Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Sancak-ı şerif

F. Kurtoğlu, Sancağımızın Tarihi, İst, 1934

SANCAK-I ŞERİF

den yaklaşık 70x115 cm boyutunda üç yeni sancak-ı şerif dokunup üzerlerine "Keli-me-i Tevhid" işlendi ve Ukab'ın eczâ-yı şe-rifesinden de (dağılan parçalarından) bu yeni sancaklara eklemeler yapıldı. Özel bohçalar içinde korunan bunlardan teki, "hırka-i saadet" ile padişahın gittiği yere, örneğin Edirne'ye, Belgrad'a götürülürdü. Diğerleri ise, sarayda Hazine-i Âmire'de ve Hasoda'da saklanır, seferlere götürülürdü.

16. yy'ın sonlarından başlayarak sancak-ı şerifin saraydan çıkartılıp ordugâha, oradan da cepheye götürülmesi ve sefer sonunda yine sarayda korumaya alınması, Osmanlı Devleti'nin resmi ve dini protokollerinde yer alan "sancak-ı şerif teş-yi'i ve istikbali" törenlerine konu oldu. Bu törenlerin ayrıntıları Nimeti"Efendi Kanun-namesi'nde vardır. III. Mehmed'in 1596' daki Macaristan seferinde de 300 kadar seyit ve şerif, sancak-ı şerifin etrafında yer alarak tekbirler getirdiler ve "fetih suresi" okudular. Bu tarihten sonra bu da bir gelenek oldu. Ayrıca, sancak-ı şerifin Haso-da'dan çıkarılıp padişah tarafından Arzo-dası'na(->) getirilmesi, burada veya Bâbüs-saade önünde serdar-ı ekrem (başkomutan) atanan sadrazama teslim edilmesi, savaş dönüşünde de padişah tarafından Da-vutpaşa'da sadrazamdan teslim alınıp saraya gönderilmesi de bir dizi protokole bağlandı. Örneğin, ordunun cepheye hareketinden 40 gün önce sandığından çıkarılan sancak-ı şerifin Arzodası'ndaki tahtın ön direğine asılması, daha sonra Arzodası'nda veya Bâbüssaade önünde, şeyhülislamın, nakibüleşrafın, büyük şeyhlerin de katıldığı bir devlet töreni ile padişah tarafından sadrazama teslim edilmesi, onun da sancak omzunda olduğu halde maiyetiyle ordugâha gitmesi; dönüşünde ise Davutpaşa ordugâhında sancak-ı şerif için özel bir çadır kurulması ve ordugâha gelen padişaha burada teslim edilmesi; törene katılanların giyim kuşamlarından davranışlarına ve konuşmalarına değin pek çok ayrıntıyı içeren özel programlarla olmaktaydı. İstanbullular içinse, sancak-ı şerifin uğurlanması ve karşılanması, her seferinde önemli bir olaydı. Halk, böyle günlerde Ayasof-ya Meydanı'ndan Edirnekapı'ya, oradan Davutpaşa'ya kadar olan yollan doldurur, hastalar, çocuklar, derdi olanlar için sancak-ı şerifi görmek, sevap ve umut vesilesi sayılırdı.

İstanbul'u ilgilendiren bir başka durum, ayaklanmalarda asilere karşı sancak-ı şerifin bir koz olarak kullamlmasıydı. "Sancak-ı şerif ihracı" denen gelenek uyarınca, padişahın buyruğuyla kentte müna-diler dolaştırılır veya minarelerden "üm-met-i Muhammed'in sancak-ı şerif altına gelmesi" duyurulurdu. Sarayda Bâbüssaade önüne çıkarılan veya Sultan Ahmed Camii minberine asılan sancak-ı şerifin etrafında toplanmak, inanca göre her Müslüman için farzdı. Nitekim 1651'de ve l6S7'de bu yöntemle ayaklanmacılar dağıtıldığı gibi 1826'da Vak'a-i Hayriye'de(-0 de kazan kaldıran yeniçerilere karşı halkın eyleme geçmesi sancak-ı şerifin ihracıyla sağlanmıştı. Son bir kez de I. Dünya Sava-

Sankt Georg Avusturya Kız (solda) ve Erkek liselerinin binaları.

Faruk Tuncer, 1994

91 ? Ş 'f 5f"-

450