Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

komponovshiki
yordami 
bilan esa boshqa modulni birlashtirish mumkin.
M PLIN K 
komponovshiki
programmasi siljiyotgan ob’ ekt kodini binarli kodga 
moslashtiradi va M K ning absolyut adresiga bog’ laydi. Kutubxonali M PLIB 
utilitili 
qulay ishlash uchun siljuvchi ob’ ektlarni bitta faylga guruhlashdan foydalanadi.
MPASM va M P LIN K programmalari MPASM qobig’ ida ruxsat etiladi, xuddi 
MPLIB faqat o’zining buyruqlar qatoriga ruxsat etgandek.
Jim lik bo’yicha MPASM assembleri uchun natija fayli. ASM kengaytmali 
fayl bo’ ladi. Natija fayli matni sintaksis qoidalarga muvofiq kelishi lozim.
MPASM assemblerini chaqirish buyruqlar qatori quyidagicha:
MPASM [/...]]
Bu yerda  - assembleming ishlash rejimini tanlash; 
filejname> - fayl nomi;
Assembler ishlash rejimini jim lik bo’yicha tanlash 8.1-jadvalda ko’rsatilgan.
Mikrokontrollerni ishlash rejimini jimlik bo’yicha tanlash jadvali 
_____________ __________________________________ 8.1-jadval
Tanlash
Jim lik bo ’yicha 
qiymatlar
Izohi
?
N/A
Yordam chaqirish
a
1NHX8M
Absolyut .SO D va hex ni generatsiyalab assemblerdan 
bevosita chiqish
с
On
Tanlash\tasodifiy sezuvchanlikni taqiqlash
e
On
Tanlash\fayl xatolarini taqiqlash
h
N/A
M P A SM yordamchi panelini tasvirlash
1
On
Tanlash\makroassemblerdan generatsiyalangan fayl listingini 
taqiqlash
m
On
Chaqirish\makrokengaytmalarni taqiqlash
0
N/A
O b ’ekt fayli uchun yo’l tiklash: /o
\object.file
P
None
Protsessor turini tiklash: /p
;
Я
O ff
Ruxsat etish\qisqartirilgan rejimni taqiqlash
r
Hex
Jim lik bo’yicha son turini aniqlash
w
О
Fayl listingida diagnozli axborot sathini aniqlash 
/w,bu yerda  bo’lishi mumkin:
0 - hamma axborotlar,
1-ogohlantirishlar va xatolar to’g ’risida axborot,
2-faqat xatolar to’g’risida axborot.
X
O ff
Ruxsat etish\fayl listingida kesishuvchilarni taqiqlash
Foydalanilgan simvollar bo’yicha kelishuvlar quyida keltirilgan:
• 
[ ] - tanlash bo’yicha argument uchun;
• 
< > - ,  va qo’shimcha tanlangan kalitlami ko’rsatish uchun;
• 
| - argumentlarni o’zaro bog’ lash uchun;
• 
simvollar qatori - ma’ lumot turini bildirish uchun;
286

---

10.1-jadvalda ko’rsatilgan jim lik bo’yicha tanlashda buyruqlar qatorini 
almashtirish mumkin:
> / tanlashga ruxsat beradi;
>
/ + tanlashga ruxsat beradi;
> / - tanlashni taqiqlaydi;
Har qanday ASCII matnli tahrirlagichidan foydalanib, natijaviv assembler faylini 
yaratish mumkin. Natija faylidagi har bir chiziq o’z ichiga to’ rttagacha axborotni 
olishi mumkin.
* 
Belgilar (lebels)
■ 
Mnemonika (mnemonics)
* 
Operandlar (operands)
* 
Izohlar (comments)
Har bir axborot ning jovlashishi va tanibi uning turini aniqlaydi. Ustun 
(kalonkada) birinchi nomerdagi belaidnn boshlanadi. Ikki yoki undan oiliq ustunda 
mnemonika boshlanishi mumkin. Mnemonikalardan keyin operandlar keladi. Izoh 
operandlardan so’ng keladi.
Qatoming maksima! uzunligi 255 la simvoldan iborat bo’ lishi mumkin.
Belgi va mnemonika yoki mnemonika va operandlar o'zaro probel bilan 
ajratilishi kerak. Operandlar vergul bilan ham ajratilishi mumkin.
Masalan:
List p~16C54, r--Hex
ORG OX IFF Vektor tashlnsh 
Goto Start 
Boshlanishga qaytnrish
ORG oxooo Programmalar bajarilishinni boshlang'ich adresi
Start
MOVLW OXOA PIC MK programmalar bajarilishi 
MOV 
OXOB doimiy bajarish 
GOTO 
Start 
END.
Belgilar: Belgilar maydonida belgilangan operandda saqlanayotgan xotira 
yacheykasining simvolik nomi joylashtiriladi. Hamma belgi birinchi ustundan 
boshlanadi. Ulardan so’ ng ikki nuqta (:). probel yoki qator oxiri qo'yilishi mumkin. 
Izoh
ham birinchi ustundan boshlanishi mumkin, agar faqat izohni bildirishni 
bajarsa.
Belgi simvol yoki quyi tire bilan ( 
) boshlanishi va hartli simvollarni o'z 
ichiga olishi mumkin.
Belgilar uzunligi 32 ta simvolgacha bo’ lishi mumkin.
Mnemonikalar. 
Mnemonikalar 
mashina 
kodiga 
to'g’ridan-to’ g'ri 
ko’ehirishda o’zining mnemonik buyruqlarini bildirish uchun ko'rsatiladi. 
Assembierli qurilma mnemokodlari, asssembler (yo’ l-yo’ riqlari) qo’ llanmalari va 
makrochaqiruvchilar ikkinchi ustunning chetki o'lchami bo’ yicha boshlanishi lozim. 
Agar chiziqda belgilar mavjud bo’ lsa, mnemokodlar bu belgilarda ikki nuqta yoki 
probel bilan ajratiladi.
Operandlar. Bu maydon operandlari aniqlash operatsiyasida qatnashadi. 
Operandlar mnemonikalardan bir yoki undan ko’ p probel bilan ajratilishi kerak.
287

---

Operandlar bir-biridan vergul bilan ajratiladi. Agar amallar fiksirlangan son yoki 
operandlarni talab qilsa, u holda operandlardan keyingi hamma chiziqlar e’tiborga 
olinmaydi.
Agar mnemonikalar tu rli x il sondagi operandlarni bajariishda foydalanilsa, 
operandlar ro’yxati oxiri, qator oxiri yoki izohdan aniqlanadi.
Operand maydonida ifodadan foydalanilsa va o’zgarmaslami o’z ichiga olsa, 
simvollar yoki o’ zgarmas va simvolning har qanday kombinatsiyasi arifmetik 
operatorga taqsimlanadi. Har bir o’zgarmas yoki simvolning oldida «+» yoki «-» 
ishorasi turadi. Bu ishoralar ifodaning musbat yoki manfiy ekanligini ko’rsatadi.
MPASM assemblerida ifodalaming formati quyidagicha bajariladi.
❖ Matnli qator;
❖ Sonli o’zgarmaslar;
❖ Arifm etik operatorlar;
❖ H:gh/Low operatorlari;
M atnli qator
- bu ruxsat etilgan har qanday ASCII simvollar ketma-ketligi 
(unli oraliqda 0 dan 127 gacha) dir. Qator 132 ustun doirasida har qanday uzunlikda 
bo’ lishi mumkin. Agar qator chegaralanmagan bo’ lsa, u chiziq oxirigacha 
hisoblanadi. Qator harfli operand kabi bajarilsa, u bitta simvolning uzunligiga ega 
bo’ lishi kerak, aks holda xatolik bo’ ladi.
Sonli o’zgarmaslar
sonlari bir necha sanoq sistemalar ifodasida ko’ rsatiladi. 
O’zgarmaslaming oldidan «+» yoki «-» ishorasi qo’yiladi.
MPASM quyidagi sanoq sistemalarini o’z ichiga oladi: 16 lik, 8 lik, 2 lik va 
simvolli. Jimlik bo’yicha 16 lik sistema qabul qilingan. 8.2-jadvalda turli x il sanoq 
sistemalari ko’rsatilgan.
Operatorlar «+» va «-» kabi arifmetik simvollardir. Har bir operator o’zining 
tabiatiga ega. 8.2-jadvalda MPASM asosiy operatorlar qo’ llanilishiga misollar, 
turlari hamda belgilanishi ko’rsatilgan.
Sanoq sisitemalari (Radix) va yozilishlari 
8.2-jadval
Turi
Tuzilishi
Misol
O’nlik
D ’’ yoki
D ’ 100’ yoki .100
O’n o ltilik
H ’ ’yoki ox < 
raqamlar >
H ’9 f yoki 0x9f
Sakkizlik
0 ’ ’
0 ’ 777’
Ikkilik
B ’ ’
B ’ 00111001’
Belgili
‘’A ’ ’
“ C” yoki A ’ C’
8.2.2. MPASM ni operatorlari.
MPASM ning asosiy arifmetik operatorlarlari__________ 8.3-jadval.
O peratorla
r
Izohi
M isol
$
goto $+3
(
Chap qavs
l+(d*4)
)
O ’ ng qavs
(le n g h t+ l)*2 5 5
288

---

!
«Ne» am ali (m a n tiq iy inkor)
Ifl(a -b )
-
T o ’ ld iru vch i
llags=-- flags
In ko r ( ik k ilik to 'ld iru v c h i)
-1 *lenght
High
K atta s o 'z baytini belgilash
m o vlw high 1 las id
Low
K ic h ik so’ z baytini belgilash
m o w lw lo w ((illa s id + ,2 5 1)
Upper
m o w lw npper((illasid+.251)
*
K o 'p a y tiris h
a=c*b
B o ’ lish
A =b/c
%
M odul
Lcnaht -total Г’ -. 16
+
Q o'shish
'lo t len = leni>hl*8+l
0 ‘ qish
1л!Нг> 
S o n -C l'o l-I )/8
Chapga s
1
1
1
itish
\ a l ll<
gs 
1
O 'na aa siljitish
V a l Ik 1 
1
K m ta \'11 cu t
1111111
К a lia
11 cut-'■mini
K ic h ik
11 end-
m m
K ic h ik v o k i tens;
II L ilt
Hum
T e m i
II m l
m in i
t
le n a emas
II cn t! 
- Him
&
R azrva d bo v ic h a •-
1
11 IL-
flaiisA ; err bu
k a z rv a d bo vich a - ■Л o k i em as'--'
11 ]
lias;-, err bit
1 на k a m a u in s h
i-
R azrva d bo v ich a •’
\ Ilk 1
ll.'L
tlaasi e rr hit
M a n liq iv
’
il I len-' -.■'l2)&it(b--'--'-=e)
M a n t ii|iv ---Л o k i > ■
li (len
' 12
)i Ib
el
1 cnahkm о rnaush
emre index- ))
1 ga oshirish idekrement)
i * i