Мөһсин Гираәти

﴿وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُواْ بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ وَلَئِن صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِّلصَّابِرينَ﴾

“Cəzalandırdıqda necə cəzalandırılmısınızsa, elə cəzalandırın. Əlbəttə, səbir və dözüm göstərsəniz, səbir əhli üçün bu daha yaxşıdır.”

◊ Nöqtələr

● Rəvayətlərdə bildirilir ki, Ühüd döyüşündə həzrət Həmzə şəhadətə çatdığı vaxt İslam Peyğəmbəri (s) buyurdu: “Əgər kafirlərə qalib gəlsək onları doğrayacağıq.” Ayə nazil oldu ki, intiqam alarkən ədalət və səbrinizi əldən verməyin. Həzrət (s) buyurdu:”Səbir edirəm, səbir edirəm!” Bəli, İslamı tanıtdırarkən Ühüd döyüşü ilə yanaşı Məkkənin fəthini, həzrət Peyğəmbərin (s) əfvini (müqayisəli şəkildə) qeyd edək.

◊ Bildirişlər

1. Düşmənlərə münasibətdə də ədalət və insafı gözləyin.

2. Qarşı tərəf kimi rəftar etmək təbii və ilahi haqdır.

3. Səbirdə elə bir ləzzət vardır ki, intiqamda bu yoxdur.

4. İnamsızlıq yarandıqda öz və’dinizi tə’kidlə bəyan edin.

5. Döyüşün də qanunu və əxlaqı var.

6. Qanun təklikdə bəs etmir, əxlaq da lazımdır.

7. Düşünməyin ki, sizin səbriniz düşmənə fayda verəcək. Səbir sizin özünüz üçün faydalıdır.

● Ayə 127:

﴿وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلاَّ بِاللّهِ وَلاَ تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلاَ تَكُ فِي ضَيْقٍ مِّمَّا يَمْكُرُونَ﴾

“(Ey peyğəmbər,) Səbir et, sənin səbrin yalnız Allahın yardımı ilə mümkündür. Onlara (müşriklərə) görə kədərlənmə, onların alçaq hiylələrinə görə özünü sıxıntıya salma.”

● Ayə 128:

﴿إِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَواْ وَّالَّذِينَ هُم مُّحْسِنُونَ﴾

“Çünki Allah təqva yolunu tutanlar və yaxşı əməl sahibləri ilədir.”

◊ Nöqtələr

● Hikmət, moizə və mübahisə yolu ilə də’vət olduqca çətin bir işdir. Çünki bir dəstə inadkarlıq göstərib qəbul etmir, digər bir dəstə fitnəkarlığa əl atır, başqa bir dəstə zənn-gümana qapılıb böhtana, məsxərəyə, hədəyə, düşmənçiliyə, iqtisadi mühasirəyə, döyüş və hər növ işgəncəyə əl atır. Ona görə də bu iki ayədə bir növ təsəlli verilir, ilahi də’vət qarşısında keçilməz sədd olmadığı nəzərə çatdırılır.

● “Təfsiri-Nümunə”də bildirilir ki, bu surədə insandakı şükür ruhiyyəsini canlandırmaq üçün xeyli ne’mət sadalanmışdır. Həmin ne’mətlərdən 40-nın adını çəkirik: səma, yer, dördayaqlılar, libas, heyvanların faydası, ət, gözəllik, nəqliyyat, hidayət, su, otlaq, meyvələr, gecə-gündüz, günəş və ay, ulduzlar, yerin rəngarəng ne’mətləri və mövcudları, dəniz və onun cəvahiratı, gəmilərin hərəkəti, dağlar, çaylar, yollar, təbii əlamətlər, ulduzlar vasitəsi ilə yolu tə’yin etmək, yer üzünün yaşıl örtüyü, xalis süd, meyvə’dən hazırlanmış ne’mətlər, bal, zövcə, övladlar və nəvələr, ruzi, qulaq, göz, ağıl və ruh, sabit məskən, səyyar məskən, müxtəlif örtüklər, kölgə, mağara, insanı isti-soyuqdan qoruyan libaslar, zireh...

Aydın məsələdir ki, Allah ne’mətləri sadalamaqla minnət qoymaq və ya əvəz istəmək məqsədində deyil. Allah bütün ehtiyaclardan pakdır. Məqsəd insandakı şükür, düşüncə, təslimçilik ruhiyyəsini gücləndirməkdir.¹

◊ Bildirişlər

1. Səbir Allah tərəfindəndir.

2. Təbliğatçı səbirli olmalıdır.

3. Səbir və müvəffəqiyyət iki köhnə dostdur. Səbir yolu ilə növbə müvəffəqiyyətə çatır.

4. İlahi yardımlara inam qəlbigenişlik və səbir səbəbidir.

5. Təqva və ehsan ilahi himayələrin əldə olunma vasitəsidir.

Mündəricat

RƏHMAN VƏ RƏHİM ALLAHIN ADI İLƏ 4

Həmd olsun aləmlərin Rəbbinə! Allahın salamı olsun ağamız Məhəmməd (s) və onun mə’sum Əhli-beytinə! 4

Həmkarlar 4

İmtiyazlar 5

Ayətullah hacı Seyyid Mehdi Ruhanidən bir neçə xoş söz 6

Müəllifdən 8

“YUSUF” SURƏSİ 9

(12-ci surə, 111 ayə) 9

On iki, on üçüncü cüzlər 9

“Yusuf” surəsinin siması 9

◊ Yuxu haqqında 13

Yusifin siması 95

(Müvəffəq bir rəhbərin xüsusiyyətləri) 95

● Müşrik 99

(şərik qoşan, xalis olmayan) mö’minin nişanələri: 99

“RƏ’D” SURƏSİ 105

(Surə: 13; cüz: 13; ayələrin sayı: 43) 105

“Rə’d” surəsinin siması 105

Də’vət mövzusunda söhbət 118

Qur’anda düşüncə sahiblərinin siması 120

Sileyi-rəhm (qohumlarla əlaqə, qohumlara ehsan) 122

Səbİrlə bağlı bə’zi nöqtələr 126

Hidayət və zəlalət (doğru yola yönəltmə və azdırma) mövzularında söhbət 130

Aramlıq və təskinlik amilləri 132

İztirab və nigaranlıq amilləri 133

“Bəda” nədir? 141

Bəda nümunələri 142

“İBRAHİM” SURƏSİ 146

(Surə: 14; cüz: 13; ayələrin sayı: 52) 146

“İbrahim” surəsinin siması 146

“HİCR” SURƏSİ 178

(Surə: 15; cüz: 14; ayələrin sayı: 99) 178

“Hicr” surəsinin siması 178

“NƏHL” SURƏSİ 211

(Surə: 16; cüz: 14; ayələrin sayı: 128) 211

“Nəhl” surəsinin siması 211

1 ^{“Maidə” 13.}

2 ^{“Sad” 29.}

1 ^{“Təfsire-Hədaiq”}

2 ^{“Sifre-peydayeş”}

3 ^{“Təfsire-Nümunə”}

1 ^{Bax: “Mu’minun”, 18}

2 ^{Bax: “Ənfal”, 11; “Bəqərə”, 29}

3 ^{Bax: “Ənfal”, 24; “Furqan”, 49}

4 ^{Bax: “Ən’am”, 92; “Qaf”, 9}

5 ^{Bax: “Nəhl”, 103}

1 ^{“Təfsiri-Kənzud-dəqaiq”}

2 ^{Bax: “Hud”, 120; “Kəhf”, 13; “Ə`raf”, 7; “Ə`raf”, 176; “Yusuf”, 111}

3 ^{Bax: “Mu’minun”, 14; “Zumər”, 23; “Ğafir”, 64; “Nisa”, 125; “Nur”, 38}

4 ^{Bax: “Hud”, 7}

5 ^{“Yunus”, 96}

6 ^{“Nur”, 23}

1 ^{“Təfsiri-məcməul-bəyan”}

2 ^{“Bihar”, c. 14, s. 441}

1 ^{“Ənfal”, 43}

2 ^{“Fəth”, 27}

3 ^{“Saffat”, 10}

1 ^{“Təfsirul-sitteyn}il^-came”

1 ^{“Təfsire-Nümunə”, c. 74, s. 78}

1 ^{Bax: “Məryəm”, 96}

1 ^“Ə’raf^{”, 21}

2 ^{“Nəhcül-bəlağə”, h. 390}

1 ^{Bax: “Zuha”, 6-11}

2 ^{Bax: “Maidə”, 83}

3 ^{Bax: “Tövbə”, 92}

4 ^{Bax: “Məryəm”, 58; “İsra”, 109}

1 ^{Bax: “Ali-İmran”. 103}

1 ^{“Kafi”, c. 4, s. 306}

1 ^{Bax: “Əhqaf”, 15}

2 ^{Bax: “Ğafir”,67}

1 ^{Bax: “Ğafir”, 27}

2 ^{Bax: “Ali-İmran”, 36}

1 ^{“Bihar”, c. 10, s. 227}

1 ^{“Təfsire-kəşful-əsrar”}

2 ^{Bax: “Tövbə”, 74}

3 ^{Bax: “Nisa”, 113}

4 ^{Bax: “Maidə”, 11}

1 ^{Bax: “Nisa”, 76}

1 ^{“Təfsire-Nümunə”}

2 ^{“Təfsire-Əl Mizan”}

1 ^{Bax: “İbrahim”, 3}

2 ^{Bax: “Bəqərə”, 125}

1 ^{“Təfsire-Nurus-Səqəleyn”}

1 ^{“Həcc”, 78}

1 ^{Bax: “Yunus”, 34}

2 ^{“Yunus”, 35}

3 ^“Ən’am^”,164

4 ^{“Nəml”, 59}

1 ^{“Təfsire-Əl-Mizan”}

2 ^{“Təfsire-Nurus-Səqəleyn”}

1 ^{“Təfsire-Kəbir”, “Təfsire-Əl-Mizan”}

1 ^{Bax: “Məryəm”, 41; “Nisa”, 125}

2 ^{Bax: “Maidə”, 75; “Ali-İmran”, 42}

3 ^{Bax: “Yusuf”, 46; “Yusuf”, 56}

4 ^{Bax: “Məryəm”, 56; “Məryəm”, 57}

5 ^{Bax: “Nisa”, 69}

6 ^{“Təfsire-Ətyəbul-bəyan”; “Təfsire-Kəbir”}

1 ^{“Təfsire-Əl Mizan”}

1 ^{“Təfsire-Ətyəbul-bəyan”}

1 ^{“Təfsire-Ətyəbul-bəyan”}

2 ^{“Təlaq”, 2-3}

1 ^{“Ğürərul-hikəm”}

1 ^{“Təfsire-Məcməul-bəyan”}

2 ^{Bax: “Taha”, 13; “Taha”, 41}

3 ^{“Nəhcül-bəlağə”, x. 53}

1 ^{Bax: “Nə}cm^{”, 32}

1 ^{Bax: “Hud”, 113}

2 ^{“Təfsire-fi zilal}il^-Qur’an”

3 ^{“Təfsire-Nurus-Səqəleyn”}

4 ^{“Vəsailuş-şiə”, c. 12, s. 139}

5 ^{“Vəsailuş-şiə”, c. 12, s. 146}

6 ^{“Təfsire-Nurus-Səqəleyn”}

1 ^{“Təfsire-Məcməul-bəyan”}

2 ^{Bax: “Səcdə”, 18; “Vaqiə”, 10-11; “Ənfal”, 72; “Bəqərə”, 247; “Məryəm”, 28; “Nisa”, 95}

1 ^{“Təfsire-Nurus-Səqəleyn”}

2 ^{Bax: “Zumər”, 34; “Furqan”, 76; “Zumər”, 74; “Zumər”, 10; “Vaqiə”, 19}

1 ^{Bax: “Cumuə”, 11; “Ə}’raf^{”, 155; “Ə}’raf^{”, 89; “Ənfal”, 30; “Ənbiya”, 89; “Yunus”, 109}

1 Yə’ni, qardaşlar Yusifi yox etməklə boşluq yaratmaq, bir növ Yusif olmadıqda atalarının onları sevəcəyini düşünürdülər. Amma bu hərəkət baş tutmadı və Yusif olmadığı illərdə onlar atanın məhəbbətini yox, nifrətini qazandılar. Demək, birinci müvəffəqiyyətsizlikdən sonra onlar heç vaxt belə bir işə əl atıb Benyamini də məhv etmək fikrinə düşməzdilər.

1 ^{Bax: “Nisa”, 81; “Ali-İmran”, 173}

1 ^{“Mufrə’dat”}

2 ^{“Təfsire-Nurus-Səqəleyn”}

3 ^“Təfsire Əl-Mizan^”

1 ^{“Mufrə’dat-Rağib”}

1 ^{“Təfsire-Nümunə”}

2 ^{“Ənfal”, 48; “Yunus”, 24}

1 ^{Bax: “Ə}’raf^{”, 23}

2 ^{Bax: “Ənbiya”, 83}

3 ^{Bax: “Qəsəs”, 24}

1 ^{“Mən la yəhzuru}hul^-fəqih”

1 ^{“Təfsire-Nümunə”}

1 ^{“Bihar”, c. 12, s. 283}

1 ^{“Təfsire-Qurtubi”}

2 ^{“Nəhcül-bəlağə”, h. 11}

3 “Bihar”, c. 12, s^{. 28}

1 ^{“Təfsire-Kəbir”}

1 ^{“Təfsire-Nümunə”}

1 ^{“Nəhcül-bəlağə”, h. 172}

2 ^{Bax: ayə 73, 85, 91, 95}

1 ^{“Təfsire-Nümunə”; “Təfsire-Məcməul-bəyan”}

1 ^{Bax: “Hicr”, 82, 83}

1 ^{Bax: “Bəqərə”, 132}

2 ^{Bax: “Bəqərə”, 130}

3 ^{Bax: “Bəqərə”, 31}

4 ^{Bax: “Ənbiya”, 80}

5 ^{Bax: “Nəml”, 16}

6 ^{Bax: “Nisa”, 113}

1 ^{“Təhrim”, 11}

2 ^{“Təfsire-Əl Mizan”}

1 ^{Bax: “Şura”, 23}

2 ^{“Şura”, 23}

1 ^“Təfsire Əl-Mizan^”

2 ^{“Səfərnameye-Hacı Ayətullah Safi”}

3 ^{“Təfsire-Nümunə”}

4 ^{“Səfinətul-bihar”, c. 1, s. 697}

1 ^{“Kafi”, c. 2, s. 292}

2 ^{“Təfsire-Nümunə”}

3 ^{Bax: “İnsan”, 9}

4 ^{Bax: “Kəhf”, 110}

5 ^{Bax: “Hud”, 29}

6 ^{Bax: “Nur”, 32}

7 ^{Bax: “Ən}’am^{”, 91}

8 ^{Bax: “Əhzab”. 39}

9 ^{Bax: “Bəqərə”, 165}

10 ^{Bax: “Nur”, 37}

11 ^{Bax: “Nisa”, 139}

12 ^{Bax: “Tövbə”, 102}

13 ^{Bax: “Mu}’minun^{”, 53}

14 ^{Bax: “Maun”, 5-6}

15 ^{Bax: “Nisa”, 77}

16 ^{Bax: “Təkasur”, 1}

17 ^{Bax: “Cumuə”, 11}

1 ^{“Hud”, 36}

2 ^{“Nuh”, 27}

3 ^{“İsra”, 101}

4 ^{“Rum”, 47}

5 ^{“Hud”, 58}

6 ^“Rə’d^{”, 11}

1 ^{“Fatir”, 41}

2 ^{“Həcc”, 65}

3 ^{“Təfsire-Kəbire-Fəxr-Razi”}

1 ^{“Təfsire-Furqan”}

2 ^{“Hədd” surəsi}

3 ^{“Şura” 11}

4 ^{“Rum”, 21}

5 ^{“Zariyat”, 49}

1 ^{“Həcc”, 5}

2 ^{“Yasin”, 79}

1 ^{“Ənfal”, 32}

2 ^{“Şuəra”, 198, 199}

3 ^{“Nisa”, 51}

4 ^{“Nəhl”, 61; bax: “Fatir”, 45}

1 ^{“Təfsire-Kəbir”, c. 19, s. 14}

1 ^{“Təfsire-Bürhan”}

1 ^{“Təfsire-Nurus-Səqəleyn”}

1 ^{Bax: “Ə}’raf^{”, 96}

1 ^{Bax: “Bəqərə”, 116;}

2 ^{Bax: “Ər-Rəhman”, 6}

3 ^{Bax: “Fussilət”, 11}

4 ^{Bax: “Nur”, 41}

5 ^{Bax: “İsra”, 44}

6 ^{Bax: “İsra”, 44}

7 ^{“Təfsire-Dürrül-Mənsur”}

8 ^{Bax: “Fussilət”, 17}

1 ^{“Bəqərə”, 186}

2 ^{“Fatir”, 14}

1 ^{Bax: “Nəhl”, 49}

2 ^{“Bihar”, c. 72, s. 93}

3 ^{Bax: “Ənkəbut”, 61}

1 ^{“Ənbiya”, 18}

2 ^{“Şura”, 24}

3 ^{“İsra”, 81}

4 ^{“İsra”, 81}

1 ^{Bax: “İnşiqaq”, 8}

2 ^{Bax: “Talaq”, 8}

3 ^{Bax: “Kəhf”, 105}

4 ^{Bax: “Zumər”, 10}

5 ^{Bax: “Ənfal”, 24}

6 ^{Bax: “Ənbiya”, 88; “Ali-İmran”, 195}

7 ^{Bax: “Yusuf”, 108; “Ali-İmran”, 153; “Əhzab”, 46}

8 ^{Bax: “Ali-İmran”, 104}

1 ^{Bax: “Əhqaf”, 31}

2 ^{Bax: “Qəsəs”, 41}

3 ^{Bax: “Loğman”, 21; “İbrahim”, 22}

4 ^{Bax: “Bəqərə”, 221}

5 ^{Bax: “Ənfal”, 24; “Mu}’minun^{”, 73; “Bəqərə”, 221; “Yunus”, 25; “Ğafir”, 41}

6 ^{Bax: “Ə}’raf^{”, 109; “Ənbiya”, 5; “Tur”, 29; “Qələm”, 51; “Ə}’raf^{”, 66; “Mu}’minun^{”, 24}

7 ^{Bax: “Hud”, 91; “Ənfal”, 30}

8 ^{Bax: “Ənbiya”, 36}

9 ^{Bax: “Ə}’raf^{”, 75}

10 ^{Bax: “Ənfal”, 30}

11 ^{Bax: “Qəsəs”, 50}

12 ^{Bax: “Nisa”, 173; “Ənfal”, 24; “Rə}’d^{”, 18}

1 ^{“Təfsire-Furqan”}

2 ^{Bax: “Bəqərə”. 179}

3 ^{Bax: “Bəqərə”, 197}

4 ^{Bax: “Ali-İmran”, 191}

5 ^{Bax: “Yusuf”, 111}

6 ^{Bax: “Zumər”, 18}

7 ^{Bax: “Zumər”, 9}

1 ^{“Təfsire-Nümunə”}

2 ^{“Təfsire-Safi”}

1 ^{Bax: “Nəhl”, 43}

2 ^{Bax: “Ali-İmran”, 200}

3 ^{Bax: “Bəqərə”, 83}

4 ^{Bax: “Bəqərə”, 245}

5 ^{Bax: “Ali-İmran”, 159}

6