Enerji hizmet sağlayıcıları tarafından tipik olarak kullanılan iş modelleri Şekil B.6’da gösterilmiştir.
Şekil B.6 – Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketlerinin (EVD) İş Modellerinin Özeti
Kaynak: Dünya Bankası 2014c
Kamu sektörü için bir enerji hizmet piyasası oluşturulmadan önce, hükümet öncelikle aşağıdaki amaçlarla bir dizi yasal ve düzenleyici girişim ile politika eylemleri gerçekleştirmelidir:
-
Kamu sektöründe enerji hizmet projeleri için büyük ve istikrarlı bir talebin oluşturulması;
-
Enerji verimliliği hizmetlerine ilişkin kamu alımlarının önündeki engellerin kaldırılması ve kamu kurumlarının özel EVD’ler ile çalışabilmesine yönelik açık düzenlemelerin, kuralların ve prosedürlerin oluşturulması; ve
-
Özel sektör EVD projelerinin yeterli ve uygun maliyetli finansmanının sağlanması
Bu girişimlere ilişkin daha fazla ayrıntı Tablo B.1’de sunulmaktadır.
Tablo B.1 — Özel EVD’leri Geliştirmeye Yönelik Hükümet Girişimleri
EV Hizmetlerine Yönelik Talep Yaratmak
|
EV Hizmetlerine İlişkin Kamu Alımlarının Önündeki Engelleri Kaldırmak
|
EHS Projelerinin Finansmanını Kolaylaştırmak
|
Kamu kurumları arasında EHS’ler ile ilgili bilgi ve bilinç düzeyinin yükseltilmesi
Kamu kurumları arasında EHS fırsatlarını tespit etme kapasitesinin artırılması
EV hedeflerinin ve eylem planlarının oluşturulması
Standartların, şablonların, karşılaştırma ölçütlerinin ve Ö-D programlarının geliştirilmesi
KK ve EHS’ler ile çalıştayların düzenlenmesi
Kamu kurumları arasında benzer projelerin toplulaştırılması
EVD’lerin akredite edilmesi veya sertifikalandırılması
|
Kamu kurumlarının çok yıllık sözleşmeler imzalamalarına izin verilmesi
ETPS ödemeleri için enerji maliyeti tasarruflarının elde tutulmasına izin verilmesi
İhale kurallarının, en düşük maliyet yerine en yüksek değerin seçilmesine olanak tanıyacak şekilde değiştirilmesi
EHS ödemelerinin kamu kurumu borçlarında hesaba katılmaması
Bölge ısıtması için tüketime dayalı faturalamanın zorunlu kılınması
Kamu kurumlarının KÖO girişimlerine katılmalarına ve EV ekipmanları kiralamalarına izin verilmesi
Kamu kurumlarının basit EVD iş modelleri kullanmaya teşvik edilmesi
|
Kredi olanağı sunan bir EV döner sermayesinin kurulması
EHA olanağı sunan EV döner sermayesinin kurulması
Bütçe hibelerinin sunulması
Risk paylaşım olanağı sunulması
ETPS için forfaiting (alacak satın alma) düzenlemelerinin kolaylaştırılması
Kamu ve Süper EVD kurulması
|
Not: EHA = enerji hizmet anlaşmaları; ETPS= enerji tasarrufu performans sözleşmesi; Ö-D = ölçme ve doğrulama; KK= kamu kurumu; KÖO= kamu-özel sektör ortaklığı.
Kaynak: Dünya Bankası 2014b
EK C – SÜPER EVD ÖRNEKLERİ
Süper EVD kavramı halen emekleme döneminde olmakla birlikte, bazı ülkeler daha şimdiden Süper EVD fikrini benimsemiş ve yurtiçi enerji hizmetleri piyasalarının teşvik edilmesi amacıyla bir Süper EVD kurmuşlardır. Bazı ülkeler de Süper EVD kurmayı düşünmektedir. Aşağıda birkaç örnekler sunulmuştur.
Belçika - FEDESCO
2005 yılında Belçika Federal Hükümeti bir yurtiçi enerji hizmetleri piyasasını gelişimini teşvik etmek amacıyla kamuya ait ancak bağımsız bir enerji hizmetleri şirketi olan FEDESCO’yu kurmuştur (FEDESCO 2010). FEDESCO’nun temel görevi üçüncü taraf finansmanından yararlanarak kamu binalarında uygulanabilecek enerji tasarrufu projelerini araştırmak, kolaylaştırmak ve koordine etmek olarak belirlenmiştir (JRC, 2010). FEDESCO'nun belirlediği amaçların birinci aşaması kapsamında bakanlıkların, federal kamu kurumlarının (idarelerin) ve diğer devlet dairelerinin kullandığı, 8 milyon metrekarenin üzerinde taban alanına sahip ve yıllık enerji faturası 100 milyon €’nun üzerinde olan 1.800 bina üzerine odaklanılmıştır. Bu binalar Federal Bina Ajansı’nın mülkiyeti ve yönetimi altındaydı. Daha sonraki aşamalarda, diğer kamu binaları (bölgesel yönetimlerin, illerin, belediyelerin, kamu şirketlerinin, vs. binaları) hatta özel binalar dahi program kapsamına dahil edilmiştir.
FEDESCO, Belçika’daki özel EVD şirketlerine hem profesyonel enerji hizmetleri hem de yenilikçi finansal hizmetler sunmaktadır (ön finansman, üçüncü taraf finansmanı ve enerji tasarrufu performans sözleşmeleri). Bu Süper EVD aynı zamanda enerji verimliliği alanına özel sektör yatırımlarını teşvik etmek amacıyla yıllık 7,5 milyon €’ya kadar ulaşan bir yıllık yatırım programı oluşturmayı amaçlamaktadır. FEDESCO Belçika’nın 2. Sürdürülebilir Kalkınma Federal Planı (2004-2008) ve Ulusal İklim Planı (2002-2010) kapsamında oluşturulmuştur. FEDESCO Belçika’daki kamu binalarında hem toplam enerji tüketimini hem de sera gazı emisyonlarını başarılı bir şekilde yüzde 10 oranında düşürmüştür.
2003 yılında Dünya Bankası ve Küresel Çevre Fonu (GEF) Hırvatistan’ın ulusal elektrik şirketi Hravatska Electroprivreda (HEP) bünyesinde bir EVD bağlı ortaklığının kurulmasına yardımcı olmuştur. Kamu ve özel sektördeki müşterilere enerji verimliliği hizmetleri sunmak için kurulan bu ulusal HEP EVD şirketinin sermayesi bir Dünya Bankası kredisinden (Dünya Bankası, 2003), HEP’in öz sermayesinden, yerel bankalardan ve diğer kaynaklardan alınan fonlar ile oluşturulmuştur. HEP EVD projelerine ilave kredi olanağı sağlamak ve EVD ve yerel bankalara teknik yardım sunmak için GEF fonları da harekete geçirilmiştir. Hırvatistan piyasası küçük olduğu ve piyasada faaliyet gösteren özel EVD bulunmadığı için, hükümet özel sektörün piyasa dışına itilmesi gibi bir risk öngörmemiştir. HEP EVD şirketi adil ve şeffaf bir fiyatlandırma yapısı için “açık defter” modelini kullanmıştır. Kamu kurumları, kamu şirketleri ve bağlı ortaklıkları ile doğrudan sözleşme yapabilmektedir, dolayısıyla kamu kurumlarının HEP EVD şirketi ile sözleşme yapmak için herhangi bir rekabetçi ihale prosedürü takip etmeleri gerekmemektedir.
HEP EVD şirketi 7 milyon ABD$ tutarında bir GEF hibesi ve 5 milyon ABD$ tutarında bir Dünya Bankası kredisi ile birlikte ana şirketten öz sermaye yatırımı almıştır. EVD aynı zamanda yerel ticari bankalar ile finansman düzenlemeleri müzakere etmiştir. 2008 sonu itibariyle, yaklaşık 186 milyon Kuna (35,4 milyon ABD$) değerinde enerji tasarrufu sözleşmesi imzalanmıştır. HEP EVD şirketi finansman kapasitesini artırmak için KfW’den bir kredi hattı almıştır.
Çin ulusal hükümeti tarafından belirlenen hedeflerin tutturulabilmesi için Hebei’de enerji verimliliği projelerinin çok daha fazla uygulanması gerektiğini düşünen Hebei DSM Merkezi enerji verimliliği ve DSM projelerinin teşvik edilmesi ve uygulanması amacıyla tamamına sahip olduğu bir bağlı ortaklık olarak Fakai Bilimsel Elektrik Hizmetleri Limitet Şirketini kurmuştur (Hebei DRC, 2009). Bu şirket bir Süper EVD olarak kurulmuştur. ETPS modeli kapsamında projeler geliştirmekte ve uygulamaktadır. Ayrıca Hebei’deki diğer EVD’lerin işlerini büyütmelerine ve daha fazla ETPS projesi üstlenmelerine yardımcı olmaktadır (USAID, 2010).
Fakai’nin sermayesi Hebei Kalkınma ve Reform Komisyonu (DRC) tarafından sağlanmıştır ve şirket 600 MW’lık elektrik santrali hedefine ulaşmak için gerekli kaynakları harekete geçirmek için yerel, ulusal ve uluslararası finans kuruluşları ve donör kuruluşlarla (Asya Kalkınma Bankası gibi) birlikte çalışmalar yapmayı hedeflemektedir. Fakai aynı zamanda Süper EVD faaliyetlerini yaygınlaştırılması amacıyla bir KÖO girişimi oluşturmak için araştırmalar yapmaktadır.
Hindistan – Enerji Verimliliği Hizmetleri Limitet Şirketi
2001 tarihli Enerji Tasarrufu Kanunu ile kurulan Enerji Verimliliği Bürosu (BEE), EVD’lerin teşvik edilmesi ve EVD hizmetlerine ilişkin bir piyasanın oluşturulması amacıyla bir dizi girişimde bulunmuştur. BEE Hindistan Hükümeti’nin diğer kurumları ile işbirliği içerisinde Enerji Verimliliği Hizmetleri Limitet Şirketi (EESL) adında ulusal bir şirket kurmuştur. EESL’nin sermayesi dört mevcut ulusal kamu iktisadi teşebbüsü (KİT) tarafından sağlanmıştır: Ulusal Termik Elektrik Şirketi, Elektrik Şebekesi Şirketi, Elektrik Finansmanı Şirketi ve Kırsal Elektrifikasyon Şirketi (Business Standard, 2009). EESL’in kuruluş sermayesi yaklaşık 50 milyon ABD$ kadardır.
EESL, Ulusal Enerji Verimliliğini Artırma Misyonunun (NMEEE) uygulama kolu olarak faaliyet göstermektedir. Ayrı bir kurumsal tüzel kişiliğin kurulmasının amacı ülkede neredeyse hiç mevcut olmayan bir EV piyasası geliştirmekti. EESL’in temel görevleri arasında binalarda ve sanayi tesislerinde enerji verimliliği planlaması ve uygulanması, “Bachat Lamp Yojana” programının uygulanması (CDM için Faaliyet Programı yoluyla ülke genelinde CFL lambaların kullanımını teşvik etmeye yönelik bir program), ve belediye ve tarım sektörlerinde talep tarafı yönetimi yer almaktadır. EESL ayrıca mevcut EVD şirketlerini proje uygulamasına dahil ederek gelişmelerine ve büyümelerine katkıda bulunmaktadır
Dostları ilə paylaş: |
