Mała encyklopedia kultury antycznej

Domicjan (Titus Flmius Domitianus) cesarz rzymski (51-96 r. n.e.), syn Wespazjana, brat Tytusa. W r. 81, po śmierci Tytusa, został obwo­łany cesarzem przez pretorianów. Za jego pano­wania wzmagają się tendencje absolutystyczne;

przyjmuje on tytuł stałego cenzora, censor per-petuus, przez co uzyskuje władzę przyjmowania

Domitia

201

dona militaria

lub usuwania członków senatu. W r. 84 podej­muje wyprawę przeciw Chattom, których odsu­wa od Renu, w następnych latach walczy z Da-kami, na których czele stoi Decebalus. Wobec niebezpieczeństwa zagrażającego Rzymowi ze strony plemion mieszkających nad Dunajem, w Czechach i na Morawach, jak Markomano-wie, Jazygowie i Kwadowie, D. zawiera w r. 89 pokój z Dakami zobowiązując się do rocznej daniny. Ostatni okres jego rządów należy do najgorszych w .historii Rzymu. Wzmaga się walka między cesarzem i senatem. W r. 88 legat Germanii Górnej, Antonius Saturninus, zostaje przez swą armię obwołany cesarzem. Powstanie to zostaje stłumione, lecz daje początek licznym prześladowaniom. Represje dosięgają nawet osób najbliżej stojących cesarza. Wygnano również mieszkających w Rzymie filozofów. D. żądał dla siebie boskiej czci. W końcu, w r. 96, został zasztyletowany w wyniku spisku, w którym uczestniczyła jego własna żona. ^ Domitia, Domicja zob. Domitii 9, 10,14. Domitii Domicjusze, ród rzymski pochodze­nia plebejskiego. Dwie główne gałęzią rodu uży­wały przydomków Ahembarbus i Calvinus; po­nadto inne, mniej znane gałęzie używały przy­domków Afer i Corbulo. Ahenobarbi: 1. Cnaeus Domitius Ahembarbus, konsul z r. 192 p.n.e., zwycięzca celtyckiego plemienia Bojów, t. Cnaeus D. Ahembarbus, konsul w r. 122 p.n.e., zwycięzca plemion galickich Allobrogów i Ar-wemów. W r. 115 p.n.e. sprawował urząd cen­zora. Zbudował via Domitta, wiodącą od Rodanu do Pirenejów. 3. Cnaeus D. Ahembarbus, konsul w r. 96 p.n.e.; jako trybun ludu w r. 104 wydal prawo dotyczące urzędów kapłańskich. Lex Do­mitia de sacerdotiis, na mocy którego kapła­nów mogło dokooptować nie kolegium kapłań­skie, jak dotąd, lecz 17 tribus wylosowanych przez lud. W r. 92 był cenzorem i wydal wów­czas edykt przeciw nowo powstającym łacińskim szkołom retorycznym. 4. Cnaeus D. Ahenobar-bus, zięć Cynny, pobity przez Pompejusza w r. 80 p.n.e. w Afryce. 5. Luclus D. Ahembarbus, kon­sul z r. 54 p.n.e., przyjaciel Cycerona, zacięty wróg Cezara, zwolennik Pompejusza, po którego stronie uczestniczył w bitwie pod Farsalos. 6. Cnaeus D. Ahanobarbus, syn poprzedniego, brał również udział w bitwie pod Farsalos, lecz Cezar pozwolił mu wrócić do Italii. W czasie drugiego triumwiratu zrazu walczył przeciw triumwirom, potem połączył się z Antoniuszem,

następnie przeszedł na stronę Oktawiana. 7. Cna­eus D. Ahembarbus, konsul z r. 16 p.n.e., patem prokonsul Afryki i namiestnik Illirii. 8. Cnaeus D. Ahembarbus, mąż córki Germanika, Agryppi-ny Młodszej, ojciec Nerona; jako prokonsul zarządzał Sycylią. 9. Domitia, siostra poprzed­niego, ciotka Nerona; mężem jej był Passienus Crispus, który ją odtrącił, aby poślubić matkę Nerona Agryppinę. 10. D. Lepida, siostra po­przedniej, żona Waleriusa Messali Barbatusa i matka Messaliay, małżonki cesarza Klaudiu­sza.—Calvini: 11. Cnaeus D. Calvinus Ma-ximus, konsul z r. 283 p.n.e., pierwszy cenzor ze stanu plebejskiego; wraz z Dolabellą pokonał sprzymierzonych Senonów, Bojów i Etrusków. 12. Cnaeus D. Calvinus, konsul z r. 53 p.n.e., naj­pierw przeciwnik Cezara, potem jego zagorzały zwolennik, jeden z dowódców w bitwie pod Farsalos, w r. 47 namiestnik prowincji Azji. — Corbulones: 13. Cnaeus D, Corbulo, brat Cezonii, żony Kaliguli, wybitny wódz za pano­wania Klaudiusza i Nerona. Odniósł zwycięstwo nad plemieniem Chauków w Germanii w r. 47, w Armenii nad Tissafemesem w r. 58, w Partii nad Wologezesem w r. 63. Jego zwycięstwa wzbudziły zawiść w Neronie, który posłał mu wyrok śmierci. C. popełnił wówczas samobój­stwo. Był on znany również jako utalentowany mówca i autor pamiętników, które się nie za­chowały. 14. D. Longina, córka poprzedniego, żona Lamii Emiliana; porwana przez Domicja-na, została jego żoną i uczestniczyła później w spisku na jego życie. 15. D. Afer, znakomity mówca rzymski (l 6-50 r. n.e.), nauczyciel reto­ryki, człowiek niskiego charakteru, za czasów Tyberiusza zajmował się donosidelstwem; za Kaliguli został konsulem.

Domitius Marsus poeta z czasów Augusta, przyjaciel Tibullusa i Wergiliusza, autor zbioru epigramów pt. Cicuta, elegii, w których opiewał ukochaną Melaenis, poematu epickiego pt. Ama-zonis oraz dzieła prozaicznego pt. De wbanitate (O poprawnym sposobie wysławiania się). Dzieła jego nie zachowały się do naszych czasów.

Domus Aurea Złoty Dom, pałac zbudowany przez Nerona między Palatynem a Eskwilinem.

dona militaria łac. wszelkie ordery i odzna­czenia wojskowe, którymi Rzymianie wynagra­dzali dzielność osobistą i zwycięstwo. Prawo nadawania ich miał w okresie republiki główny dowódca zwycięskiej armii; odbywało się to najczęściej na wiecu wojskowym contio, po uro

donatlo

202

Dorowie

czystej mowie, praefatio donatlonis vetus atque Imperatorla (Cicero, In Ywrem VI, 80). Senat mógł jednak wg-uznania zabronić rozdawania d. m. W okresie cesarstwa prawo nadawania d. m. miał princeps. Odznaczano całe oddziały tzw. torgues, naszyjnikiem, przez co otrzymywały one przydomek torquatae. Odznaczony mógł występować ae swymi odznaczeniami w czasie triumfów i innych uroczystych okazji. Odzna­czeniem nadawanym pierwotnie była kopia, w okresie cesarstwa odznaczenia zróżnicowano;

żołnierzom i niższym oficerom nadawano ar-millae, phalerae, torąues, wyższym zaś coronae, hastae pwae i vexilla.

donatlo łac. darowizna. Czynność prawna, za pomocą której jedna osoba świadomie umniej­sza swój majątek w celu wzbogacenia drugiej.

donathdm łac. podarunki pieniężne dawane żołnierzom przy specjalnych okazjach, w szcze­gólności z okazji triumfu; w okresie wojen do­mowych u schyłku republiki—dla zaskarbienia sobie wierności żołnierzy, w okresie cesarstwa z okazji objęcia władzy przez nowego panują­cego, z okazji uroczystych wydarzeń, np. ślubów w rodzinie cesarskiej itd.

Donatus (Ą elius D.) gramatyk rzymski i nau­czyciel retoryki z IV w. n.e., autor komentarzy do komedii Terencjusza, biografii i not do Wergiliusza oraz podręcznika Ars grammatlca, który w średniowieczu zdobył niezwykłą popu­larność, tak iż imię D. oznaczało po prostu podręcznik gramatyki.

Domna dziś Stenosa; wysepka na Morzu Egejskim, na wschód od Naksos. Według le­gendy Dionizos miał na niej ukryć Ariadnę przed pościgiem Minosa. D. należała do Rodyj-czyków. Za czasów cesarstwa służyła za miejsce deportacji.

Dorieus 1. syn Anaksandridasa, króla Sparty, brat Kleomenesa I i słynnego Leonidasa. Ok. r. 520 p.n.e., gdy królem został Kleomenes, D. opuścił Spartę i udał się do Libii, próbując tam założyć kolonię grecką, a następnie na Sycylię, gdzie zginął w walkach z Fenicjanami. 2. syn Diagorasa z Rodos, atlety opiewanego pracz Pindara. Był podobnie jak ojciec, pertodonikes, tzn. zwycięzcą na 4 najważniejszych igrzyskach:

olimpijskich, istnujskicb, nemejskich i pytyj-skich. W czasie wojny peloponeskiej (r. 431 -404 p.n.e.) musiał opuścić Rodos z powodu swych prospartańskich sympatii i udał się do Wielkiej Grecji. W r. 412, gdy Rodos odpadła od Zwią­zku Morskiego Aten, D. powrócił i walczył po stronie spartańskiej. Zginął w niejasnych oko­licznościach, rzekomo z ręki Spartan, za to, że miał w r. 395 przejść do stronnictwa proateńskiego.

Dorion pisarz grecki z okresu hellenistyczne­go. autor dzieła pt. Perl ichthyon (O rybach).

Doris¹ 1. górzysty kraj w Grecji środkowej, u źródeł rzeki Kefizos, u stóp Parnasu. Była to najmniejsza kraina grecka, obszar jej był dziewiędokrotnie mniejszy od Fokidy. Stąd mieli Dorowie wyruszyć na podbój Peloponezu. Za najdawniejszych mieszkańców D. uważano Dry-opów. D. należała do Amfiktionii Delfickiej, w III w. p.n.e. do Związku Etolskiego. 2. kraj w Azji Mn., skolonizowany przez Dorów z Pe­loponezu, położony na południowo-wschodnim wybrzeżu Karii i obejmujący miasta Halikarnas i Knidos na kontynencie oraz lałysos, Kamiros, Lindos, Kos na Rodos i Kos. Tworzyły one święty związek przy świątyni Apollina na przy­lądku Triopion w Azji Mn.

Doris 2 1. mit. córka Okeanosa i Tetydy, małżonka Nereusa, matka 50 Nereid. 2. mit. nimfa, córka boga rzeki Eurotasa, małżonka Posejdona. 3. lotayjka, małżonka Dionizjosa I, tyrana syrakuzańskiego, który tego samego dnia poślubił ją i Arystomachę.* 4. pierwsza żona Heroda I, matka Antypatra.

Doriskos miejscowość nad rzeką Hebros w Tracji, gdzte wg Herodota miała się odbyć wielka parada armii Kserksesa, w maju r. 480 p.n.e., przed napadem na Grecję. Herodot po­daje liczbę żołnierzy biorących udział w tym przeglądzie — l 700 000, co jest niewątpliwie cyfrą wyolbrzymioną.

Doros mit. syn Hellena i nimfy Orseis, proto­plasta szczepu Dorów, wg innych wersji syn Apollina i Pytii lub syn Posejdona.

Dorowie (Dores) plemię greckie póteocno-^a-chodnie, nąjwaleczniejsze ze wszystkich szcze­pów helleńskich, wywodzące swe pochodzenie od Heraklesa. Według Herodota mieli D. pier­wotnie zamieszkiwać krainę Histiajotis, później Pindus, następnie podnóże Ojty, które było dla nich punktem wyjściowym do wyprawy na Peloponez (zob. Doris). Pod naporem nowych plemion runęły w gruzy, zamki w Mykenach, Tirynsie, Amykłaj; ludność przeddorycka została zepchnięta do centralnego masywu gór Arkadii, gdzie jeszcze zachował się stary dialekt przed-dorydd, wykazujący pokrewieństwo z dialektami

dorycki porządek

203

Dnkon

cypryjskim i pamfylijskim. Niebawem cały Pe­loponez mówił po dorycku. lane pokrewne szczepy północnogreckie opanowały Epir, Akar-nanię, Etolię. Po opanowaniu Peloponezu D. ruszyli na Kyterę i Kretę, obsadzili południowe Cyklady, a mianowicie Melos i Terę, dalej Rodos i Kos, wreszcie na wybrzeżu małoazja-tyckim zajęli Przylądek Knidyjski i Półwysep Halikarnaski. Miasta doryckie zawarły wów­czas święty związek, którego ośrodkiem była świątynia Apollina na Przylądku Triopion. Pod­bój Peloponezu i wybrzeża małoazjatyckiego znany jest w nauce pod nazwą wędrówki Dorów i datowany na r. ok. 1200 p.n.e., lecz niewątpli­wie proces infiltracji tego plemienia rozpoczął się wcześniej i trwał dłuższy czas. Fala dorycka ominęła Attykę, zamieszkałą od dawna przez plemiona jońskie. D. założyli również szereg kolonu na zachodzie, w południowej Italii.

dorycki porządek zob. architektura grecka.

Dwyforos gr. posąg dłuta Polikleta (pół. V w. p.n.e.) przedstawiający nagiego młodzieńca nio­sącego włócznię. Układ D. utrzymany jest w tzw. kontrapoście (zachowanie harmonii przez obcią­żenie prawej nogi i lewej ręki oraz odciążenie lewej nogi i prawej ręki), charakterystycznym dla rzeźb Polikleta. Oryginał w brązie stanowił pla­styczny wyraz teoretycznych rozważań artysty o kanonie proporcji ciała ludzkiego. Rzeźba, zachowana w marmurowej kopii rzymskiej zna­lezionej w Pompei, znajduje się "w muzeum w Neapolu; nowoczesna rekonstrukcja w brązie —w Muzeum Narodowym w Warszawie.

doryforowie (gr. doryfóroj, od dóry kopia) żołnierze straży przybocznej tyranów, zwykle obcego pochodzenia, uzbrojeni w kopie.

Doryklejdas z Lacedemonu brat Medona, uczeń Dipojnosa i Skyllisa, rzeźbiarz w pierw­szej poł. VI w. p.n.e., wg Pauzaniasza twórca posągu Temidy, wykonanego ze złota i kości słoniowej dla Herąjonu w Olimpii.

Dorylajon miasto we Frygii w pobliżu granicy z Galacją, nad rzeką Thymbris.

dos łac. posag, czyli przysporzenie majątkowe ze strony kobiety, jej krewnych lub nawet od osoby obcej na rzecz przyszłego męża, w celu przyczynienia się do pokrycia kosztów utrzyma­nia gospodarstwa domowego, ad onera matri-monii sustinenda. W zależności od osoby usta­nawiającego d. rozróżniano; d. profectitia, usta­nowiony przez ojca lub dziadka ze strony ojca;

d. adventicia, ustanowiony przez samą kobietę

lub inne osoby. Posag mógł być dany bezpo­średnio, tzw. dotis datlo, lub też przyrzeczony za pomocą dotts promtssio lub dotis dictio, w pra­wie zaś justyniańskim także za pomocą niefor­malnej umowy zw. pactum dotale. Mąż mógł, z pewnymi ograniczeniami, swobodnie dyspo­nować posagiem; w wypadku rozwiązania mał­żeństwa musiał zwrócić substancję posagową. Zwrotu posagu można było domagać się za po­mocą skargi zwanej actio rei uxorlae; mąż miał jednak prawo potrącenia, retentio, niektórych poczynionych wydatków, a w razie rozwiązania małżeństwa z winy żony, także zatrzymania pewnej części posagu.

Dosiadas z Krety pisarz grecki z III w. p.n.e., autor nie zachowanego dzieła o Krecie pt. Kretika oraz sztucznego, pełnego peryfraz wier­sza o układzie figuralnym pt. BSmós (Oharz).

Dositheos z Pelusion, astronom grecki z III w. p.n.e., cytowany jako autor pisma Do Dtodora, w którym prawdopodobnie uzasadniał reformę kalendarzową Eudoksosa (zob.), polegającą na przyjęciu cyklu ośmioletniego.

Dositheos Magister, gramatyk grecki z IV w. n.e., wymieniony w znalezionym w Sankt-Gallen rękopisie gramatyki łaeińsko-greckiej jako jej autor lub tłumacz na język grecki; w rękopisie znajdują się m.in. teksty bajek Ezopa.

Dossennus stała postać w atellanie: człowiek garbaty, przebiegły szarlatan, karykatura uczo­nego i filozofa; zob. Atellanae fabulae.

drachma (gr. drachmś, od drathomaj chwytam) podstawowa srebrna jednostka monetarna u Gre­ków, podobnie jak denarius u Rzymian. Zob. monetarne systemy.

Dracontius (Blossius AemtllusD.) zob.BlossH 2.

Drakon prawodawca ateński, twórca pierw­szego pisanego kodeksu praw, pochodzący ze starego rodu szlacheckiego. W r. 621 p.n.e. otrzymał polecenie spisania prawa zwyczajowego i uregulowania porządku prawnego. Surowość przepisów zawartych w kodeksie D., karzących śmiercią prawie wszystkie przestępstwa, skłoniła Atenczyków do tego, że polecili Solonowi uło­żenie nowego kodeksu, co też uczynił on w r. 594 p.n.e. Prawodawstwo D. nie różnicowało prze­stępstw na większe i mniejsze (to wprowadził dopiero Solon), rozróżniało jednak zabójstwo umyślne i nieumyślne fónos dlkajos, tzn. zabój­stwo prawnie dozwolone, np. w obronie własnej. W wypadku zabójstwa mimowoinsgo karą bylo wygnanie. Gdy sprawca nordu pozostawał nie

dramat

204

drogi

znany, usuwano poza granice kraju narzędzie zbrodni, aby oczyścić kraj od zmazy. dramat zob. komedia, tragedia. Drangiana perska satrapia między Gedrozją, Karmanią i Arachozją, opisana przez Ptolemeusza.

Drangowie (Drangaj) ludność prowincji Dran­giana.

Dravus dziś Drawa; rzeka wypływająca z Alp Noryckich niedaleko Aguntum, dopływ Dunaju, przepływa Noricum i Pannonię.

Drepane (lub Drepanum) starożytne miasto w Bitynii, nad zatoką Astakos.

Drepanius (Latinus Pacatus D.) zob. Pacatus 1. Drepanum 1. (Drepana) dziś Trapani; miasto na północno-zachodnim wybrzeżu Sycylii, u pod­nóża góry Eryks, ufortyfikowane przez Hamil-kara w czasie pierwszej wojny punickiej. W r. 250 p.n.e. Rzymianie ponieśli tu porażkę w czasie I wojny punickiej. 2. przylądek w Egipcie na zachodnim wybrzeżu Sinus Arabicus. 3. górzysty przylądek na północnym wybrzeżu Krety. 4. przy­lądek na wybrzeżu libijskim. 5. zob. Drepane.

driady (gr. 1. p. dryds, 1. mn. dryddes) nimfy leśne uważane za nieśmiertelne w przeciwsta­wieniu do hamadriad, które umierały wraz z zamieszkiwanym przez siebie drzewem.

drogi już Homer mówi o wygodnych bruko­wanych (/.; znaleziono takie w Troi i w Knossos w wykopaliskach z epoki minojsko-mykeńskiej. Na podkładzie z bloków kamiennych spojonych gipsem i gliną układano warstwę ziemi, a na niej 2 rzędy mniejszych płytek dla wozów, z ko­leinami dla kół oraz 2 chodniki po bokach dla pieszych. Niekiedy na stromych zboczach gór­skich układano stopnie z kamieni lub żłobiono je w skale, na ogół jednak wzgórza okrążano; na terenach błotnistych sypano tamy ziemne. W Gre­cji, w okresie klasycznym d. bite były wąskie, kręte i — nieliczne, zadowalano się wytyczeniem trasy i żłobieniem kolein dla wozów. W Ate­nach ulice miasta były brudne, wąskie i nie­brukowane. Najważniejsza d. prowadziła od Akropolu przez Agorę i Keramejkos do Dipy-lonu; D. Święta prowadziła z Bramy Dipylońskiej na zachód. Grecy dla celów komunikacyj­nych wykorzystywali raczej szlaki morskie. W Mezopotamii budowano niekiedy d. z wypa­lonej cegły spojonej smołą lub z płyt wapiennych. W Italii i w prowincjach sieć d. łączyła ważniej­sze miasta i była wysoko rozwinięta. Od głów­nych arterii prowadziły mniejsze gościńce we

wszystkich kierunkach, przy czym starano się, o ile możności, wytyczyć linie proste. Budowa d. rzymskiej odbywała się w sposób następu­jący: najpierw wytyczano za pomocą dwu bruzd, sulci, szerokość, jaką miała mieć d.; z tego miejsca usuwano ziemię na znacznej głębokości, starając się dokopać, o ile możności, aż do skały. Na tak przygotowanym gruncie kładziono kolejno 4 warstwy wynoszące razem l-l,50 m wysokości, były to: statumen, składający się z kilku warstw płaskich kamieni spojonych naj­częściej gliną, od 0,30 m do 0,60 m; rudus, ruderatio, cienka warstwa zbita z drobnych ka­myków, kawałków cegieł, kruszonych kamieni, ok. 0,20 m wysokości; nucleus, warstwa zbita z drobnego żwiru lub piasku, od 0,30 m do 0,50 m wysokości; summum dorsum, składająca się w drogach wysypanych żwirem (viae glarea stratae) z warstwy drobnego żwiru, w drogach wykładanych kamieniami (viae silice stratae) z szerokich płyt kamiennych, w każdym razie w jednym i drugim wypadku powierzchnia była zupełnie jednolita i wynosiła od 0,20 m do 0,30 m grubości. D. w środku była nieco wznie­siona, aby wody mogły ściekać na boki. Gości­niec, agger, miał z obu stron dwa nieco wznie­sione chodniki, margines lub crepidines, najczęś­ciej wyłożone płytami lub wybrukowane dużymi kamieniami; dwa boczne rowy zbierały wody deszczowe. D. rzymskie dzieliły się na 3 kate­gorie: d. publiczne, czyli państwowe, viae pu-blicae, które zapewniały komunikację między Rzymem i najważniejszymi ośrodkami na pro­wincjach, między portami i stolicami prowincji;

nad ich stanem czuwało państwo; d. wiejskie viae yicinales, które stanowiły odnogi d. publicz­nych i łączyły je z wsiami i osadami, i których utrzymaniem zajmowały się pagi; wreszcie d. prywatne, viae privatae, które łączyły posiadłości prywatne z d. wiejskimi; właściciele rezerwowali je dla swego wyłącznego użytku lub też udo­stępniali je wszystkim. W okresie cesarstwa sieć d. rzymskich przedstawiała się w ogólnych za­rysach w sposób następujący: Italia Połud­niowa: via Appia, jedna z najstarszych dróg, zbudowana w r. 312 p.n.e. przez Appiusza Klau­diusza Cekusa, najważniejsza i dlatego nazwana Regina viamm (Królowa Dróg), łączyła Rzym z Kapuą przez Terracinę, Fundi, Formiae, Ca-silinum, później została przedłużona do Tarentu i Brundyzjum, najważniejszego portu dla komu­nikacji z Grecją i Wschodem; via Popillia, bieg-

drogi

205

Dryopowie

ta Z Kapui do Regium. Zbudował ją Publiusz Popiliusz, konsul z r. t32 p.n.e.; via Latina przebiegała przez Lacjum, pod Casilinum łączyła się z via Appta, została zbudowana w początko­wym określa republiki; via Tralana, zbudowana przez cesarza Trajana w r. 109 n.e, łączyła via Latina z Adriatykiem przez Samnium i Apu-lię. Italia Środkowa: via Solaria biegła z Rzy­mu do Reate w Sabinum, później została prze­dłużona poprzez Picenum do Adriatyku; pier­wotnie miała służyć jedynie do przewozu soli do kraju Sabinów; stąd nazwa. Via Tibwtina prowadziła z Rzymu do Tibur, stąd jej przedłu­żeniem była via Valeria, która obiegała północny brzeg jeziora Fucinus i sięgała Aternum łącząc w ten sposób zachód i wschód półwyspu. Italia Północna: via Flaminia, zbudowana przez Ga-jusza Flaminiusza, cenzora z r. 220 p.n.e., prze­cinała Etrurię i Umbrię, sięgając Ariminum;

za pomocą. via Aemilia łączyła się z Placencją, gdzie dosięgała via Postumia, przecinającej Italię Północną od Genui do Akwilei nad Adriaty­kiem. Via Aurelia, zbudowana przez Gajusza Aureliusza Cottę w r. 241 p.n.e., biegła wzdłuż wybrzeża Morza Tyrreńskiego z Rzymu do Pizy, przecinając Lacjum, Etrurię i Ligurię; w czasach cesarstwa przedłużono ją do Alp Morskich. Via Ciodia biegła z Rzymu do Morza Tyrreń­skiego do Rusellae, przez Forum Clodii i Sa­turnie; via Cassia prowadziła z Rzymu do Flo­rencji przez Arretium. Gęstą siecią doskonałych d. Rzymianie pokryli również prowincje, przede wszystkim Galię. Najważniejsze d. w Galii:

via Domitia, najstarsza z d. rzymskich w Galii, zbudowana w r. 121 p.n.e. przez prokonsula Gneusa Domicjusza Ahcnobarbusa, biegła od Rodanu do Hiszpanii po wschodnim zboczu Pirenejów; był to ważny szlak handlowy i stra­tegiczny. Via lulia Augusta, nazwana tak w cza­sach cesarstwa, lecz zbudowana w 109 r. p.n.e. przez Gajusza Emiliusza Skaurusa, była prze­dłużeniem via Aurelia i łączyła Genuę z miastami w Galia Narbonensis. Inne d. przecinały całą Galię Narbońską, biegły wzdłuż wybrzeża Oce­anu, nad brzegiem Renu, łącząc Galię z Ger­manią; jeszcze inne biegły ze wschodu na zachód, łącząc Belgię z Akwitanią; również przez Alpy biegły d. z południa na północ itd. Ważny szlak handlowy stanowiła via Egnatia, prowadząca z Europy Wschodniej poprzez Półwysep Bałkań­ski, z Dyrrachium do Amfipolis, brzegiem Mo­rza Trackiego przez Propontydę do Bizancjum.

Dromos (gr. drómas bićg, bieżnia) 1. równina w pobliżu Sparty, na której młodzież spartańska ćwiczyła się w biegach. 2. D. Achillejos długi-wąski pas ziemi na Krymie, w pobliżu ujścia Borystenu, gdzie wg legendy, Achilles miał urządzić zawody w bieganiu.

Druenttó dziś Durance; rzeka w Galii Nar-bońskiej, dopływ Rodanu.

druidowie kapłani celtyccy w Galii, rekrutujący się przeważnie ze starych rodów szlacheckich i tworzący zamkniętą korporację pod prze­wodnictwem najstarszego kapłana. Wolni od wszelkich świadczeń na rzecz państwa, zajmo­wali się leczeniem, wieszczeniem, nauczaniem i rozstrzyganiem wszelkich sporów, zarówno prywatnych jak publicznych. Otaczani wielkim szacunkiem, wywierali przemożny wpływ na ży­cie kraju. Nowo przyjęci w poczet d. odbywali 20letni nowicjat. Główny ośrodek d. mieścił się na wyspie brytyjskiej Mona, dokąd przybywali na naukę uczniowie z całej Galii. Obrzędy swe spełniali w lasach dębowych lub na szczytach samotnych gór; jeszcze za czasów Augusta zda­rzały się wypadki składania przez nich ofiar ludzkich. W miarę romanizacji Galii wpływy ich malały, a cesarz Tyberiusz zakazał im wszelkiej działalności.