www.ziyouz.com kutubxonasi
67
qiling, Choliqushi ham onasi singari allaqaerlarda o‘lib ketdi. Xohlasangiz, bir-ikki tomchi
ko‘z yoshi to‘king. Bunga aralashmayman. Faqat uzoqda ham hazir bo‘ling, yordam
qilayin deb yurmang, Haqorat bilan rad etaman.
Men yigirma yoshida suvdan toymaydigan odamman. Ko‘nglim xohlaganicha yashay-
man”.
Bu odobsiz maktubni eslasam, har doim uyalib yig‘layman. Ilojim yo‘q edi. Xolamning
meni izlashiga, balki yo‘limni to‘sishiga boshqacha qarshilik ko‘rsatolmasdim. Kuysin,
yonsin xolam, lekin meni sog‘inmasin.
* * * Ertasi kun maktubni o‘z qo‘lim bilan pochtaga topshirib, to‘g‘ri Maorif ministrligiga
ketdim. Egnimda Gulmisol xalfaning uzun chorshafi, yuzimda peshasi. Shunday qilishga
majbur edim. Chunki ko‘chada o‘zimni birovga tanitmasligim kerak. Bundan tashqari,
ochiq-sochiq yuradigan muallimalarga Maorif ministrligida uncha ishonmasliklarini ham
eshitgan edim.
Maorif ministrligining eshigiga yetguncha vaqtim ancha chog‘, o‘zim dadil edim. Ishla-
rimning juda oson bitishidan umidvor edim. Xizmatchilardan biri meni Maorif ministrining
yoniga boshlab kiradi. U ham diplomimni ko‘rar-ko‘rmas: “Xush kelding, oppoq qizim.
Biz sizlardaqa odamlarga intizor edik”, — deydi-yu, meni Anatoliyaning eng yashil o‘lka-
laridan biriga tayin etadi, deb o‘ylar edim. Faqat eshikdan kirar-kirmas havo birdan
o‘zgardi: meni g‘alati bir hayajon, qo‘rquv chulg‘ab oldi. Egri-bugri koridorlar, binoning
pastki qatoridan ustki qavatigacha cho‘zilgan ajoyib zinalar, bu koridorlar va zinalardagi
talay odamlar. Birovdan bir nima so‘rashga yuragim betlamay, tevaragimga jovdir-jovdir
qarardim.
O‘ng tomonimda bahaybat eshik ustiga “Ministrlik sekretariati” deb yozilgan lavhani
ko‘rib qoldim. Har holda, Maorif ministrining kabineti o‘sha yerda bo‘lishi kerak edi.
Eshik yonida hammayog‘i yirtilib, iplari osilib qolgan saxtiyon to‘shakli eski kursida bir
kerik xodim o‘tiribdi. Uning dimog‘i shunchalar baland ediki, ko‘rgan kishi: “Ministr yo
uning o‘rinbosari shularmikan?” deb gumonsirasa o‘rinli bo‘lardi.
Men qo‘rqa-pisa yoniga keldim-da:
— Nozirbeyni* yo bo‘lmasa o‘rinbosarlarini ko‘rmoqchi edim, — dedim.
Xodim barmoqlariga tupurib, shopday mo‘ylovlarining uchini buradi, keyin shohona bir
qarash bilan menga ko‘z yugurtirib, og‘ir-vazmin so‘radi:
— Nozirbeyda nima ishing bor?
— Muallimalikka olsa, deb so‘rab keluvdim.
U mo‘ylovlarining qay shaklga kirganini ko‘rish uchun lablarini yuqoriga burib turib ja-
vob qildi:
— Bunday narsalar bilan nozirbeyni bezovta qilmaydilar. Kadrlar bo‘limiga uchra.
“Kadrlar bo‘limiga uchra” degani nimaligini so‘ragan edim, u javob berishni ep
ko‘rmay, yana boyagi mag‘rur shohona avzo bilan boshini teskari o‘girib oldi.
Chorshafim ichida o‘zimni ermak qilib tilimni chiqardim. “Xizmatkori shunchalik
bo‘lgandan keyin, xo‘jayini qanday ekan? Voy, sho‘rimga sho‘rva”, deb o‘yladim.
Zina panjarasi yoniga sakkiztami-o‘ntami chelak tizib qo‘yishibdi. Ustiga men chor-
bog‘da o‘ynab yurgan taxtalarga o‘xshash bitta uzun taxtani yotqizishib, skameyka qili-
shibdi. Unda bir to‘da erkak va xotin kishi o‘tiribdi.
Qora jun chodrasini iyagi tagidan to‘g‘nag‘ichlab olgan, ko‘zlari ko‘k shishaga o‘xsha-
gan bir keksa xotinni ko‘rdimu, yoniga borib, dardimni aytdim. Menga achinayotganday
qarab:
— Bu ishda yangiligingiz ko‘rinib turibdi. Ministrlikda tanishingiz yo‘qmi? — dedi.