Биринҹи фәсил

BEHİŞT

Ailə başçısı özünü və öz ailəsini cəhənnəm odundan qorumağa səy göstərdikdə, yəni onları müxtəlif günahlardan çəkindirərək vacib əməllərə rəğbətləndirdikdə, özünün və ailəsinin behiştə gedən yolu (maneələrdən) təmizlənir. Hansı ki, o behişt «Sidrətül-müntəha»nın yanında yerləşir və o, yer və göylər qədər genişdir.
«Sidrətül-müntəhanın yanındadır. Məva cənnəti onun yanındadır»³.

Ayədən anlaşılır ki, Sidrətül-müntəha geniş bir aləmdir. Belə ki, yer və göylər qədər geniş olan behişt də orada yerləşir.

Quran hamıya imanlı, əməlisaleh olmaqla behiştə doğru tələsməyi tapşırır.

وَ سَارِعُـوا إلَى مَغـْفِرَةٍ…

«Rəbbinizin məğfirətinə və genişliyi göylərlə yer üzü qədər olan, müttəqilər üçün hazırlanmış cənnətə tələsin!»¹ .

Əzizlərim! Cəhənnəm azuqəsi günah, behişt azuqəsi isə iman, ibadət və Allah bəndələrinə xidmət göstərməkdir. Özünüzü və ailənizi cəhənnəm azuqəsi toplamaqdan qoruyub, behişt azuqəsi toplamağa rəğbətləndirin. Çünki sizin məsuliyyətiniz bir ailə başçısı kimi olduqca böyükdür.

Qiyamət əzabından amanda qalmaq və Haqqın əbədi nemətinə - behiştə nail olmaq üçün həzrət Peyğəmbərin (s) bütün davranışlarından dərs alın. O Həzrət qadınların və uşaqların hüquqlarının qorunmasında öncül idi. O, ifrat, təfrit əhli deyildi. Ailə üzvlərinə qarşı davranışlarında daim ədaləti rəhbər tutardı. Ailə üzvləri ilə mehriban, dost olması ilə yanaşı, daim onlara öyüd-nəsihət verər, ibadətə rəğbətləndirər və qiyamət əzabı ilə qorxudardı. Ailədə qadınlarla gözəl rəftar edər, uşaqlarla uşaq kimi davranardı. O hamı üçün ədəb nümunəsi, əxlaq simvolu və hidayət çırağı idi.

DÖRD MÜHÜM VƏZİFƏ

Əllamə Məclisi «Biharül-ənvar» kitabında (cild 71, səh. 86) «Özünüzü və ailənizi oddan qoruyun…» ayəsinin izahı olaraq ailə başçısının üzərinə düşən bir neçə vəzifədən söhbət açmışdır. Belə ki, bu bir neçə vəzifəni həyata keçirməklə ailəni, əhli-əyalı sabahın odundan qorumaq mümkündür.

1. Əhli-əyalı Allaha itaətə etməyə səsləmək

Ailə başçısı sağ olduğu müddət ərzində ailəsini Allaha itaətə, dünya və axirətlərinin islah olunmasına dəvət etməlidir. Bu dəvət onlar üçün qəbul olunması mümkün bir qaydada olmalıdır. Bu dəvət yumşaq dil ilə, xoş üzlə, mətanətlə, dil və əməl ilə həyata keçirilməlidir. Belə ki, əhli-əyal Haqqa itaət etməyə, Onu bütün məsələlərdən önə keçirməyə rəğbətlənsinlər.

Mən bunu öz ailəmdə təcrübə etmişəm, olduqca faydalı olub. Siz də təcrübədən keçirin, mütləq faydasını görəcəksiniz. Uşaqlar Allaha itaət etdikdə onları rəğbətləndirin, mükafatlandırın, öpün, bağrınıza basın. Qoy Haqqa itaət onların bütün varlığını əhatə edərək, ayaq tutub yerisin.

Qadınlar bu məsələdə olduqca diqqətli olmalıdırlar. Ərləri onları Haqqa səslədikdə, onu böyük bir maraqla qəbul etməli və bununla da, öz övladlarına müsbət təsir bağışlamalıdırlar.

2. Vaciblərin təlimi

Ailə başçısı imkan qədərincə ailəsini risalələrdə, əxlaq və fiqh kitablarında qeyd olunmuş vacib əməllərlə tanış etməlidir. Özü bunun öhdəsindən gələ bilmədikdə onların məscidə, dini mərasimlərə, elm mərkəzlərinə getmələri üçün hər bir şərait yaratmalı və yaxud bu sahədə mütəxəssis olan din alimlərindən bəhrələnməlidir.

Mümkündür ki, risalələrin oxunub düşünülməsi, izah olunması çətin olsun. Ona görə də həddi-büluğa çatan uşaqları növbə ilə lazımi dərslərə göndərmək və bu yolla onları öz şəri vəzifələri ilə tanış etmək lazımdır.

3. Çirkin, pis əməllərdən çəkindirmək

Ailə başçısının öz ailəsini çirkin və pis işlərdən çəkindirməsi vacib vəzifələrdəndir. O, ailəsini günahın acı nəticələri ilə tanış etməli və ailədə günaha səbəb olacaq amillərin kökünü kəsməlidir.

4. Yaxşı işlərə rəğbətləndirmək

Ailə başçısının öz əhli-əyalını bütün yaxşı işlərə rəğbətləndirməsi onun üzərinə düşən vacib vəzifələrdəndir. O, ailə üzvlərini təvazökarlığa, Allah yolunda sədəqə verməyə, böyüklərə hörmət etməyə, kiçiklərin haqqını tapdalamamağa, insanlar arasında xoş münasibətlər yaratmağa, daim haqqı deməyə - bir sözlə, bütün yaxşı əməllərə doğru yönəltməlidir.

Əllamə Məclisinin qənaətinə görə, bu dörd vəzifəni həyata keçirmək sözügedən ayənin öz əksini tapmasıdır. Bu şəkildə addımlamağın savabını Allahdan başqa heç kəs bilmir.

Həzrət Peyğəmbər (s) imam Əlini (ə) Yəmən xalqının hidayəti üçün göndərdikdə, ona buyurdu: «And olsun Allaha! Ulu Tanrı sənin əlinlə bir şəxsi hidayət edərsə, bu sənin üçün günəşin üzərinə saldığı hər bir şeydən daha yaxşıdır».¹

Olduqca böyük bir mənfəətdir. Ailə qurub öz ailəsinə müəllimlik edənlərin xoş halına. Onların hər birinin hidayəti qarşılığında, həzrət Peyğəmbər (s) Əliyə (ə) buyurduğu kimi, böyük bir mükafat alacaqlar. Bunun savabı ailə üçün halal ruzi qazanmağın savabından başqadır. Belə ailə başçıları iki böyük savab qazanırlar. Bir böyük savabı ailələrinin maddi ehtiyaclarını və digər böyük savabı isə mənəvi ehtiyaclarını təmin etdikləri üçün.

ON DOQQUZUNCU FƏSİL

İSLAMDA ƏR VƏ ARVADIN HÜQUQLARI

AİLƏ HÜQUQU

Ər və arvadın qarşılıqlı hüquqları Quranda və rəvayətlərdə lazımınca qeyd olunmuşdur. Belə ki, bu hüquqlara nəzər salarkən, onların İslamın möcüzələrindən olduğu qənaətinə gəlmək olar. Çünki heç bir din ər və arvad hüquqlarına bu şəkildə toxunmamışdır. Qiyamətə qədər də İslamdan qeyri heç bir din belə bir gücə malik olmayacaqdır.

Bu qarşılıqlı hüquqların bir hissəsi vacib, digər bir hissəsi isə müstəhəbdir. Vacib hüququn tərk olunması qarşı tərəfin keçmədiyi surətdə qiyamət əzabına səbəb olur. Müstəhəbin tərk olunması isə həyatın şirinliyini azaldır.

Bu vacib və müstəhəb hüquqların böyük bir hissəsi «Vəsail» kitabının 20, 21 və 22-ci cildlərində qeyd olunmuşdur. Burada həmin hüquqlara ehtiyac olduğu qədərincə toxunur, digər hissəsinin mütaliəsini isə oxucuların öz öhdəsinə qoyuruq.

Öncə təbərrük olaraq, bu mövzuda bir neçə Quran ayəsini qeyd etmək istərdik:

«Onlarla gözəl (Allahın buyurduğu kimi) rəftar edin»¹.

«Kişilərin qadınlar üzərində şəriətə görə hüquqları olduğu kimi, qadınların da onlar (kişilər) üzərində hüquqları vardır»².

«Onların zövcələri barəsində nə hökm etdiyimizi, əlbəttə, bilirik»³.

İshaq ibn Əmmar deyir: «Həzrət Sadiqdən (ə) soruşdum: «Qadının kişi üzərində olan haqqı nədir? Hansı ki, onu həyata keçirdikdə əməlisaleh olur». İmam (ə) buyurdu: «Qadının kişi üzərində olan haqqı onu lazımınca qidalandırmaq, geyimlə təmin etmək və xanım səhv etdikdə bağışlamaq». Daha sonra belə buyurdu: «Atamın daim onu incidən bir xanımı var idi. Lakin atam onu bağışlayırdı».

İmam Sadiq (ə) həzrəti Peyğəmbərdən (s) nəql edir: «Vəhy əmini (Cəbrayıl) qadını o qədər tapşırdı ki, mən talağın yalnız zina olduqda caiz olduğunu sandım»; «Allah arvadı ilə öz arasındakı bütün məsələlərə lazımınca riayət edən şəxsə rəhmət etsin. Çünki ailə qurmağı Allah insana bəxş edərək, kişini qadının himayəçisi etmişdir»; «Ailəsinin hüquqlarını pozan şəxs Allahın rəhmətindən uzaqdır»; «Sizin ən yaxşınız ailəsi üçün ən yaxşı olanınızdır. Mən ailəm üçün sizin hamınızdan yaxşıyam»; «İnsanın ailəsi onun ixtiyarındadır. Allah yanında ən yaxşı şəxslər, ixtiyarında olanlarla yaxşı davrananlardır».