXX|16CX|16CXXX]
SET - assembler o’ zgaruvchilarini aniqlash 
Formati:
set
SET yo’ riqnomasi EQU yo’riqnomasi bilan bir x il vazifani bajaradi.
M isol:
Area set 0
Widthset 0x12
Length set 0x14
Area set lenghth * width
Lenght set lenghth+1
T E T L E - programma nomini aniqlash
Title ""
Bu yo’riqnoma listing varaqlarining tepa chizig’ ida matnni o’rnatadi. 
 - bu ASSCI1 nusxasi o’rnida keluvchilar qo’shtirnoq ichiga olinadi. 
Masalan:
title "operational code, rev 5.0"
8.4. Y uqori darajadagi tilda m ik ro k o n tro lle m i program m alashtirish va 
sozlash vositalari.
8.4.1. M P L IN K kompanovshigi.
Programmaninig 
ko’ chirilmas 
(siljimas) 
kodi 
assemblerlashda 
generatsiyalanadi va programma operatori tartibida programma xotirasida 
joylashadi. Belgiga ko’chiriladigan operatorlar adres belgisiga mos o’tish kodi bilan 
almashtiriladi.
Kodlarni generatsiyalaganda har bir programma kodi sektsiyasi CODE 
buyrug’ i orqali tekshiriladi.
Programma kodlarini to’ liq joylashtirish va o’tish adreslarini fizik 
joylashtirish M PLIN K 
kompanovshigi
orqali bajariladi.
M P LIN K
kompanivshigi
quyidagilami bajaradi.
292

---

• Kodlar va ma’ lumotlami taqsimlaydi, ya’ni OZU ni qaysi qismida kodlar va 
qaysi qismida o’zgaruvchilar joylashishi.
• Adreslarni taqsimlaydi, ya’ ni tashqi ob’ ekt jo ’ natmalarini o’ zlashtiradi.
• Bajaruvchi kodlarni generallashtiradi, ya’ ni M K xotirasiga saqlash mumkin 
bo’ lgan .hex formatli faylni uzatadi.
• Adreslar o’ rtasidagi muvofiqlikka xizmat ko’ rsatadi, ya’ ni ma’ lumot yoki 
programmalarni adreslar bilan band bo’ lgan fazoda joylashmasligini ta’minlaydi.
• Ishga tushirish uchun simvolli ma’ lumot uzatadi.
8.4.2. МР1ЛВ kutubxona mencdjeri.
MPLIB kutubxona mencdjeri fayl kutubxonalarini yaratish va o'zgartirish
uchun ishiatiladi. Fayl kutubxonasi bu bir faylda joylashgan ob'ekt modulini 
to'plami.
M P LIB “ lilenanie.o1' nomii \aCOFF formatli ob'ck) modullari ishiatiladi.
Kutubxona 
modullarini 
ishlatish 
programma