Key Words: Rootstock, Apple (Malus communis L. ) , Breeding, Clone, Sakı, Selection
TÜRKİYE KLONAL ELMA-ARMUT ANAÇLARININ GELİŞTİRİLMESİ
Hüseyin VURGUN(1) Hakan Murat ÜNLÜ(1)
İsmail ESMEK(1) Zakine KADIOĞLU(1) Salih KESKİN(1) Ömer TOHMA(1) Özkan BOZBEK(1) Rafet ASLANTAŞ(2)
Türkiye, özel ekolojilerde ve modern meyve yetiştiriciliğinin yapılmadığı/yapılamadığı yörelerde birçok meyve türü ve bu türlere ait çeşit ile ara formları bakımından oldukça zengin popülasyonlara sahiptir. Ülkemizin bu zenginliği, meyve anaç ıslahçılarına damızlık materyal sağlayacak özel bir kaynak durumundadır. Anaç ıslah çalışmaları açısından ülkemiz için en pratik ve belki de en yararlı olanı mevcut populasyonlardan seleksiyon yoluyla uygun klon anaçların belirlenmesidir.
Elma ve armut yetiştiriciliğinde, yüksek verim ve kaliteli ürünün sürdürülebilir anlayışla üretimi konusunda ülkemizde ve bazı ülkelerde önemli darboğazlar bulunmaktadır. Bunlardan biri hiç şüphesiz kuvvetli ve heterojen gelişme gösteren çöğür anaçların kullanımından kaynaklanmaktadır. Bilinen bazı olumsuzluklara rağmen, çöğür anaçların kullanımı halen devam etmektedir. Son yıllarda özellikle elma ve armut yetiştiriciliğinde klonal anaç kullanımı yaygınlaşmasına rağmen, her yer/yöre için henüz istenilen seviyelere ulaşılamamıştır.
Modern meyve yetiştiriciliğinin bir gereği olarak kültür çeşitleri ile iyi uyuşan, farklı gelişme kuvvetine sahip (bodur, yarı bodur, kuvvetli), değişik ekolojik şartlara uyum kabiliyeti yüksek, meyve olgunlaşma süresi ve kalitesine olumlu yönde etki eden, biyotik ve abiyotik stres şartlarına dayanıklılığı yüksek anaçlara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu kapsamda, Bölgenin elma ve armut populasyonu içerisinden kıymetli anaçlık özelliği gösteren genotiplerin tespiti ve özelliklerinin belirlenmesine yönelik olarak müdürlüğümüzce 2007 yılında proje çalışmalarına başlanılmıştır. Bugüne kadar sürvey çalışmaları esnasında belirlenen genotiplerden konumları ve durumları itibariyle dönemine göre aşı kalemi, çelik, dip sürgünü veya risk taşıyan genotiplerin bizzat kendisi alınarak çalışmada kullanılmak üzere Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu arazisinde 31 armut genotipi, 76 elma genotipi stool-bed layering sistem kurularak muhafaza edilmektedir. Tespit edilen üstün özellikli elma ve armut genotipleri ile standart klon anaçları mukayeseli olarak aynı şartlarda yetiştirilerek anaçlık testlerine tabi tutulacaktır.
Projenin 1. aşaması Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ve Eğirdir Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğünde yürütülmüş ve sonuç raporu yazılmıştır. Erzincan ve Yalova lokasyonunda yürütülmesi düşünülen projenin 2. aşaması için Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü tarafından teklif projesi hazırlanmıştır.
Dostları ilə paylaş: |
