www.ziyouz.com kutubxonasi
97
payida edim. Lekin qo‘llarimni yuvib ulgurmasdan talabalarim birin-ketin kela boshlashdi.
Bechoralarning kiyim-boshlari shu qadar yupun, xarob ediki! Hatto birontasining
oyog‘ida paypoq ham yo‘q! Boshlarini eski, juldur bo‘z lattalar bilan mahkam o‘rab oli-
shibdi. Yalangpoycha kiyib olgan yog‘och kavushlarini taqirlatib sinf eshigigacha kelisha-
di-da, kavushlarini o‘sha yerga yechib, yonma-yon tizib qo‘yishadi.
Qizaloqlar meni ko‘rib hayiqishdi-yu, eshikdan uyalib qarab qolishdi. Men ularni yaqin-
roq kelinglar, deb chaqirganimda, qo‘llari bilan yuzlarini to‘sib, eshik orqasiga yashirinib
olishdi. Axiyri, ba’zilarini bilaklaridan ushlab, zo‘rg‘a sinfga olib kirdim.
Qizchalar yonimga kelishib, ko‘zchalarini yumgan holda qo‘llarimni shunday o‘pa bo-
shlashdiki, kulib yuborishdan o‘zimni zo‘rg‘a tutib qoldim. Qishloqda odat bo‘lib qolgan
bu o‘pish kulgili bir ohangda cho‘lpillar, qo‘lim ustida oz-ozdan so‘lak qolardi. Men ham
qizaloqlarni o‘zimga isitib olish uchun har biriga ikki-uch og‘iz shirin so‘z aytardim. Am-
mo ular mumkin qadar shirin til bilan so‘ragan savollarimni odamni tajang qilib yubora-
digan bir o‘jarlik, sukunat bilan javobsiz qoldirishardi. Ancha noz qilishgandan, tortinish-
gandan so‘nggina otlarini aytishga rozi bo‘lishardi:
— Zahro...
— Oysha...
— Zahro...
— Oysha...
— Zahro...
— Oysha...
Voy xudo! Bu qishloqda Zahro bilan Oyshalar muncha ko‘p ekan! Bu yerda hech kula-
digan narsa bo‘lmasa ham, miyamga qiziq o‘ylar keldi. Masalan, inspektor kelib, o‘quv-
chilarim bilan tanishmoqchi bo‘lsa, “sinfda to‘qqizta Oysha bilan o‘n ikkita Zahro bor”,
deyman-u, qutulaman. So‘ngra darsni oson olib borish uchun hamma Oyshalarni sinf-
ning bir tarafiga, Zahrolarni ikkinchi tarafiga o‘tqazish mumkin. Yoki bunday qilsa ham
bo‘ladi, masalan, to‘p o‘ynatganimda (tanaffus mahallarida qizchalarni bog‘da, albatta,
o‘ynatib, bahrlarini ochaman), Oyshalar bu yoqqa, Zahrolar u yoqqa o‘tsin, deb sinfni bir
zumda ikkiga bo‘lib yuborish mumkin bo‘ladi.
Bu narsa menga anchagina ermak bo‘ldi. Maktabga yangi qiz kelsa:
— Qizim, sen Zahromisan, yo Oysha? — deb so‘rar, ko‘pincha savolimda haqli bo‘lib
chiqardim.
Lo‘ppi yuzli kichkina qiz hammasidan ham qaqajonroq chiqib qoldi. Qora ko‘zlarini
yuzimga tikib turib:
— Mening otimni qaerdan bilasiz? — dedi.
Talabalarimni partalarga o‘tqazdim-da, har kim o‘z joyini esidan chiqarmasin, deb
tayinladim. Bechoralarning ahvollarini ko‘rish kerak edi! Partalarda o‘tirishning epini qili-
sholmas, daraxt shoxida yoki tom bo‘g‘otida o‘tirganday g‘alati vajohatda edilar. Yonlari-
dan ketdim deguncha, yer ostidan menga bir qarab qo‘yib, kulgili bir alfozda salanglab
turgan kir oyoqlarini sekin taglariga yig‘ishtirib olishar, shu qiliqlari bilan kosasiga yashi-
ringan toshbaqalarni esimga tushirishar edi. Nachora, sekin-asta ko‘nikib ketishadi.
Bir narsa meni juda hayron qilib qo‘ydi. Yonimga uyalib-tortinib zo‘rg‘a kelgan, ko‘zla-
rini yumib turib qo‘limni o‘pgan va qishloq kelinchaklariday og‘izlaridan bir so‘z ham
chiqarmagan bu qizchalar kitoblarini ochar-ochmas baland tovush bilan shu qadar
baqirib-chaqirib o‘qib ketishdiki!..
Sinfda bolalar ko‘paygan sari shovqin ham ortib, kallam gir aylana boshladi.
Xaticha xonimdan:
— Hamisha shunaqa baqirishib o‘qishadimi? Bunga qanday chidab bo‘ladi? — deb
so‘radim.