Müsahibat uçotu

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
162 
 
Normalaşdırma 
–məsrəflərin daha məhsuldar 
məhsula çevrilməsi yollarının axtarılmasına və bütün növ 
ehtiyatların səmərəli istifadəsinə təminat verən optimal 
norma və normativlərin hesablanması prosesidir. 
Limitləşdirmə -
planlaşdırılmış istehsal proqramına 
uyğun olaraq konkret ehtiyat və məsrəf norması sisteminə 
əsaslanmaqla material xərclərinə nəzarətin ilk pilləsidir .
Təhlil 
- bütün müəssisənin eləcə də ayrı-ayrı bölmə-
lərin istehsal fəaliyyətində iqtisadi göstəricilərin təhlilidir. 
Nəzarət 
- müəssisə fəaliyyətində yaranmış kənarlaş-
manın aşkar edilməsinə və aradan qaldırılmasına imkan 
verən planlaşdırma və təhlilin yekun mərhələsidir. 
İdarəetmə uçotunun prinsipləri aşağıdakılardır: 
* müəssisə fəaliyyətinin fasiləsizliyi; 
* planlaşdırma və uçot üçün vahid ölçü vahidindən 
istifadə;
*müəssisə bölmələrinin fəaliyyətinin nəticələrinin 
qiymətləndirilməsi;
* ilkin və aralıq informasiyaların ardıcıllıq yolu ilə 
keçmə və təkrarən istifadə edilməsi; 
* daxili hesabat göstəricilərinin formalaşması; 
* idarəetmənin büdcə metodunun tətbiqi; 
* dolğunluq və analitiklik; 
* dövrilik. 
Müəssisə fəaliyyətinin fasiləsizliyi
- müəssisə yaran-
dığı gündən ləğv edildiyi günədək bütün fəaliyyəti döv-
ründə uçotunun fasiləsiz həyata keçirilməsidir.
Planlaşdırma və uçot üçün vahid ölçü vahidindən 
istifadə - 
planlaşdırma və uçot arasında birbaşa və əks əla-
qəni təmin edərək müəssisə üçün bütün uçot sisteminin 

---

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
163 
 
metodologiyasının işlənib hazırlanması üçün real imkan-
lar yaradır.
Müəssisənin 
struktur 
bölməsinin 
fəaliyyətinin 
nəticəsini qiymətləndirmək- 
istehsaldan məhsulun satışına 
qədər hər bir bölmənin perspektivinin müəyyən edil-
məsidir. 
İnformasiyaların ardıcıllıq yolu ilə keçmə və 
təkrarən istifadəsi
- minimum miqdarda məlumatlardan 
maksimum lazımi informasiyaların alınmasına imkan ve-
rir. 
Daxili hesabat göstəricilərinin formalaşdırılması
- 
ilkin sənədlərdə informasiyanın sıfır səviyyəsindən struk-
tur bölmələrdən daxil olan icmal sənədlərində qrup-
laşdırılaraq icmal informasiyaların plan-iqtisad hesabat 
sənədləşməsində, mühasibatda ümumiləşdirilməsidir. 
İdarəetmənin büdcə metodu
- planlaşdırma, nəzarət 
və nizamlama vasitəsi kimi iri müəssisələrdə istifadə 
olunur. 
 
Dolğunluq və analitiklik prinsipi
- hesabatda göstə-
rilən təhlil üçün əlavə analitik işləmələrin aparılmasının 
tələb olunmasıdır.
Dövrilik prinsipi
- vaxtında düzgün qərarın qəbul 
olunması üçün qısa zamanda informasiyanın təqdim edil-
məsidir.