MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI BIOLOGIYA FAKULTETI
204-guruh talabasi O`rozboyeva Kamolaning
“Mikrobiologiya va Virusologiya” fanidan tayyorlagan mustaqil ishi.
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Viriodlar va ularning ahamiyati Reja:
1. Viriodlar haqida umumiy ma’lumot
2. Viriodlarning kelib chiqishi
3. Viriodlarning ahamiyati
Viroidning tuzilishi birinchi bo’lib elektron mikroskop orqali ko’rsatildi, Viroidlar kichik, aylana, bitta torli RNK molekulalaridir. Ular molekulyar og’irligi 1,07,000 dan 1,27,000 gacha bo’lgan oqsil qoplamasiz, bir –birini to’ldiruvchi, bir –biriga o’ralgan, bir –biriga o’ralgan, bir –biriga bog’lab qo’yilgan RNKning qisqa cho’zilishidan (bir necha yuz nukleobaza) iborat. Viroidlarning uzunligi 240 dan 380 gacha bo’lgan nukleotidlardan iborat bo’lib, ularning hammasi qo’ng’iroqli tuzilishga ega. Eng kichik viroid – bu guruchli sarg’ish sobemovirus (RYMV) bilan bog’liq bo’lgan 220 nukleobaza ScRNA (kichik sitoplazmatik RNK).
Viroidning tuzilishi birinchi bo’lib elektron mikroskop orqali ko’rsatildi, Viroidlar kichik, aylana, bitta torli RNK molekulalaridir. Ular molekulyar og’irligi 1,07,000 dan 1,27,000 gacha bo’lgan oqsil qoplamasiz, bir –birini to’ldiruvchi, bir –biriga o’ralgan, bir –biriga o’ralgan, bir –biriga bog’lab qo’yilgan RNKning qisqa cho’zilishidan (bir necha yuz nukleobaza) iborat. Viroidlarning uzunligi 240 dan 380 gacha bo’lgan nukleotidlardan iborat bo’lib, ularning hammasi qo’ng’iroqli tuzilishga ega. Eng kichik viroid – bu guruchli sarg’ish sobemovirus (RYMV) bilan bog’liq bo’lgan 220 nukleobaza ScRNA (kichik sitoplazmatik RNK).
Viroidlar bu o’simlik patogenlari: kichik, bitta torli, dumaloq RNK zarralari, ular virusga qaraganda ancha sodda. Ularda kapsula yoki tashqi konvert yo’q, lekin viruslar kabi faqat uyali hujayrada ko’payishi mumkin. Biroq, viroidlar hech qanday oqsil ishlab chiqarmaydi va ular faqat bitta, o’ziga xos RNK molekulasini ishlab chiqaradi. Viroidlar keltirib chiqaradigan inson kasalliklari hali aniqlanmagan. Ma’lumki, virusoidlar o’simliklarni yuqtiradi (rasm) va har yili hosil etishmasligi va qishloq xo’jaligidan millionlab dollar daromad yo’qotilishi uchun javobgardir. Ular yuqtirgan ba’zi o’simliklarga kartoshka, bodring, pomidor, xrizantema, avakado va kokos palmalar kiradi.
