BiSMİllahirrahmanirrahiM قَالَ رَسُول الله

Sahife-i Seccadiye'ye Dair

Kuşkusuz Kur'an-ı Kerim, büyük bir kültür devriminin stratejisini ortaya koymuştur. Kur'an'ın ilk ayetleri, ilim ve irfan aleminde büyük bir hareketin müjdesini veriyordu. Nitekim ilahi vahiy, "Oku" emriyle başlıyordu. Bu, kesin bir üslupla vurgulanan bir emirdi. Bu bağlamda ilahi öğretim nimetine, eğitimde kalem ve yazı olgularına verilen öneme, bilginin tedvin edilip nakledilmesine, geliştirilmesine, irfanın tekamülüne ve ilimlerin gelişmesine paralel olarak insanın gelişmesine işaret ediliyordu.

Resul-i Emin (s.a.a), bilinen anlamda kimseden okuma ve yazma öğrenmediyse de, ilahi ilhamla ilimleri kavramış, insanları ilim öğrenmeye, yaymaya ve tedvin etmeye teşvik etmiştir. Buna rağmen Resulullah efendimizden (s.a.a) sonra iş başına gelenler, çıkardıkları bir kararla Resulullah'ın (s.a.a) hadislerinin tedvin edilmesini yasakladılar. Böylece İslâmî kültürün Peygamberin (s.a.a) hadislerinde somutlaşan boyutuna büyük bir darbe vurdular. Ancak bu açık sonraki dönemlerde kapandı. Ama geride büyük yıkımlar da bırakmıştı. Ki İslâm dünyası ve hatta insanlık dünyası bu güne kadar o yıkımın bedelini hala ödemektedir. Çünkü yukarıda işaret ettiğimiz karara bağlı olarak belirginleşen yıkıcı sonuçlar ümmetin kültür bünyesinde derin yaralar açmıştı.

Ehl-i Beyt İmamları (a.s) ise, çok önceden, hadis tedvininin yasaklanmasının doğuracağı olumsuz sonuçları, İslâm dünyasının, daha doğrusu tüm insanlık aleminin bundan dolayı yaşayacağı kırılmanın etkilerini gördüler ve zaman kaybetmeksizin hadis tedvin etmeye başladılar. Dostlarını da hadisleri tedvin etmeye teşvik ettiler. Ki bu davranış, o günkü iktidara bir meydana okuma anlamına da geliyordu. Böyle yapmalıydılar, çünkü şeriatı korumak ve savunmak, Ehl-i Beyt İmamlarının (a.s) en büyük hedeflerinin başında geliyordu ve Ehl-i Beyt'in masum İmamları (a.s), bu şeriatın bekçileri ve emin muhafızları olarak görevlendirilmişlerdi.

Ehl-i Beyt İmamları (a.s), ümmetin kültürel seyrinin güzergahını çizen ilk öncülerdir. Hikmetli Kur'an'ın ve büyük Peygamberin (s.a.a) hadislerinin yol göstericiliğinde ilim ve hikmet pınarlarını fışkırttılar. İmamların (a.s) kültürel faaliyetleri, sırf özel bir alanla sınırlı değildi kuşkusuz. İrfanın değişik alanlarında farklı bilimleri kapsayan evrensel bir faaliyetti bu.

Örneğin İmam Emirü'l-müminin Ali b. Ebu Talib (a.s), bu ilmi uyanışın öncüsü, akli ve nakli ilimlerin kapılarını açan, bu ilimlerin temel prensiplerini ve kurallarını koyan kişidir. Bu gerçeği bir çok büyük alim itiraf etmektedir. Seyyid Hasan es-Sadr Te'sisu'ş-Şia li Ulumi'l-İslâm adlı eserinde tarihsel olarak bu iddianın doğruluğunu kanıtlamaktadır.

Bu gerçeği itiraf edenlerden biri de Üstad Abbas Mahmud el-Akkad'dir. Abkeriyetu'l-İmam Ali adlı eserinde şöyle der: İmam Emirü'l-müminin (a.s), otuz iki ilim dalının kapısını açmış ve bu ilimlerin kurallarını ve temel prensiplerini koymuştur.

Allame İbn Şehraşub Mealimu'l Ulema adlı eserinde şöyle demektedir: Doğrusu, ilk eser tasnif eden musannif İmam Emirü'l-müminin (a.s), sonra Selman, sonra Ebu Zer, sonra Esbağ b. Nebate, sonra Ubeydullah b. Ebu Rafi'dir. Ardından es-Sahifetu'l-Kamile tasnif edilmiştir.

Dolayısıyla es-Sahifetu's-Seccadiye İslâm geleneğinin hazinesi, belagat, eğitim, ahlak ve edebiyat alanında yazılan İslâmî eserlerin yıldızı konumundadır. İncilu ehli'l beyt ve Zeburu al-i Muhammed diye isimlendirilmesi de bu yüzdendir.¹

Sahife-i Seccadiye'nin Ayrıcalıkları

1- Sahife-i Seccadiye, madde aleminden tamamen sıyrılmayı ve kendini kamil anlamda Allah'a adamayı ve hayatta olan tüm nimetlerden daha değerli olan Ona bağlanmayı temsil etmektedir.

2- İmam'ın (a.s) Allah'ı kusursuz bir şekilde tanıdığını, Ona derin bir imanla inandığını ortaya koymaktadır.

3- Sahife-i Seccadiye, diğer masum İmamların (a.s) dualarından, Hz. Muhammed'e (s.a.a) ve Ehl-i Beyt'ine (a.s) tekrar tekrar salat ve selam etmesiyle ayrılmaktadır. Tercih edilen görüşe göre, bunun nedeni, Sahifa-i Seccadiye'nin içerdiği duaların, Kerbela olayından sonra inşa edilmiş olmalarıdır. Çünkü bu olayın birinci dereceden faili Yezid, babası, dedesi ve bütün Emevîler Muhammedi (s.a.a) nuru söndürmek için uğraşıyorlardı.

Yine tercih edilen görüşe göre, İmam (a.s), bu duaları aracılığıyla, Emevîlerin yıkıcı çabalarına karşı, İslâmî ilkeleri insanların nefislerine yerleştirmeyi ve kökleştirmeyi hedefliyordu.

4- Sahife-i Seccadiye, Müslüman insanın önünde, Allah'ın geniş rahmetine ilişkin ümit ve beklenti kapılarını açmıştır.

5- Aynı şekilde yüce Allah ile konuşma ve yalvarış usulu ile ilgili olarak önemli bir kapı açmıştır ki, bu, Allah'ın affını ve bağışlamasını talep etmeye ilişkin kulun sunabileceği türlü mazeretleri içermektedir. Buna aşağıdaki sözlerini örnek gösterebiliriz:

"İlahi! Eğer velilerinden ve sana ibadet edenlerden başkasını bağışlamayacaksan, günahkarlar kime sığınsınlar? Sadece, senin emirlerini yerine getiren vefalılara ikramda bulunacaksan, kötülük edenler kimden yardım istesinler?!"

"İlahi! Ben hakir ve önemsiz bir kulum; bana azap etmen, mülkünü zerre ağırlığınca arttırmayacaktır…"

6- Sahife-i Seccadiye, insan eğitimine dair, son derece önemli ahlaki, ruhsal ve pratik programlar içermektedir. İnsan için nefsani erdemlere ve manevi kemalata ilişkin temel prensipler çizmektedir.

7- O çağda bilinmeyen bilimsel gerçekler ihtiva etmektedir ki, biz daha önce bunların bazısına işaret etmiştik.¹

8- Sahife-i Seccadiye, Emevî siyasetinin, Müslümanlar arasında ahlaki yozlaşmayı, müstehcenliği ve hayasızlığı yaydığı bir çağda, bireysel ve toplumsal fesadı önleyici bir işlev de görmüştü. Emevîlerin baskı ve terör politikasını izledikleri karanlık bir ortamda Sahife-i Seccadiye takip edilecek en uygun yöntemi içeriyordu.

9- Bütün bunlardan sonra Sahife-i Seccadiye, bir belagat ve fesahat pınarı, amaçlanan İslâmî edebiyatın tükenmez bir kaynağı konumundaydı. Bu bağlamda Nehcu'l-Belağe' den farksızdır desek mübalağa etmiş olmayız.

10- İmam Zeynülabidin (a.s), dualarında - ister Sahife-i Seccadiye diye bilinen es-Sahifetu'l Kamile veya İmam’dan rivayet edilip de sonraki yıllarda es-Sahifetu'l Camia ismiyle derlenen diğer dualarında- eşsiz bir insanlık hayatına dair kamil bir metot sunmuştur. İmam (a.s), İslâm ümmetinin ihtiyaç duyduğu her konuyu ele almış, eşsiz üslubu ve meseleleri olağanüstü belagatıyla çözümlemiştir.