Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı
Yüklə 8,05 Mb.
|
ve diğer yerleşim birimleri... Hamamlar köyü, 1960 yılında Bıradost Köy Birliği’ne bağlıydı. Daha sonra Kuşçu-Enzel Köy Birliği’ne dâhil edilmiştir.
-Balov: Aile sayısı: 361, kadın: 890, erkek: 948, Toplam nüfus: 1.838 ve diğer yerleşim birimleri... Toplam nüfus: 20.576. (Ali Dehgân, Serzemîn-i Zerdüşt RıZaiye, s.932, 936 ; Muhammed Cevâd Meşkûr, NazaRi be-TaRih-i AzerbâyCan ve Asar-ı BAstanî ve Cem’ıyyetşiNaSi Ân, s.662-664, 688) Kuşçu-Enzel ve Nazluçay Mıntıkası Türkleri’nin yerleşim alanları arasında Kuşçu ve Balov tanınmış merkezlerdir. Kuşçu-Enzel ve Nazluçay Mıntıkası Türkleri’nden olan Balovlular, I. Dünya Savaşı sırasında kendi aralarında mütevazi şekilde teşkilatlanarak yardım kampanyası başlatmışlar, topladıkları altın ve gümüşleri işgalcilerle ölüm-kalım mücadelesi sürdüren İstanbul’a göndermişlerdir. Rusların bu hususu İran yönetimine jurnallemesi sonucu komitede yer alan Balovlulardan 10-15 kişi Çahar-bahş köyü girişinde 1915 (Şemsi 1294) yılında idam edildi. İdam edilenler, “Balov Hacıları” adı ile anılmaktadır. Bugün bile bölgede yaşayan bu Türklerin evlerinde ve mağazalarında Balov Hacıları’nın idam sahnesinin fotoğrafı asılıdır. Hacı Talip, Hacı Ağabek ve Hacı Emin... idam edilenler arasındadır. Hacı Talip, idam edildiği sırada 70 yaşındaydı. Cenazeler ailelerine para karşılığı teslim edildi. Balov Hacıları’nı idam eden şahıs, Kara Muhammed (Gara Memmed) Mir Gazab İtimadüd-Dövle’dir. (Ahmed Keyvanpur, Tarih-i Rızaiye, s.120-121) Bazı kaynaklarda, Urumiye bölgesi Sünni Azerbaycan Türkleri’ni Küresinlilere bağlayanlar bulunmaktadır. Bu doğru olmayan bir yaklaşımdır. Kuşçu-Enzel ve Nazluçay mıntıkasındaki Türk hanzade ve beylerinin Küresinlilerle aşiret bağlarının olduğuna dair bilgisi bulunmamaktadır. Kendileri de böyle bir yaklaşımı kabul etmemektedir. Urumiyeliler, Sünni olsun Şii olsun kendilerini Azerbaycan Türkü olarak kabul etmektedir. Bu nedenle Sünni Azerbaycanlıların Küresinli Türk aşireti ile aynı kategoride incelenmesi doğru bir yaklaşım değildir. Çünki Urumiye ve çevresindeki Sünni Azerbaycan Türkleri, yüzyıllardır yerleşik şehir hayatı yaşamaktadır. Aşiret düzeni ve yaşamı ile ilgileri bulunmamaktadır. Birkaç yüz yıl önce böyle bir yapılanmanın olması belki mümkündür. Küresinliler, Van sınırına mücavir mıntıkalarda, yani Türk hududunda meskûndur. Bkz.→Küresinli İli
Kelb-Ali Kerbelayı Ali Sultan, şahın fermanı doğrultusunda ili ile birlikte batı sınırına doğru yola çıktı. Şahpur (Salmas)’dan Han-Tahtı ve Kuşçı/ Kuşçu gediğine geldiklerinde, silahlı Kürt desteleri ile karşılaştı. Kürtler, Afşarların Urumiye ovasına ulaşmasına engel olmak istiyordu. Afşar savaşçıları, saldırganları hezimete uğrattı ve Urumiye’nin bakir ovasına ilk yerleşenler oldular. Kelb-Ali Kerbelayı Ali Sultan idaresinde Urumiye’ye gelen Afşar ili, 8.000 aileydi.
Afşar il ve aşiretleri, bu tertip ve düzen ile Urumiye topraklarına yerleşip, burayı kendilerine vatan edindiler. Diğer Vilayetlerde bulunan Afşarlar da Urumiye’ye akmaya başladı. İran’da bugün Afşarların yoğun ve derli toplu oturdukları en önemli bölge Batı Azerbaycan Bölge Valiliği topraklarıdır. Valilik merkezi olan Urumiye kenti, Afşar şehri olarak bilinmektedir. Urumiye’nin geniş ovasındaki şehir, köy ve kasabaların büyük bölümü de Afşar’dır. Yukarıda zikredildiği gibi, bugün Şahin-Kale ve Şahindej adı ile anılan Sain-Kale Afşar, Uşneviye, Sulduz (merkezi Nagade) ilçeleri ile Mahabad’ın çevresi de Afşarların yaşadığı yerleşim birimleridir. Urumiye, Afşarların aristokratları/ han ve beyleri ile birlikte topluca yaşadığı en büyük Afşar şehir ve bölgesidir. Öte yandan Kazvin-Hemedan arasında, yüzden fazla Afşar köyünün bir arada bulunduğu “Bölük-ü Afşar/ Afşar Bölüğü” ve Horasan Afşar-yurt, Afşar yerleşim bölgesi olarak önemli merkezlerdendir. Diğer Afşar bölgelerinden yeri geldikçe bahsedilecektir.
Yüklə 8,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||