Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

VII fəsil. Kraniofasial cərrahiyyə
Cərrahiyənin bu şaxəsi, kompleks fasial, kranial və orbital komponenti olan, anadangəlmə, travmatik, şiş, deformasiyalarının bərpası ilə məşğul olur. Tessier, Obvegeser və Konvers tərəfindən bəzi prinsiplər müəyyənləşdirilmişdir ki, bunlar əməliyyat sahəsinin geniş və yetərli dərəcədə ortaya qoyulması, sümüklərin subperiostal soyulması, anormal yerləşmiş sümüklərin uyğun osteotomiyalarla sərbəstləşdirilib repozisiya edilməsi və rekonstruksiyasıdır.

İlk kraniofasial cərrahi müdaxilələr XIX əsrin ortalarında kranial qubbədə kraniosinostoz cərrahiyyəsindən başlanılmışdır. Nəticələr uğursuz olduğu üçün XX əsrin əvvələrinə qədər bu sahə inkişaf etməmişdir. I və II Dünya müharibələrində üzdə olan yumşaq toxuma və sümük yaralanmalarından əmələ gələn deformasiyaların çox olması ilə əlaqədar rekosntruktiv müdaxilələr böyük vüsət almışdır. Sonrakı illərdə kranial və fasial skelet strukturlarının anormal inkişaf etmiş hissələrinin repozisyası aparılaraq lazımi nəticələr əldə edilmişdir. Bu əməliyyatları ilk dəfə Gilles icra etmişdir. Tessier 1960-cı illərdə əvvələr qəbul edilmiş qanunların əksinə çıxaraq iki mühüm həqiqəti isbat etmiş və kraniofasial cərrahiyyənin müasir səviyyəyə gəlib çatmasına şərait yaratmışdır. Bunlar aşağıdakılardır:

1. 
   Kranial və fasial sümüklərin böyük hissəsinin vaskulyarizasiyasını tamamilə kəsib repozisiya etdikdə yaşaya bilmə qabiliyyətini saxlayırlar.
   
2. 
   Gözlərin görmə qabiliyyətini pozmadan vertikal və horizontal istiqamətdə onların yerlərini dəyişmək mümkündür.
   

Hazırda kəllə və üz sümüklərinin deformasiyalarının çoxu kraniofasial cərrahi metodlar ilə düzəldilə bilir. Bundan əlavə skelet deformasiyalarını müşayiət edən yumşaq toxuma deformasiyaları da düzəldilir.

Kraniofasial cərrahiyə bütün xüsusi cərrahi işləmlər arasında texniki olaraq daha kompleks xarakterlidir. Əməliyyat hazırlıqları təffərüatlı və diqqətli aparılmalı, ağırlaşmaları minimuma endirmək üçün qrup böyük olmalı və işcilər pediatrik təcrübəyə malik olmalıdırlar.