O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus (texnikum) professional ta’limning

________________ _____________________________

5-Mavzu: Ijtimoiy-hissiy rivojlanish sohasi
Reja:

1. 
   Ijtimoiy –hissiy rivojlanish sohasi, kichik sohalar
   
2. 
   Men konsepsiyasi ,hissiyotlar va ularni boshqarish ,itimoiylashuv kattalar va tengdoshlar bilan muloqot
   

Bugungi kunda maktabgacha yoshdagi bolalarni ijtimoiy hayotning tobora axborotlashuvi hamda ijtimoiy munosabatlar mazmunining murakkablashuvi yosh avlodni ijtimoiy hayotga tayyorlash, ularni ijtimoiylashtirishni taqoza etmoqda.

Maktabgacha ta’lim tashkilotilari tarbiyalanuvchilarini ijtimoiy munosabatlarini tog‘ri tashkil etishga tayyorlash kelajakda o‘ta murakkab jarayonda samarali faoliyat yurita olishlari uchun imkon beradi.
“MEN” KONSEPSIYASI
Ijtimoiylashuv, kattalar va tengdoshlar bilan muloqot. Hissiyotlar va ularni boshqarish. “Maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan davlat talablari” asosida ishlab chiqilgan “Ilk qadam” dasturida ijtimoiy-hissiy rivojlanish yo‘nalishida kattalar va tengdoshlari bilan muloqotchanlikni shakllantirishga alohida e’tibor qaratilgan.
Har qaysi yosh guruhiga tegishli bolalarni ijtimoiy munosabatlarga kirishishga qaratilgan ta’lim-tarbiyaviy vazifalar berilgan.
Bolalar jamoasini shakllantirish uchun ma’lum shart - sharoitlar zarur hisoblashadi. Bular:
•MTT xodimlarining o‘zaro hamjihat bo‘lishi;
•bolalar hayotini tashkil etish;
•o‘yinchoqlarning bolalar yoshiga, qiziqishiga mos kelishi hamda miqdor jihatdan ham bolalar soniga to‘g‘ri kelishi;
Bolalarni ijtimoiy-hissiy rivojlanishi
•bolalarda o‘zaro ahillik, g‘amxo’rlik, jamoatchilik, insoniylikni tarbiyalashga
yordam beruvchi mashg‘ulotlar;
•bolalar uchun har xil qiziqarli faoliyatlarni tashkil etib borish;
•oila bilan mustahkam aloqa o‘rnatish,
•bolalarga xulq - atvor me’yorlari va qoidalarini o‘rgatib borish.
•bolalar o‘rtasida ijobiy xayrixohlik muhitini yaratish.
“Men” konsepsiyasi” (inglizcha self-concept) – insonning o’zi haqidagi tasavvurlarining rivojlanib boruvchi tizimi, uning tarkibiga: a) o’zining jismoniy, intelektual, xarakterologik, ijtimoiy va boshqa xususiyatlarini idrok qilish; b) o’z-o’ziga baho berish; v) shaxsiyatga tasir o’tkazuvchi tashqi omillarni subyektiv idrok etish kiradi.
“MEN” KONSEPSIYASI
-Kognitiv qism
-Emotsional-qadriyatlar
-Axloqiy fe’l-atvor qism
Bolalarni ijtimoiy-hissiy rivojlanishi “Men” konsepsiyasini ko‘pincha yo‘naltirilgan tushunchalar sifatida aniqlanadi, uning ichida uchta tarkibiy qismlarni ajratadi;
•Kognitiv qism – “Men” qiyofam (ingl. self-image), o‘z ichiga shaxsning o‘zi
haqida taassurotni qamrab oladi;
•Emotsional-qadriyatlar (affektiv) –o‘ziga shaxs sifatida, o‘z faoliyatiga
bo‘lgan munosabati.
•Axloqiy fe’l-atvor qismi, bu kognitiv va baholash qismlarining fe’l-atvorida namoyon bo‘lishini xarakterlaydi. Masalan, nutqda, o‘zi haqidagi fikrlarda o‘zini anglab ko‘rsatadi.
Bu tarkibiy qism, boshqacha aytganda, o‘z-o‘ziga baho berish tizimini ichiga o‘zini baholash tizimi (ingl. self-esteem) kiradi;
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida turmushni to‘g‘ri tashkil qilish axloqiy tarbiyaviy jarayonning umumiy yo’nalishi xulq-atvor madaniyatini tarbiyalashning asosiy va zaruriy shartidir. Bolalarni o’rab turgan ishonch xayrixohlik muhiti, tarbiyachining vazminligi, tashqi va ichki madaniyati nihoyatda muhimdir.
Ijtimoiy maktabgacha yoshdagi yosh bolalar nafaqat ota-onalar, balki do'stlari bilan ham aloqa o'rnatadi. Disfunktsional muhit shaxsiyatning rivojlanishiga salbiy ta'sir qiladi. Shu sababli, bola uchun unga ijobiy ta'sir ko'rsatadigan muhitni topish juda muhimdir. Bundan tashqari, uning atrofidagi odamlar bilan qulay munosabatda bo'lish uchun zarur bo'lgan juda yaxshi fazilatlarni bolaligida rivojlantirish kerak.
Bu axloqiy ideallar va qadriyatlarning shakllanishi, madaniyatni rivojlantirish shuningdek, ijtimoiy moslashuv. Bularning barchasi muhim tarkibiy qismdir. jtimoiy kuchaytirishning eng yaxshi usullaridan biri bu mehnat faoliyati. Bu chaqaloqqa unga ehtiyoj va jamiyatga tegishli bo'lish hissini beradigan ish bilan tanishtirishdir.
Bola, birinchi navbatda, maktabgacha yoshda, ota-onalariga katta e'tibor qaratadi. Ko'p narsalarni u taqlid qilish qobiliyati orqali o'rganadi. Bu sizga, ota-onalar sifatida, bolangizda gigiena yoki sog'lom ovqatlanish kabi sog'lom odatlarni shakllantirish imkoniyatini beradi.
Muloqot qobiliyatlari: Bola boshqa odamlar bilan munosabatlarni qurishni 'rganishi kerak. Bolaning oldida begona odamlar haqida yomon gapirmaslik juda muhimdir. Har bir oilada ko'pincha onam va dadam o'rtasida nizolar kelib chiqadi. Farzandingizga sizning shov-shuvli janjallaringizni tinglashga yo'l qo'ymaslikka harakat qiling. U nima bo'layotganini tushunmaydi va qo'rqadi. Odatda bolalar ota-onalarining janjalida aybdor bo'lishlaridan yoki ulardan voz kechishni xohlashlaridan qo'rqishadi.
Xatolarni tan oling. Bolaga kattalar janjallashishi mumkinligini tushuntiring, ammo hech qanday dahshatli narsa yo'q, chunki siz har doim gaplashishingiz va tinchlik o'rnatishingiz mumkin. Kichkintoyga ba'zan munosabatlarda keskinlik paydo bo'lishini tushuntirish juda muhimdir. U buni allaqachon his qilmoqda, ammo sizning tushuntirishingizsiz u chalkashib ketadi va bu uning tanasidan jismoniy reaktsiyaga olib kelishi mumkin, masalan, qusish, diareya, to'shakda ho'llash va boshqalar.
Aksincha, katta yoshli bolalar uchun bir kun kelib janjalda bo'lish juda muhim, chunki shu tarzda ular mojarolarni qanday hal qilishni va tinchlik o'rnatish uchun qanday imkoniyatlarni o'rganishlari mumkin.