NUSAYRÎLİK Nusayrîlik 9. yüzyılda Muhammed b. Nusayr en-Nemirî (ö. 270/883) tarafın-
dan kurulmuş batınî bir fırkadır. Kaynaklarda genellikle Nusayrîlik bazan da
Nemîriyye diye anılan fırka, 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Alevîlik,
mensupları da Alevîler (el-Alevîyyûn) diye anılmaya başlanmıştır. Fırkaya
bu ismin verilmesiyle ilgili olarak bazı araştırmacılar tarafından kimi tezler
ileri sürülmüşse de bunların doğru olmadığı ortaya konulmuştur. Ayrıca bu
yapıya Anadolu Alevîliğinden farklılığına işaret etmek üzere Nusayrî-
Alevîlik, yahut Akdeniz Alevîliği, Hatay Bölgesi Alevîliği, mensuplarının
genellikle çiftçilikle uğraşmalarından dolayı Fellâh gibi isimler de verilmiştir.
Temel karakterestiği bakımından Hz. Ali’ye bir çeşit uluhiyet nispet eden
fırka, İslam’ın temel inançları ve ibadetleri konusunda batınî yorumlarla
kendine has inanç ve anlayışlar geliştirmiştir. Ayrıca “gizliliğe” özel önem
vermiş; kaynakları, inançları ve amelî hayatları uzun asırlar bilim
çevrelerinin meçhulü olarak kalmıştır. Diğer batınî yapılar gibi bağdaştırmacı
özellik taşıyan fırkanın bünyesinde Şiî-İslâmî anlayışlardan başka Sabiîlik,
Musevîlik ve Hıristiyanlık gibi inanışlara ait birtakım izler bulunmaktadır.
