Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
<-P>drarum candid ati, qui alteri eorum, vt obtineat cathedram, in petitione cathedræ cedunt, aut mu- tuam operam sibi pollicentur, vel suffragatori- bus persuadent, vt pro eo suffragium ferant. De voce autem actiua, cap. quia diuersitatem, de concess. præb. ca. fin. de excess. prælato cap. vni, §. 1. ne sede vacante lib. 6. & in Salmantiæ statu- tis tit. 33. num. 21. suffragator pecuniis, aut quauis alia re, quę pecunia æstimari possit, à cathedræ cā- didatis corruptus ante omnem cōdemnationem, & declarationem, & nullo ei crimen obiiciente ad ferendum suffragium inhabilis constituitur. Inhabilitas ad matrimonium interdum est pœ- na, quæ ipso facto incurritur: Nam in Tridentino sess. 24. in doctrina de Sacram. Matrimon. canone 3. & 4. definitur, Ecclesiam potuisse cōstiruere im- pedimenta matrimonij præter ea, quæ in Leuit. ponuntur. Vnum autem ex eiusmodi impedimen- tis est adulterium, quòd quis fide data de futuro matrim onio cum aliqua commisit, vt patet capit. super hoc, & cap. significasti, & cap. fin. de eo qui dux. matrim. quam pollu. per adulter. & capit. si quis viuente 31. quæst. 1. & omnes schol. etiam Sotus 4. disp. 31. 36. & 37. & in cap. transmissæ, de eo qui cognouit consang. vxor. incestuosè, impo- nitur pœna, ne contrahere matrimonium possit, nisi annuente Pontifice, & si est coniugatus, ne possit debitum petere, quæ pœnæ ante sententiam obligant. Sententiam Soti improbabilem censet Vazquez, disp. suprà citata num. 9. contra quam etiam argumentatur num. 10. quia lege canonica potest aliquis fieri inhabilis ad contrahendum ex propriis bonis in tali ætate, aut sine tali, vel tali solemnitate, & contractus factus contra has leges est nullus. Cur ergo propter peccatum non potest imponi pœna similis inhabilitatis adactus alio- qui legitimos, ita vt ante sententiam nulli sint? & quidem reipsa propter vitium prodigalitatis prodigus inhabilis fit per iudicem ad contrahen- dum, quando ipse sub curatore cōstituitur: De quo plura dicemus agentes de lege irritante: ergo. De- inde argumentum factum de excommunicatione vrget: nam certum est, excōmunicationem incurri sine vlla sententia iudicis, vt docet ipse Sotus 1. iust. quæst. 6. art. 6. con. 2. Caietanus ver. pœna, & 2. 2. quæst. 62. art. 3. Medina, 1. 2. quæst. 96. art. 4. Nauarrus, cap. 23. num. 67. Bannes quæst. 62. art. 3. Castro, 2. de lege cap. 8. Valentia hic disp. 6. quæst. 5. punct. 6. quæst. 3. ante finem, Sayrus, lib. 3. cap. 9. num. 23. & alij ex cap. si quis suadente 17. quæst. 4. cap. pro humani de homicidio in 6. & cap. ad abo- lendam de hæreticis: ergo etiam possunt absque sententia iudicis incurri aliæ pœnæ priuatiuæ, & discrimen constitutum à Soto inter illam, & alias pœnas priuatiuas, reiectum initio sectionis, & be- ne impugnatur, à Bannes & Sayro: nam eo ipso quòd quis per Baptismum membrum Ecclesiæ fit, habet ius ad percipienda sacramenta, & alia bona spiritualia ipsius. Deinde quia bona ciuilia eodem modò pertinent ad bonum commune, vt cathedræ suffragia, &c. Eorumque dispensatio ad eum pertinet, qui gerit curam communitatis: ergo sicut bonis illis spiritualibus per legem priuari potest, etiam bonis temporalibus priuari poterit. Vnde Caietanus, Nauarrus, Calderinus, Aragon, Medina, & Valentia dicunt, quidquid sit de aliis rationibus, excommucationem posse incurri abs- que sententia iudicis, quia est pœna priuatiua.<-P> @@0@ @@1@ sione, & irregularitate, quę non est cẽsura, vt fal- sò, & contra cap. quærenti de verb. sign. dixit So- tus, nec pœna medicinalis, sed vindicatiua. Sed de suspensione, & irregularitate aliam rationem assi- gnat Sotus, quia scilicet est commaculatio, & in- dignitas ad tractandum sacra. Sed ratio est parui momenti: nam si hæc indignitas potest induci absque iudicis sententia: ergō alia priuatiua. Nec video, cur idem de aliis requirentibus aliquam rei actionem dici non debeat; quod probatur. Septimò, ex legibus nostri regni, quæ dicunt, se ante sententiam obligare, vt notant Couar. 2. part. de sponsalibus cap. 6. §. 8. num. 10. Castro 2. de lege pœnali, cap. 1. Sot. 1. iust. quæst. 6. art. 6. ad 4. Cord. lib. 1. quæst. 36. ad Vazquez, disp. 168. cap. 3. & alij Medin. quæst. 96. art. 4. Perez, 2. ordinam. legibus citandis. Huiusmodi erat lex 2. tit. 9. lib. 1. ordin. regal. & l. 34. tit. 5. l. fin. tit. 14. & l. fin. tit. 3. & l. 3. & fin. tit. 15. eod. lib. quibus ministri regis munera accipientes non tantùm obligabātur ad restituen- dum, quæ acceperunt (id quòd sola pœna inha- bilitatis fieri poterat) sed etiam ad reddendum quadruplum: idq statutum erat addita particula, in conscientia, & nulla sententia expectata. Quæ leges posteà partim omissæ, partim correctæ, & temperatæ sunt quoad pœnam soluendi quadru- plum, atque hoc pacto moderatè habentur 2. libr. compil. tit. 5. lib. 6. & lib. 3. tit. 15. l. 14. & l. 4. tit. 23. l. 21. Vbi eadem pœna statuitur, nempè soluendi quadruplum: non tamen ponitur in conscientia ante sententiam: & quamuis l. 21. tit. 23. lib. 4. compil. & lib. 9. tit. 4. l. 14. decernatur, vt ministri iustitiæ iuramentum præstent subeundi pœnam statutam per legem: id tamen (inquit Vazquez) non intelligitur ante sententiam, sed iuramentum exigitur, vt pœnam soluant eo modo, quo per le- gem statuta est: solùm exstat nunc l. 1. tit. 8. lib. 2. compil. contra Regis secretarios recipientes mu- nera: quæ ipsos ante sententiam ad solutionem illius quadrupli obligat, cui nescio an ex hac parte consuetudine sit derogatum. Has leges iniustas esse docet Sotus suprà: quia sentiùs, quàm par es- set, puniunt delinquentes. Addit, immeritò impo- suisse verbum, in conscientia, quia leges ciuiles de obligatione in conscientia iudicare non debent, in quo quidem, me iudice, Sotus modũ excessit. Nam licèt legislator errare possit, putant se posse obligare in conscientia, quando non potest: at er- rasse, non esse ita certè asserendum, & Sotus ratio- ne ipsa coactus, tandem concessit, 1. iust. q. 6. ar. 6. ad 7. hanc legis seueritatem admitti posse, quādo aduersus legem proteruè operetur, cōtempta pœ- na exterioris fori, vel quando nullum aliud esset opportunum remedium: sed putat Sotus id pro- uenire ex pacto, cum quo officium datum est, in quam quis consentire videtur eo ipso, quòd offi- cium admittit: vnde alij, cum quibus nullum pro- cedit pactum, putant non posse in conscientia ad pœnæ solutionem obligari. Sed mihi videtur, hoc pactum excogitatum esse; cùm nũquam ministris Regis exprimatur, aut insinuetur, nec lex ipsa illis proponatur, & non tantùm pro eligendis, sed etiā pro iam electis constituta sit: cur igitur potestas negabitur principibus secularibus obligandi ad pœnam soluendam ante iudicis sententiam, maxi- mè cùm competat legibus Ecclesiasticis &c. Ha- ctenus Vaz. ferè eisdem verbis. Vtcumque sit, te-<-P>@@ <-P>nendum est cum Medina, Corduba, Perez suprà, & aliis recentioribus, illas leges non obligare in cō- scientia ex vi legis pacti, aut iuramenti: quia vel non sunt iustæ, vel numquam fuere vsu receptæ, vel iam abierunt in desuetudinem, aut vim non habent, cùm non sint saltem eo modo in noua Compil. aut in partitio. & iuramentum solùm est de seruandis legibus, quatenus sunt in vsu, & vi- gore, & nulla ratione sunt reuocatæ: quamuis Couarr. illas num. 10. dicat obligare ad pœnam ante sententiam: & Simancas, tit. 9. num. 25. dicat, obligare ex vi pacti, & iuramenti: & Sotus suprà ad 4. & 8. & Lopez, 2. part. instruct. cap. 29. Merca- do, 4. de contract. cap. 16. Ouand. 4. dist. 13. propo. 41. Aragon, 2. 2. quæst. 11. art. 3. dicant obligate ex vi pacti. Vide in capitulis prætorum prag. 58. cap. 40. Hispali anno 1500. Hugonem de Celso vers.
Octauò, probari hæc sententia posset ex cap. pro humani de homicid. in 6. vbi statuitur, eum, qui per Assassinos aliquem Christianũ occiderit, ipso facto priuari beneficiis, quæ possidebat, quā legem obligare ad pœnam ante iudicis sentẽtiam putat Corduba, libr. 1. quæst. 36. & sumi potest ex Nauarro, cap. 23. num. 67. vbi docet, pœnam amissionis beneficii, etsi lex dicat, ipso facto incurri
non obligare ante sententiam tenet Vazq. disp. 68. cap. 4. cum Syl. ver. Assassinus in fine, & Soto 1. iust. quæst. 6. ar. 6. ad 8. ratio Syluestri, & Soti est, quia non dicit absque declaratione: sed potiùs in- sinuat debere præcedere. Ait enim, & postquam probabilibus constiterit argumentis aliquem sce- lus tam execrabile commisisse, nullatenus alia ex- communicationis, vel depositionis sententia re- quiratur. Sed addit Vazquez, quamuis adderetur absque declaratione, vel ipso facto, posse benignè interpretari, vt in aliis legibus ostenditur. Nonò, probari solet ex cap. quicumque §. hæ- retici, & §. illorum, de hæret. li. 6. vbi electio hæ- retici ad beneficium Ecclesiasticum, vel publicum officium, & emancipatio filij ab hæretico est irri- ta ante sententiam iudicis, ex ca. cùm secundum leges de hæretic. in 6. sed de hoc multa infrà, ex c. quæsitum de cohabit. cleric. vbi ob pœnam forni- cationis notoriæ clerici in sacris constituti, statui- tur, vt alij ab eo in officiis Ecclesiasticis absti- neant.
Pij V. contra confidentiam in beneficiis, quam refert Nauarr. cap. 23. num. 110. vbi ponitur pœna amissionis beneficij ipso facto, non solum benefi- cij acquisiti per confidentiam: sed etiam antea possessi: atque idem videtur esse de lege Trident. sess. 22. de reformat. in cap. 16. vbi qui occupat bo- na benficiorum, aut iurisdictiones, aut fructus, si laicus sit, priuatur iure patronatus, siverò clericus, ipso facto priuatur omnibus beneficiis suis. Cæ- terùm secũdum sententiam Syluestri, verb. Assas- sinus, cùm lex non dicat absque declaratione, non incurretur pœna ante omnem sententiam, vt no- tat Vaz. addens cum Couarr. 2. part. de sponsal. c. 6. §. 8. num. 8. nullam legem etiam in beneficiis incurri ante sententiam, etiamsi dicat, ipso facto. Imò etiamsi dicat absque declaratione: quia ni- mis asperũ esset omnes leges, quæ eiusmodi ver- bis vtuntur (de quibus eadem est ratio) ita inter- pretari: nec ociosa est illa particula, absque decla-
@@0@ @@1@ da est lex Bonifacij VIII. confirmata à Gregorio, XIII. quam interpretatur Nauar. lib. de datis & ac- ceptis, vbi statuitur pœna priuationis benefi- ciorum, quæ anteà possidebantur, in eos qui ali- quid in curia Romana pro gratia, vel iustitia ac- ceperint ametsi lex dicat, ipso facto. Primò probari potest, ca. licet de elect. in 6. vbi statuitur priuatio beneficij, contra eum, qui habẽs beneficium curatum, non promouetur intra annũ ad sacerdotium, quam pœnam incurri ante sen- tentiam putat Nauarr. cap. 25. num. 117. idem ait de simili lege: quæ habetur in Trident. sess. 23. de reform. cap. 2. vbi statuitur, vt electus in Episco- pum, si intra tres menses non consecretur, sit ipso facto priuatus Episcopatu: sed illo cap. 4. num. 27. ait Vazquez in illo euentu hominem incurrere priuationem beneficij ante sententiam, & ita ser- uari in praxi, nec de hoc posse dubitari: non tàm incurri eam priuationem virtute soliùs legis hu- manæ, quàm virtute legis naturalis determinatæ per legem humanam. Nam cum beneficium ex sui institutione detur propter officium, & officiũ Parochi sine ordine Sacerdotis, officium autem Episcopi sine consecratione exerceri non possint, sequitur, vt sine illo ordine, vel illa consecratione titulus, aut perceptio fructuum consistere non possint. Verũ quia non potest, obligatio hæc ita in momento vim habere, vt statim sine mora inci- piat, iure optimo ab Ecclesia tempus aliquod in- duciarum statutum est, quod alioqui vir prudens arbitrari poterat, sicut facit lex humana, dũ pretia rerum assignat, quæ aliàs homines priuati inter se assignare solent. Hoc igitur tempore elapso cen- set lex humana iam cessare titulum iustum reti- nendi beneficium, aut Episcopatum: titulo autem deficiente, ipso iure naturali vacat beneficiũ, quia ipso iure naturali sine titulo possideri non potest. Qua etiam ratione disput. 160. cap. 5. diximus, le- gem humanam meritò priuare fructibus parochũ, qui post annum nec ordinem suscepit, nec tale propositum suscipiendi ordinem habuit, tametsi alioqui lex humana vi sua obligare nonposset ad actus interiores, vt ibidem ostendimus. Hæc Vaz- quez. Sed obiici potest, quia licet beneficium de- tur proptet officium, tamquam propter finem, itẽ- que cum onere illud exercendi suo tempore: non tamen datur ea conditione, vt homo intra certũ tempus ordines, vel consecrationem recipiat, aut officium suum exerceat, alioqui si munus suum non exerceret, amitteret non solùm fructus, sed etiam titulum beneficij, ipso iure naturæ. Item er- go etiam si nulla esset lex positiua, si non ordina- retur tempore statuto ab Ecclesia, amitteret simi- liter titulum sublato omni statuto Ecclesiæ circa amissionem tituli. Imò etiamsi Ecclesia tempus ordinum non determinasset, parochus: vel Epi- scopus titulum eo tempore amitteret, vel dicen- dum erit, nec modò amittere, quia pœna priua- tionis beneficij numquam de facto incurritur an- te latam sententiam ex vi legis pœnalis. Confir- matur: nam si anticipatio illa amissionis beneficij incurritur ex vi legis humanæ pœnalis: ergo etiā amissio beneficij simpliciter posset referri in legẽ pœnalem. Nec opus est recurrere ad legem natu- ræ. Cōfirmatur etiā, alioqui non solùm Episcopi, qui non consecrantur intra tres menses, & pare- chi, qui non ordinantur intra annum, essent ipso<-P>@@ <-P>facto per legem priuati beneficio, sed etiam isti, & omnes alij beneficiarij, qui intra debitum tem- pus non habent ordinem, & reliqua omnia requi- sita ad munus suum obeundum, quæ omnia sunt dura creditu: vel ergo parochus, & Episcopus non sunt ipso iure ante sententiam priuati titulis suis in illis euẽtibus, vel id præuenit tāquam pœ- na ex iure humano, sicut etiam diximus suprà de eo, qui intra annum nec ordinem suscepit, nec ani- mum habuit illum suscipiendi: ex lege humana incurri & non ex sola lege naturæ. Primò, probatur hæc sententia à Suar. quia quòd is, qui deliquit exerceat circa seipsum vel circa res suas actionem pœnalem, non est perse malum, imò ex se potiùs est honestum: ergo quod ad talem actionem exercendam per legem obligetur, nec est per se iniustum, nec est cur existimetur suprà humanam potestatem legislatiuā, præsertim quā- do talis pœna, delicti grauitatem non excedit, nec adeò acerba, & difficilis, vt præter humanam con- ditionem videri possit obligare hominem ad il- lam in se exequendam. Et confirmatur: nā hæc res magis est moraliter, quàm physicè pensanda; at moraliter loquendo perinde est obligare hominem ad aliquid agen- dum, & ad aliquid pœnale agendum. Imò interdũ illud difficilius est, vt verbi gratia, obligare, vt per diem taceat, aut quòd cum amicis non communi- cet, difficilius alicui erit, quàm dare eleemosynā, vel aliquid simile facere, & inferius ait, non exce- dere potestatem legis humanæ, vt obliget reum ad exequendam in se pœnam ipsa lege latam: si- ue talis executio requirat physicam actionem, siue carentiam actionis, dummodò talis modus feren- di pœnam prudenter iudicetur expediens ad cō- mune bonum, & non excedẽs grauitatem delicti, neque sit in re adeò difficili, vt vel naturæ repu- gnet, sicut est se occidere, vel mutilare, vel mora- liter suprà humanas vires esse videatur, vt se pu- blicè flagellare, vel aliquid simile facere. Confirmatur secundò, nam Princeps saltem Ec- clesiasticus potest indicere ieiunium, ad satisfa- ciendum Deo pro peccatis, sicut indixit Rex Ni- niuitis, Ionæ 3. ergo posset aliquid præcipere sub obligatione ieiunij statim incurrenda. Confirmatur tertiò, nam Respub. potest trans- ferre dominium, & possessionem absq; vlla iudicis sententia, vt in præscriptione: vt docet Innocen- tius, in ca. cura, de iure patronat. Panormitanus, c. vigilanti, de prescriptio. Ancharanus, reg. poses- sor de reg. iur. in 6. Decius, cap. 1. num. 8. de con- stitutio. Ergo etiam poterit delinquentem priua- re dominio bonorum suorum, saltem aliquorum, & obligare illum in cōscientia, vt ea fisco, vel pau- peribus tradat, etiam absque iudicis sententia: nec vt ratio hæc vim habeat, oportet dicere cum Ca- stro, legem præscriptionis esse pœnalem, & de fi- nitionem traditam à Panormitano, rubr. de præ- script. num. 1. & probatam ab aliis, quos recenset Sebastian. de Sapia apud Pan. ibi: nam re vera non est, vt docent latè Simancas suprà, num. 203. & Molina, tom. 2. de iust. tract. 1. dist. 62. sed disposi- tiua. Confir. 4. quia lex diuina positiua aliquādo obli- gauit ad pœnā subeundam ante vllā sentẽtiā: ergo idem poterit lex humana, etiam laica: quę quidem est participatio diuinæ, illamq. imitatur. Antece- dens patet in lege illa Exod. 21. vt qui percusserit<-P> @@0@ @@1@ pœnam delicti, teneatur ei dare libertatem. Quæ lex, vt aduertunt Castro, 2. de lege ca. 4. & Sayrus, lib. 3. cap. 9. num. 27. inutilis ferè esset, si non obli- garet absque sententia, quia Dominus posset ser- uum domi inclusum tenere, ne eum apud iudi- cem accusaret. In pœnam etiam pro variis deli- ctis, varia sacrificia offerri præcipiebantur, & pœ- na incurrebatur sine vlla iudicis sententia, & in lege Euāgelica, vt patet Matthæi 5. & 19. licitũ est debitum negare coniugi fornicanti, qui quamuis non peccet, blandè & humiliter ab innocente de- bitum petendo, vt ait Sayrus suprà, tamen vim in- ferre illi non potest: ergo incurrir pœnam priua- tiuam iuris præscripti ante iudicis sententiam, po- tiùs est dispositiua, licet obiter etiam negligenti- bus pœnam statuat, de quo vide Molinam, tom. 1. de iust. tract. 2. disp. 61. Simancam suprà, nu. 208. & Paulum de Castro, concil. 293. visis, & Felinũ, rubr. de pręscriptio. & colligitur ex ipsa definitio- ne præscriptionis, & ex l. 1. ff. de vsucapio. & l. fin. C. de longi tempo. præscrip. & l. 18. tit. 29. par. 3. & cap. vigilanti de præscriptionibus. Pro hac sententia facit Couarruuias, de spons. par. 2. cap. 6. §. 8. num. 10. in fine, dicens Castrum, 2. de lege pœnali cap. 2. eam probare vrgentissimis rationibus, & admitti posse hunc rigorem, quan- do iuxta subiectam materiam, præfectorum ne- gligentia præsumitur, vel quādo aduersus legum præcepta inuerecũdè, & proteruè agitur cōtempta exteriori pœna, vt ita nullum aliud sit opportunũ remediũ. Sayrus ait, hāc potestatem valde esse ne- cessariā in Repub. ne secreta crimina tolerentur, quādo pœna à iudice imponẽda timeri non potest. Vtitur etiam Sayrus cũ multis hac ratione, nō ha- bet minorem potestatem lex, quàm iudex: nam vt ait Cicero 2. de legibus, verè dici potest, magistra- tum legem esse loquentem, legem autem mutum magistratum. Sed iudex potest obligare ad pœ- nam absque alia sententia: ergo & lex: sed hæc ra- tio nimium probare videtur, nempe quoties iu- dex potest obligare in conscientia, posse legem absque vlla sententia, quod falsum est. Vnde dicẽ- dum est, legem scriptam, & vocalem idem posse. Item idem posse præceptum legislatoris tempo- rale, vocale, aut scriptum, quod potest ipsa, quæ est mandatum perpetuum: neutrum autem mandatũ posse passim, & communiter imponere pœnam incurrendam absque sententia declaratoria cri- minis: non enim potest communiter Princeps præcipere generatim, vt quicumque tale crimen commiserit, incurrat sine sententia pœnam, nec in particulari potest Petro iniungere, vt si commi- sit tale crimen, incurrat talem pœnam: nam hæc Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|