Fakultə: İnformasiya və telekommunikasiya texnologiyaları Qrup: 611a1 Tələbə: Ağayev Zakir

Fakultə: İnformasiya və telekommunikasiya texnologiyaları

Qrup: 611a1

Tələbə: Ağayev Zakir

Mövzu: Siqnalların məhdudlanması və stabilləşdirilməsi

Elektrik mühəndisliyi (EE) proqramlarında siqnallar siqnal və sistemlər kimi tanınan sinif və tədqiqat sahəsinə örtülür. Məktəbdən asılı olaraq, ixtisas EE tələbələri, adətən, sinifi kiçik və ya yaşlılar kimi qəbul edirlər. Bir qayda olaraq, onlar götürdükləri əvvəlki xətti cəbr və diferensial tənlik siniflərinin sayı və səviyyəsindən asılı olaraq.Sahə giriş və çıxış siqnallarını, onların arasında sistemlər kimi tanınan riyazi təmsilləri isə dörd domendə tədqiq edir: zaman, requency, s və z. Siqnallar və sistemlər hər ikisi bu dörd domendə öyrənildiyindən tədqiqatın 8 əsas bölməsi mövcuddur. Misal üçün, fasiləsiz siqnallarla (t) işləyərkən zaman domenindən tezliyə və ya s domeninə transformasiya etmək olar; və ya diskret zamandan (n) tezlik və ya z domenlərinə qədər. Bu domenlər arasında siqnallar kimi sistemlər də transformasiya edilə bilər. Davamlı olaraq s və diskret olaraq z.Siqnallar və sistemlər riyazi modelləşdirmə sahəsinin altsetindir. Bu, riyazi modelləşdirmə və bəzi ədədi metodlar vasitəsilə rayon analizi və dizaynı ilə bağlıdır. Bir neçə onillik əvvəl diferensial tənliklər də daxil olmaqla dinamik sistemlər alətləri ilə yenilənmişdir. Bu yaxınlarda isə Laqranqlılar. Şagirdlərin modelləşdirmə alətlərini, həmçinin riyaziyyat, fizika, rayon analizi və 8 domen arasında çevrilmələri başa düşmələri gözlənilir.Sürtünmə kimi mexanika mühəndisliyi (ME) mövzularına görə, dampening və s. siqnal elmində (induktans, müqavimət, voltaj və s.) çox yaxın analoji imkanlara malikdir. Başlanğıcda ME çevrilmələrində istifadə olunan alətlərin çoxu (Laplace və Fourier transforms, Lagrangians, örpling nəzəriyyəsi, ehtimal, fərq tənlikləri və s.) siqnallara, rayonlara, sistemlərə və onların komponentlərinə, EE-də analiz və dizayna tətbiq edilmişdir. Səs-küy, filtrasiya və digər təsadüfi və ya xaotik cəlbedicilər və repellerlərlə bağlı olan dinamik sistemlər indi bu sahədə daha deterministik diskret və davamlı funksiyalar arasında stoxastika elmləri və statistika yerləşdirdi. (Deterministik olaraq burada istifadə olunan zaman funksiyaları kimi tamamilə müəyyən edilən siqnallar deməkdir).

ÜMUMİ MƏLUMAT

MƏHDUDLANMA 

Məhdudlanma sxemləri sinusoidal eyni tezlikli trapeseidal və dördbucaqlı rəqslər almaq üçün istifadə edilir.Rəqslərin 2 cür sxemi vardır: Ani və Amplitud

Ani məhdudlayıcımın girişinə dəyişən siqnal verdikdə çıxış gərginliyinin ani qiyməti əvvəlcədən təyin edilmiş Emax qiymətindən artıq olmur və ya təyin edilmiş Emin qiymətindən aşağı düşmür

Birincisi "yuxarıdan" ,ikincisi isə "aşağıdandan" məhdudlanma adlanır.Çıxış gərginliyi ordinatları şəkillərdəki şərtlərə əməl etmək lazımdır:

"Yuxarıdan" məhdudlanma
"Aşağıdan" məhdudlanma

Ötürmə xarakteristikası məhdudlaşdırıcının əsas xarakteristikasıdır və s2(t) çıxış iqnalının s1(t) giriş siqnalından olan asıllığını göstərir. 

Həddində xarakteristika koordinat başlanğıcından keçən düz xətt şəkilində olur; məhdudlayıcı gərginliklərin bu qiymətlərindən kənarda çıxış gərginliyi sabit qalır, S1(t)>S'(t) olduqda Emax ,S1(t)
Ani məhdudlama sxemləri və onların qrafikləri: yuxarıdan məhtudlama sxemi və onun qrafikləri, b) aşağıdan məhtudlama sxemi və onun qrafikləri, c) ikitərəfli məhtudlama sxemi və onun qrafikləri.
Şəkillərdə uyğun olaraq a,b və c sxemlərinin maksimum,minimum və ikitərəfli diod məhdudlayıcı göstərilmişdir 

• Nəzərdən kеçirilmiş аni qiymət məhdudlаyıcılаrındаn bаşqа rаdiоtехniki qurğulаrdа аmplitud məhdudlаyıcılаrındаn istifаdə еdilir. Bеlə məhdudlаyıcılаr аdətən аmplitud mоdullаnmış siqnаlın аmplitudunu аzаltmаq üçün işlədilir.Giriş gərginliyinin böyük qiymətlərində ikitərəfli məhdudlanma baş verdiyi üçün ik cərıyanının forması düzbucaqlıya yaxın olur ,onun birinci harmonikası və konturda yaratdığı gərginlik adətən sabit qiymətə malik olur.Belə məhdudlanma sxemlərində eyni zamanda məhdudlanmış siqnalların güclənməsi əldə edilir.

Cərəyan stabilizatorunun işini izah edən qrafiklər

Sinusoidal rəqslərdən impulslar almaq üçün struktur sxem

Stabilizasiya sistemi yük cərəyanı və şəbəkə gərginliyinin müəyyən həddə dəyişməsində yükdəki gərginliyin sabitliyini təmin etməlidir.Reaksiyanın qiymətinin giriş siqnalının dəyişməsindən asılı olmamasını yanlız qeyri xətti dövrələr təmin edə bilər, çünki təsirlə reaksiya qarşılıqlı mütənasibdir
B
El
Sist
Gə

Sabit gərginlik stabilizatoru

• stabilizatorun sxemi

b. onun xarakteristikaları

Stаbilizаtоr stаbilizаsiyа əmsаlı ilə хаrаktеrizə еdilir. Stаbilizаsiyа əmsаlı giriş gərginliyinin nisbi dəyişməsinin çıхış gərginliyinin nisbi dəyişməsinə оlаn nisbətinə dеyilir: