BiRİNCİ BÖLÜM 2013 yili programinin makroekonomiK

A. MAKROEKONOMİK İSTİKRARIN KALICI HALE GETİRİLMESİ

1. Mevcut Durum

Küresel krizin dünya ekonomisi üzerindeki olumsuz etkileri alınan önlemlere rağmen devam etmekte olup dünya ticareti ve büyüme tahminleri aşağı yönlü revize edilmiştir. Bu gelişmede, özellikle Avro Bölgesinde yaşanan ekonomik ve siyasi sorunların ticaret ve güven kanallarıyla diğer bölgelere yayılması temel etkenlerden biri olmuştur.

Dünya ekonomisi, 2009 yılında yaşanan daralma sonrasında 2010 yılında toparlanma sürecine girmiş ve yüzde 5,1 oranında büyümüştür. Ancak 2011 yılında bu canlanma süreci sürdürülemeyerek yüzde 3,8 oranında dünya büyümesi kaydedilmiştir. Avro Bölgesinde yaşanan mali çalkantılar ve bunun bankacılık kesimine olan yansımaları ile ekonomi politikasına yönelik karar alma süreçlerinde yaşanan belirsizlikler gelişmiş ülkelerde büyüme performansının beklenenden daha düşük seyretmesine neden olmuştur. Bu durum gelişmekte olan ve yükselen ekonomilerin büyümelerine de olumsuz yönde yansımaktadır. Yükselen piyasa ekonomileri, yavaşlayan büyüme performansının yanı sıra kırılgan sermaye akımları, durağan dış talep ve enflasyon riskiyle karşı karşıyadırlar. Bunun yanı sıra enerji, emtia ve gıda fiyatlarında yaşanan dalgalı seyrin yarattığı belirsizlik ortamı küresel büyümeyi olumsuz yönde etkilemektedir.

Türkiye ekonomisinde 2010 yılında yaşanan güçlü büyüme süreci 2011 yılında da devam etmiştir. Büyümenin en önemli kaynağını oluşturan özel kesimin talebindeki canlılık ithalat talebini artırmış ve bunun sonucunda cari işlemler açığı hızlı bir biçimde artarak GSYH’ya oranla yüzde 10’a yükselmiştir. Cari açıktaki hızlı yükselmeye karşı alınan önlemlerle birlikte 2011 yılının son çeyreğinden itibaren iç talebin tedrici olarak gerilemeye başlamıştır. Bu çeyrekten itibaren net mal ve hizmet ihracatının GSYH büyümesine pozitif katkı vermeye başlamasıyla yeniden dengeleme sürecine girilmiştir.

2012 yılının ilk yarısında da iç talepteki gerileme sürmüş, Türkiye’nin en önemli ihracat pazarı olan AB ülkelerindeki sorunlara karşın ülke çeşitlendirmesi sayesinde net mal ve hizmet ihracatındaki artış eğilimi korunmuştur. Dolayısıyla bu dönemde büyüme oranı ve cari işlemler açığı tedrici olarak azalmıştır. Küresel risk iştahındaki düzelme ve iktisadi faaliyetteki yavaşlamaya bağlı olarak iyileşen enflasyon görünümü sonrasında Merkez Bankası Temmuz ayından itibaren fonlama maliyetini düşürerek para politikasındaki sıkılaştırmanın düzeyini azaltmaya başlamıştır.

2012 yılı Temmuz dönemi itibarıyla işsizlik oranı yüzde 8,4’e gerilemiştir. İşsizlik oranındaki azalma eğiliminin korunması için istihdam piyasasında esnekliği artıracak ve işgücü piyasasının nitelikli işgücü talebini karşılamaya yönelik düzenlemelerin yapılması önem arz etmektedir.

2012 yılında genel devlet gelirlerinin GSYH’ya oranının sosyal güvenlik prim gelirlerindeki artışa paralel olarak bir önceki yılın yüzde 0,6 puan üzerinde, yüzde 37 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir. Faiz giderlerinin 2011 yılı seviyesine yakın gerçekleşmesi, faiz dışı harcamaların ise özellikle cari giderler ve transferlerdeki artış nedeniyle bir önceki yıla göre yüzde 1,7 puan artması beklenmektedir. Böylece, GSYH’ya oranla yüzde 0,8 olarak hedeflenen genel devlet açığının, 2012 yılı sonunda, yüzde 1,6 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Ayrıca, GSYH’ya oran olarak, yüzde 1,1 olması programlanan kamu kesimi borçlanma gereğinin yüzde 1,7 olması öngörülmektedir. Öte yandan, faiz giderleri ve özelleştirme gelirleri hariç kamu kesimi fazlasının ise programlanan seviye olan yüzde 1,7’de kalması beklenmektedir. Bu gelişmelere paralel olarak 2011 yılında yüzde 39,2 olarak gerçekleşen AB tanımlı genel devlet borç stokunun GSYH’ya oranının 2012 yılında yüzde 36,5 düzeyinde olması beklenmektedir.

Para politikası uygulamaları fiyat istikrarının sağlanması ve finansal istikrarın güçlendirilmesi amaçları doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. 2011 yılında enflasyon hedefin belirgin şekilde üzerinde gerçekleşmiştir. Merkez Bankası bu durumun beklentiler üzerindeki olumsuz etkisini sınırlandırmak için para politikasında sıkılaştırmaya gitmiştir. Para politikası duruşunda gerçekleştirilen bu sıkılaştırmanın etkisiyle 2012 yılında TÜFE yıllık artış hızının 2011 yılına göre gerilemesi beklenmektedir. Bunun yanı sıra döviz kurundaki oynaklığı sınırlandırmaya, kredi artış hızının sürdürebilir seviyelerde tutmaya ve rezervleri güçlendirmeye yönelik uygulamalar devam ettirilmiştir.

Merkez Bankası önümüzdeki dönemde de küresel ekonomideki sorunlar nedeniyle para politikasındaki esnekliğin korunması gerektiğini belirtmiştir. Para politikasındaki esneklik sayesinde ekonomideki gelişmelere paralel olarak gerekli politika tepkilerinin hızlı ve etkin bir şekilde verileceği belirtilmiştir.

2. Temel Amaç ve Hedefler

Programda yer alan hedefler, özel kesim sabit sermaye yatırımları kaynaklı bir büyüme sürecinde cari açığı daha da aşağı çeken ve bu süreçte tüketimde sınırlı artışı öngören politikalar çerçevesinde belirlenmiştir. Makroekonomik istikrarın kalıcı hale getirilmesinde, piyasalarda güven ve istikrar ortamının devam etmesi, enflasyonun hedeflenen patikaya uygun seyretmesi, kamu mali dengelerinin iyileşerek sürdürülmesi, işgücüne katılım oranı artarken işsizliğin düşürülmesi, dış pazar çeşitlemesini artırmak suretiyle cari açığın aşağı çekilmesi önem arz etmektedir. Program bu amaçlarla, kısa vadeli tedbirlerle orta vadeli yapısal reformları kapsamaktadır.

3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler

Öncelik / Tedbir	Sorumlu / İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasına yönelik tedbirler alınacaktır.
Harcama programlarında verimlilik artışı sağlamak amacıyla çalışma yapılacaktır.	Maliye Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı	Eylül Sonu	Yıl içerisinde ilgili kuruluşların da işbirliğiyle yapılacak düzenli değerlendirme toplantılarıyla harcama programları yeniden ele alınacaktır.
Tarım sektörüne yönelik yapılan transferler; mali boyutu ve üretimde etkinliği, verimliliği ve kaliteyi artırma amacı dikkate alınarak gözden geçirilecektir.	Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (S), Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı	Aralık Sonu	Tarım sektörüne yapılan transferlerde kullanılan kamu kaynağı ile elde edilen çıktıyı birlikte değerlendirmek ve söz konusu transferlerin etkinliğini artırmak üzere çalışma yapılacak, farklı destek programları arasında tamamlayıcılık sağlanmasına yönelik çalışmalara devam edilecektir.
Kamuda taşıt tedariki ve kullanımı ile harcırah sisteminin yeniden düzenlenmesine ilişkin çalışmalar yapılacaktır.	Maliye Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Haziran Sonu	Taşıt Kanunu ve Harcırah Kanununun günün şartlarına uygun olarak yenilenmesi çalışmaları tamamlanacaktır.
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin taşınır kayıt ve işlemleri tek bir sistem üzerinden yapılacaktır.	Maliye Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	İlgili kurumların sisteme dâhil edilebilmesi için eğitimler düzenlenecek ve sistemin iyileştirilmesi için gerekli çalışmalar yürütülecektir.
Cadde ve sokak aydınlatmaları konusunda mevcut sistemin etkinleştirilmesini teminen gerekli düzenlemeler yapılacaktır.	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (S), Hazine Müsteşarlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, İçişleri Bakanlığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı	Aralık Sonu	Cadde ve sokak aydınlatma bedellerinin ilgili kurumlar tarafından ödenmesi ve denetimlerin koordineli ve etkin bir şekilde yapılabilmesini sağlamaya yönelik çalışmalar yapılacaktır.
Hazine taşınmazlarının ekonomiye kazandırılması sağlanacaktır.	Maliye Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	Genel ve Özel Bütçeli İdareler, Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, Sosyal Güvenlik Kurumları ve Mahalli İdarelere tahsisli olup, tahsis amacında kullanılmayan atıl taşınmazların belirlenmesi ve bu taşınmazların diğer yöntemlerle ekonomiye kazandırılmasına ilişkin çalışmalara devam edilecektir.
Hazine taşınmazlarıyla ilgili işlemler Milli Emlak Otomasyon Projesi (MEOP) kapsamında güncellenecek ve geliştirilecektir.	Maliye Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	MEOP II ve Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) üzerinden bütünleşik olarak diğer kurum ve kuruluşlara bilgi sağlanacaktır. MEOP II WEB Tabanlı yeni uygulamalar tamamlanmış olup geçiş süreci başlatılmıştır. 2012 yılı sonuna kadar sistem tamamlanacaktır. CBS’nin temel harita katmanlarının oluşturulmasına devam edilecek olup, ortofoto arşivi büyütülecek ve geliştirilen ara yüzler en kısa sürede hizmete alınacaktır. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile tam entegrasyon gerçekleştirilecektir.
Hazine taşınmazlarının yönetiminde etkinliği artırmaya yönelik mevzuat düzenlemesi yapılacaktır.	Maliye Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	Hazine taşınmazlarının kiralanması sürecinin basitleştirilmesi ve Borçlar Kanunu hükümlerine paralel biçimde düzenlenmesine ilişkin çalışmalar yürütülecektir.
Kamu ihale sisteminin etkinliğinin artırılması yönünde düzenlemeler yapılacaktır.	Maliye Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Haziran Sonu	4734 ve 4735 sayılı Kanunlarda değişiklik yapılacaktır.
Basit, öngörülebilir, adil ve geniş tabanlı bir vergi sisteminin oluşturulması çalışmaları sürdürülecektir.
Gelir vergisi sistemi yeniden düzenlenecektir.	Maliye Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi Konseyi, İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları, Meslek Odaları	Aralık Sonu	Etkili ve verimli bir vergi sisteminin oluşturulmasına yönelik çalışmalar kapsamında, serbest piyasa ekonomisiyle uyumlu, yatırımları ve istihdamı destekleyen ve vergiye uyumu artırarak kayıt dışılığı azaltan, yeni Gelir Vergisi Kanunu hazırlanması için mevzuatta yapılması öngörülen değişiklikler tamamlanacak, yeni Gelir Vergisi Kanunu hazırlanacaktır.
Vergi Usul Kanunu yeniden düzenlenecektir.	Maliye Bakanlığı (S), Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi Konseyi, Meslek Odaları, İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	Vergi cezalarının caydırıcılığının artırılması başta olmak üzere, mükellef hakları, uyuşmazlıkların çözümü ve değerleme hükümlerinin modern vergi sistemiyle uyumlu hale getirilmesi için mevzuatta yapılması öngörülen değişiklikler gözden geçirilerek tamamlanacaktır.
Sektörler itibarıyla mükelleflerin vergiye gönüllü uyumu artırılacaktır.	Gelir İdaresi Başkanlığı (S), Sosyal Güvenlik Kurumu, Bankalar, İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Ocak Sonu	Mükelleflerin çalışılan yıla ait uyumsuzlukları tespit edilecek, 81 ile ait sektör raporları hazırlanacaktır.
Önceden hazırlanmış kira beyanname sistemi geliştirilecektir.	Gelir İdaresi Başkanlığı (S), Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Bankalar, Belediyeler, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü	Mart Sonu	Hedeflenen beyanname sayısına ulaşabilmek için Gelir İdaresi Başkanlığındaki bilgiler ve üçüncü taraf bilgilerinin eşleştirilmesiyle gayrimenkul sermaye iradı elde eden kişilerin tespit edilerek sistem aracılığıyla beyannamelerinin alınması sağlanacaktır.
Vergi ve diğer mali yükümlülüklerin tahsilâtında etkinlik sağlanacaktır.	Gelir İdaresi Başkanlığı (S), Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı	Aralık Sonu	Tapu sicillerine TAKBİS üzerinden elektronik ortamda erişilebilmesi, sivil hava araçlarına, liman başkanlıkları ile belediye başkanlıklarının gemi sicil ve kütüklerine bağlı gemilere ait bilgilere elektronik ortamda ulaşılabilmesi ve tüm bu mallara haciz uygulanabilmesine yönelik proje çalışmaları yapılacaktır.
Kamu idarelerinde mali yönetim, iç kontrol ve iç denetim faaliyetlerinin etkin bir şekilde uygulanmasına yönelik tedbirler alınacaktır.
Mali yönetim ve kontrol sisteminin uygulama etkinliğinin ve idari kapasitesinin artırılmasına yönelik mevzuat değişiklikleri yapılacaktır.	Maliye Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları	Aralık Sonu	Mali yönetim ve kontrol sisteminin uygulama etkinliğinin ve idari kapasitesinin artırılması amacıyla 5018 sayılı Kanunda değişiklik öngören Kanun Tasarısı çalışmaları tamamlanacaktır.
İç denetim alanında merkezi uyumlaştırma birimi kurulacaktır.	Maliye Bakanlığı (S), Başbakanlık, İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, İç Denetim Koordinasyon Kurulu	Aralık Sonu	Maliye Bakanlığına bağlı İç Denetim Koordinasyon Kurulu, kamu iç denetim sistemini geliştirmek ve koordine etmek üzere, İç Denetim Merkezi Uyumlaştırma Birimi işlevini 5018 sayılı Kanunda belirtildiği gibi, bağımsız ve tarafsız bir organ olarak yerine getirecek şekilde yeniden yapılandırılacaktır.
6085 sayılı Sayıştay Kanunu çerçevesinde etkin ve yaygın bir dış denetimin sağlanması için Sayıştayın uygulama altyapısı güçlendirilecektir.
6085 sayılı Sayıştay Kanunu çerçevesinde etkin ve yaygın bir dış denetimin sağlanması için gerekli düzenlemeler yapılacaktır.	Sayıştay Başkanlığı (S)	Aralık Sonu	6085 sayılı Sayıştay Kanunu çerçevesinde, Sayıştayın AB uygulamaları ve uluslararası denetim standartları ile uyumlu bir denetim yapması için gerekli ikincil düzenlemeler tamamlanacak ve yeni dış denetim anlayışına yönelik uygulamalar başlatılacaktır.
Dış denetimin, iç kontrol ve iç denetim sisteminin yapısının ve iş süreçlerinin iyileştirilmesine daha fazla katkı vermesi sağlanacaktır.
Kamu kesiminde iç kontrol sistemleri ve iç denetimin sağlıklı bir şekilde işlemesi yönünde Sayıştay tarafından gerekli çalışmalar yürütülecektir.	Sayıştay Başkanlığı (S)	Aralık Sonu	Sayıştayın denetim faaliyetlerinden beklenen verimin sağlanabilmesi için tüm kamuda iç kontrol sistemlerinin uluslararası standartlarda kurulmuş ve iç denetimin de işlerlik kazanmış olması gerekmektedir. Bu çerçevede kamu kesiminde iç kontrol sistemleri ve iç denetimin sağlıklı bir şekilde işlemesi yönünde Sayıştay tarafından gerekli çalışmalar yürütülecektir.
KİT’lerde hesap verebilirlik, kârlılık, verimlilik, karar alma süreçlerinde esneklik ve stratejik yönetim anlayışı esas alınacaktır.
Elektrik alım satımına ilişkin gün öncesi piyasası ve orta vadede oluşacak vadeli işlemler piyasası işleticisinin ayrı bir tüzel kişilik olarak yapılandırılmasına ilişkin hazırlıklar tamamlanacaktır.	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, EPDK, SPK, TEİAŞ, İMKB	Aralık Sonu	Halen TEİAŞ tarafından yürütülen mali uzlaştırma işlemlerinin ve oluşturulacak gün öncesi piyasası ve orta vadede oluşacak vadeli işlemler piyasalarının işletilmesinin, “Piyasa İşleticisi” tarafından sürdürülmesi için gerekli çalışmalar yapılacaktır.